Domy bamberskie na Dębcu w Poznaniu

Ulica 28 Czerwca 1956r. (dawna Dębiecka) z zabudowaniami bamberskimi (pierwszy po prawej Dom Trittów pod nr 290, w tle wieża kościoła Świętej Trójcy)

Domy bamberskie na Dębcu – istniejące na Dębcu w Poznaniu budynki mieszkalne, budowane przez mieszkańców pochodzenia bamberskiego lub skoligaconych Polaków, zasiedlających dawne podpoznańskie wsie, które obecnie stanowią dzielnice miasta i uległy głębokim przekształceniom przestrzennym.

Geneza

Osadnicy bamberscy przybyli w rejon Dębca około 1730, otrzymawszy pola, które ciągnęły się na zachód w stronę Świerczewa i na wschód sięgając Dębiny oraz Warty. W roku 1876 wielki pożar pochłonął większą część zabudowań dębieckich. Wkrótce po tym wydarzeniu potomkowie osadników bamberskich zbudowali nowe, murowane budynki, które przetrwały do dziś. Większość z nich wznosi się wzdłuż ulicy 28 Czerwca 1956 r. (dawniej Dębieckiej, przejściowo Dzierżyńskiego)^[1].

Obiekty

Kolejno, od północy^[1]:

Nr	Nr domu	Nazwa/właściciel	Data powstania	Zdjęcie	Uwagi
1.	290	Dom Trittów	1879-1885		Budynek z czerwonej cegły, nietynkowany, z zabudowaniami gospodarczymi. Mieścił restaurację, gdzie spotykali się członkowie Kółka Rolniczego, a także pierwszą szatnię drużyny piłkarskiej Lecha Poznań, którą Trittowie wspierali finansowo.
2.	295	Maksymilian Muth	XIX/XX w.		Jeden z czterech podpoznańskich domów Muthów w formie dworu. Cofnięty od ulicy i odgrodzony odeń ozdobną bramą. Portyk wsparty na czterech półkolumnach. Maksymilian Muth ofiarował dom kościołowi i wyprowadził się z niego. W latach 1923–1942 w ogrodzie stał pierwszy kościół na Dębcu (kaplica Najświętszego Serca Jezusowego[2]), rozebrany na rozkaz nazistów niemieckich. Dom Mutha pełnił rolę probostwa, a po wojnie przedszkola prowadzonego przez zakonnice. W 1991 ustawiono tu głaz upamiętniający kościół.
3.	297	Dom Walterów	1880		Dwuczłonowy, parterowo-piętrowy. W części parterowej wnęka z figurą św. Wawrzyńca. Figura była dawniej częścią XIX-wiecznej kapliczki przydrożnej zlokalizowanej przy ul. św. Szczepana 17, zniszczonej przez hitlerowców w 1939. Ocaloną figurę wstawiono do wnęki po 1945[3].
4.	299	Dom Blumrederów	1880		Piętrowy obiekt wybudowali Blumrederowie, ale w połowie XX wieku przejęła go (w drodze małżeństwa) rodzina Trittów. Zachowane budynki gospodarcze na tyłach.
5.	311	Dom Paetzów	lata 80. XIX w.		Piętrowy, z naczółkiem (widok z 1991, obecnie pokryty reklamami, w tle bloki Klina Dębieckiego)
6.	313	Dom Kayserów	lata 80. XIX w.		Piętrowy.
7.	315	Dom Muthów	1882[4]		Piętrowy.
8.	316	Dom Paetzów	lata 80. XIX w.		Piętrowy. Wyburzony na przełomie XX i XXI wieku, posiadał wnękę na figurę maryjną (zdjęcie z 1991).
9.	320	Dom Kosickich	1882		Ceglany, piętrowy, z zachowanymi zabudowaniami gospodarczymi (m.in. stodołą) i tablicą pamiątkową w kalenicy.

Stan zachowania obiektów jest różny, wiele z nich posiada liczne dobudówki, pokryta jest reklamami i szpecącymi banerami.

Inne

Oprócz bamberskich domów zachował się także krzyż drewniany przy domie Trittów (nr 290) z okresu międzywojennego, zniszczony przez hitlerowców i wzniesiony na nowo po wojnie^[1].

Pośród zabudowań bamberskich stoi też dawna ceglana szkoła wiejska, niegdyś zlokalizowana w centrum wsi Dębiec^[2].

Zobacz też

• Domy bamberskie prawobrzeżnego Poznania
• Muzeum Bambrów Poznańskich

Przypisy

1. Maria Paradowska, Poznań. Zabytki bamberskie, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, ss.28-36, ISBN 978-83-7503-056-3
2. Poznań: przewodnik po zabytkach i historii, JanuszJ. Pazder (oprac.), JerzyJ. Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 337, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344 .
3. Joanna i Jerzy Sobczakowie, Poznań - kapliczki przydrożne, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2010, s.54-55, ISBN 978-83-7503-112-6
4. Praca zbiorowa, Poznań - spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, s.81, ISBN 83-89525-07-0