Cywilizacja łacińska

Feliks Koneczny

Cywilizacja łacińska – jedna z cywilizacji wyróżnionych przez historyka Feliksa Konecznego, ew. synonim cywilizacji zachodniej.

Cywilizacja łacińska wśród innych cywilizacji

Cywilizacje w koncepcji Konecznego są formą ustroju społecznego, a poszczególne kultury są przejawem cywilizacji^[1] . Koneczny nie używał pojęcia cywilizacji zachodniej, wskazując, że w Europie występuje wiele cywilizacji. Cywilizacja łacińska jest jedną z cywilizacji występujących w Europie; jedyną, która ma charakter rodzimy. Pozostałe cywilizacje (bizantyjska, żydowska i turańska) są pochodzenia orientalnego. Nie ma więc jednej wspólnej cywilizacji europejskiej^[2]. Obejmuje ona społeczeństwa Europy Zachodniej i Europy Środkowej oraz Ameryki, występuje tam, gdzie religią dominującą jest katolicyzm lub wywodzące się z niego wyznania protestanckie.

Wielu innych autorów, inspirujących się Konecznym, używa pojęć cywilizacja łacińska i zachodnia zamiennie^[3].

Charakterystyka

Cywilizacja łacińska wywodzi się z trzech źródeł^[4]::

• starożytnej Grecji, skąd zaczerpnięto dążenie do racjonalnego poznania prawdy (ukształtowane w filozofii starożytnej i rozwinięte przez nowożytną naukę);
• starożytnego Rzymu (prawo rzymskie), skąd zaczerpnięto koncepcję prawa jako wyrazu dobra i słuszności;
• chrześcijaństwa, które przekształciło te źródła poprzez swoją etykę.

Cywilizacja łacińska kształtowała się w okresie średniowiecza, a najważniejszym czynnikiem ją tworzącym był Kościół katolicki^[4].

Cywilizację tę charakteryzuje personalistyczne podejście do człowieka. Człowiek pojmowany jest jako osoba, podmiot wolny i rozumny^[5].

W polityce narzuca rządzącym te same prawa moralne, które obowiązują poddanych ich władzy. Państwo opiera się na narodzie, ma charakter ograniczony, a obok niego istnieją organizacje społeczne i samorządy. Uznaje dualizm prawa (prawo prywatne i publiczne) i wyższość etyki nad prawem (prawo ma wywodzić się z etyki i podlega ocenie moralnej). W ekonomii ceni własność prywatną, a najwyżej własność nieruchomą, zwłaszcza ziemską. W prawie rodzinnym uznaje tylko małżeństwo monogamiczne oraz emancypację rodziny spod władzy rodu^[5][6] .

Jest cywilizacją niesakralną (czym różni się od cywilizacji żydowskiej i bramińskiej) z supremacją sił duchowych (czym różni się od cywilizacji turańskiej, bizantyńskiej, arabskiej i chińskiej)^[7].

Koneczny uznaje cywilizację łacińską za najdoskonalszą z istniejących cywilizacji, w której jednostka ludzka znajduje najpełniejszą realizację^[5][6] .

Koneczny uznaje, że kultura polska jest najpełniejszym wcieleniem cywilizacji łacińskiej i jest z nią ściśle związana. Inne obecne w Polsce cywilizacje (żydowska, turańska i bizantyńska) są jej kulturowo obce i szkodliwe^[5][6] .

Przypisy

Zobacz kolekcję cytatów Cywilizacja łacińska w Wikicytatach

1. Skrzydlewski 2011 ↓.
2. Skrzydlewski 2011 ↓, s. 705-706.
3. FilipF. Kubiaczyk FilipF. (red.), Cywilizacja łacińska. Ekspansja - dominacja - kryzys, Gniezno 2016, s. 7-10 .
4. Skrzydlewski 2011 ↓, s. 706.
5. Skrzydlewski 2011 ↓, s. 706-707.
6. Bębenek 2000 ↓.
7. AndrzejA. Piskozub AndrzejA., Miejsce Feliksa Konecznego w polskim wkładzie w rozwój nauki o cywilizacji, [w:] JanJ. Skoczyński (red.), Feliks Koneczny dzisiaj, Kraków 2000, s. 76 .

Bibliografia

• MarianM. Bębenek MarianM., Paradygmat polityki w cywilizacji łacińskiej, [w:] JanJ. Skoczyński (red.), Feliks Koneczny dzisiaj, Kraków 2000, s. 85-92 .
• PawełP. Skrzydlewski PawełP., Koneczny Feliks, [w:] AndrzejA. Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 704-708 .