Klasa jest jedną z dwóch linii haptofitów, przy czym klasa siostrzana, tj. Pavlovophyceae jest znacznie mniej liczna w rodzaje[2]. Autorem nazwy Coccolithophyceae jest Werner Rothmaler (1951)[3]. Nazwa Prymnesiophyceae została wprowadzona w 1972 r. przez Siegfrieda Caspera z opisem niemieckim, a uzupełniona o opis łaciński przez Davida Hibberda w 1976 r.[4] Ponadto proponowano nazwę Haptophyceae (z autorstwem Christensen ex P.C. Silva 1980)[3].
Cała grupa haptofitów ma nie do końca jasną pozycję systematyczną, choć lokuje się ją zwykle wśród chromistów (lub w innych systemach chromalweolatów) jako odrębną linię ewolucyjną. Coccolithophyceae dzieli się na następujące rzędy[4]:
Z wyjątkiem ostatniego rzędu, którego poprawność jest niejasna, są one łączone w podklasę Prymnesiophycidae, Caval.-Sm. 1986
W XX w. organizmy te grupowano jako Coccolithinae wśród złotowiciowców i określano polską nazwą wiciowce wapienne[5].
W rejestrze AlgaeBase do drugiej połowy 2012 r. zgromadzono informacje o 385 gatunkach tej klasy[4].
Biologia
Coccolithophyceae (Prymnesiophyceae) mają postać wiciowców, zwykle, ale nie zawsze ruchliwych – jednokomórkowych monad lub ich kolonii, np. w formie nici, przy czym u niektórych gatunków stadium kolonijne występuje na przemian z monadalnym. Haptonema może przybierać różne postacie i długości (u Isochrysidales może wręcz być jej brak). Wici równe lub jedna nieco dłuższa od drugiej, zwykle dwie, umiejscowione mniej lub bardziej szczytowo. Brak plamki ocznej[6]. Wielu przedstawicieli klasy, tzw. kokolitofory, wytwarza wapienne skorupki zwane kokolitami (stąd nazwa), przy czym na podstawie badań filogenetycznych sugeruje się, że jest to historycznie cecha powszechna w tej klasie, a niezdolność do tworzenia kokolitów jest zjawiskiem wtórnym[3]. U niektórych skorupki organiczne nie pokrywają się wapienną płytką. Liczba chloroplastów od 0 do 4[6]. Oprócz fotosyntezy pozyskują węgiel przyswajając rozpuszczoną w wodzie materię organiczną[7].
Ekologia
Emiliania huxleyi, należąca do rzędu Isochrysidales[8], jest najbardziej rozpowszechnionym kokolitoforem w oceanie. Ten gatunek formuje zakwity w Północnym Oceanie Atlantyckim, niekiedy pokrywające obszar nawet do tysiąca km²[9].
Innym z przedstawicieli kokolitoforów, który w chłodniejszych rejonach oceanu może dominować w fitoplanktonie i dawać zakwity, jest Phaeocystis (rząd Phaeocystales), rodzaj kosmopolityczny[10]. Toksyczne zakwity tworzone przez Chrysochromulina polylepis (rząd Prymnesiales), notowano w Cieśninach Duńskich[11], a pomory ryb wywołane zakwitami wód w słonawych duńskich jeziorach powodowanymi przez Prymnesium parvum opisywano już w pierwszej połowie XX w.[12]
Coccolithophyceae w zapisie kopalnym
Poddające się fosylizacji elementy Coccolithophyceae, czyli kokolity po raz pierwszy w zapisie skalnym obserwuje się w górnym triasie[13], ale liczne stają się dopiero w skałach jurajskich i młodszych[14].
Kokolity mają duże znaczenie w oznaczaniu wieku skał zwłaszcza kredy i kenozoiku[15]. Kokolity mają także duże znaczenie skałotwórcze, będąc jednym z głównych lub dominującym składnikiem kredy, a zwłaszcza tzw. kredy piszącej[16].
Przypisy
↑Werner Rothmaler. Die Abteilungen und Klassen der Pflanzen. „Feddes Repertorium Specierum Novarum Regni Vegetabilis”. 54 (2–3), s. 256–266, 1951. DOI: 10.1002/fedr.19510540208. (niem.).
↑ abcPaul C. Silva, J. Throndsen, Wenche Eikrem. Revisiting the nomenclature of haptophytes (Commentary). „Phycologia”. 46 (4), s. 471–475, lipiec 2007. International Phycological Society. DOI: 10.2216/07-22.1. ISSN0031-8884. (ang.).
↑Richard Harder: Systematyka. W: Botanika: podręcznik dla szkół wyższych. Eduard Strasburger (red.). Wyd. 2 pol. według 28 oryg. Warszawa: PWRiL, 1967, s. 525–526. (pol.).
↑Bown, PR and Lees, JA and Young, JR (2004) Calcareous nannoplankton evolution and diversity through time. In: Thierstein, HR and Young, JR, (eds.): Coccolithophores : from molecular processes to global impact. SPRINGER-VERLAG BERLIN, strona 481, abstrakt
↑Lehmann U. & Hillmer G., 1991: Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, strona 37
↑Ogg J.G., Ogg G. & Gradstein F.M., 2008: Geologic Time Scale. Cambridge Univ. Press, strony 118-124 (dla kredy); 131, 134-135 dla paleogenu i 141, 144 dla neogenu. W podanym źródle ważność stratygraficzną podaje się dla tzw. wapiennego nannoplanktonu, termin ten obejmuje głównie kokolity (porównaj: Bown, PR and Lees, JA and Young, JR (2004) Calcareous nannoplankton evolution and diversity through time. In: Thierstein, HR and Young, JR, (eds.): Coccolithophores: from molecular processes to global impact. SPRINGER-VERLAG BERLIN, strony 481 - 508 ), oprócz tego w przypadku paleogenu bezpośrednio wymieniono kokolity, a w przypadku neogenu rodzaj Discoaster.
↑Wacław Ryka, Anna Maliszewska, 1991: Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne, hasła: kreda i kreda pisząca.
