Bytom (stacja kolejowa)

Bytom

Budynek dworca w 2021 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Bytom
Data otwarcia	1868/1929
Poprzednie nazwy	Beuthen, Beuthen O/Schl. Hbf.
Dane techniczne
Liczba peronów	3
Liczba krawędzi peronowych	6
Kasy
Linie kolejowe
131 Chorzów Batory – Tczew 132 Bytom – Wrocław Gł. 710 Bytom – Bytom Bobrek
Położenie na mapie Bytomia Bytom
Położenie na mapie Polski Bytom
Położenie na mapie województwa śląskiego Bytom
50°20′36,09″N 18°54′54,40″E

Bytom – stacja kolejowa w Bytomiu, w województwie śląskim, w Polsce. Jest to główny dworzec kolejowy Bytomia, zlokalizowany przy placu Michała Wolskiego oraz dworcu autobusowym, z którego można dojechać w wiele rejonów konurbacji górnośląskiej. W dalszym sąsiedztwie znajduje się główny węzeł tramwajowy, mieszczący się na placu Sikorskiego. Jeden z nielicznych w Polsce, które mają halę peronową.

Stacja jest obsługiwana przez linię S18 relacji Bytom – Gliwice, należącą do Kolei Śląskich^[1]. Tuż obok natomiast znajduje się stacja Bytom Wąskotorowy z którego odjeżdżają pociągi turystyczne, obsługiwane przez Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych^[2].

Ruch pasażerski

Rok	Wymiana pasażerska na dobę
2017[3]	500-699
2022[4]	300-499

Historia

Obecny budynek dworca stanął w miejscu dawnej bytomskiej stacji wybudowanej w 1868. Stary dworzec powstał wraz z linią Tarnowskie Góry – Katowice – Czechowice-Dziedzice. Po I wojnie światowej nastąpił podział Śląska, w wyniku czego stacja w Bytomiu zyskała na znaczeniu jako stacja przygraniczna. W latach 1929–1930 wyburzono dwa najstarsze budynki pochodzące z 1872 i 1900, a następnie wzniesiono nowy dworzec z halą peronową przykrywającą większość krawędzi, dwie podłużne dwutorowe hale w miejscu dawnej parowozowni wachlarzowej z 1872 oraz przeładownię towarów z wagonów wąskotorowych na normalnotorowe. Perony 2, 3 i 4 obsługiwały kursy krajowe (wewnątrzniemieckie), natomiast pociągi z peronu 1. kursowały do Polski (stąd też wzięła się jego potoczna nazwa „peron polski”).

Od 1936 do 1939 w Bytomiu kończył swój bieg jeden z najszybszych pociągów ówczesnych Niemiec – tzw. „Latający Ślązak”. Był to trójwagonowy zespół motorowy kursujący pomiędzy Berlinem a Bytomiem. Pokonywał on tę trasę ze średnią prędkością 128 km/h (maksymalnie pociąg osiągał 160 km/h). Umożliwiało to przedostanie się z jednego końca trasy na drugi w ciągu zaledwie 4 godzin i 25 minut.

Budynek i hala peronowa

Budynek utrzymany jest w stylu modernizmu. Elewacja była kilkakrotnie przebudowywana. Pierwotnie wykonana była z cegły klinkierowej. Charakterystyczna wieża była ozdobiona sporych rozmiarów zegarem i zwieńczona typowym dla tego stylu masztem flagowym. Po przebudowie elewację otynkowano i obłożono błękitnymi płytami, unowocześniając wygląd stacji, natomiast z wieży zdemontowano maszt i wymieniono zegar. Podczas ostatniej zmiany elewacji zdjęto ww. płyty i odsłonięto w niektórych miejscach cegłę klinkierową.

Budynek połączony jest z peronami dwoma bezkolizyjnymi przejściami podziemnymi. Trzy perony pasażerskie dworca w Bytomiu to perony wysokie.

W 1929, wraz z budynkiem dworca, wybudowano halę peronową nad peronami 2, 3 i 4, o wymiarach 39,5 m na 140 m. Jej konstrukcję stanowią trójprzegubowe ramy stalowe typu „de Dion”, zamknięte dwuspadowo, zbudowane z blachownic. Natomiast peron 1 przykryty jest wiatą. Jedna ze stalowych belek bytomskiej hali peronowej zawiera ślad po zrzuceniu bomby, które miało miejsce pod koniec II wojny światowej^[5].

Po zachodniej stronie hali peronowej, w ciągu peronu 3, znajduje się kapliczka z figurą Świętej Katarzyny^[6].

W holu na jednej ze ścian znajduje się mozaika autorstwa Kazimierza Gąsiorowskiego^[7].

Nastawnia bramowa „Bt”

Jest to unikalny, wybudowany w roku 1935, przykład modernistycznej budowli w postaci nadwieszonej (podpartej filarami) nad torami stalowej części – nastawicowni – z półkolistym zakończeniem oraz murowanej części z klatką schodową i parterowym budynkiem warsztatowo-technicznym. Nastawnia jest wyposażona w suwakowe urządzenia sterowania ruchem kolejowym. 30 września 2022 całość została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego – „Obiekt w całości posiada wartość historyczną, ilustrując modernizację i rozbudowę stacji kolejowej w Bytomiu oraz jej historycznej rangi na terenie Górnego Śląska. Obiekt posiada także unikatową wartość architektoniczną i naukową, gdyż w sposób autentyczny ilustruje myśl techniczną i projektową inżynierii kolejowej o nietypowych rozwiązaniach konstrukcyjnych oraz z zachowanym wyposażeniem technologicznym”^[8].

Teraźniejszość

W pierwszej połowie 2014 przeprowadzono kosztem 1,8 mln zł gruntowny remont dworca, inwestycja została sfinansowana ze środków własnych PKP SA (770 tys. zł) oraz PKP PLK^[9][10]. Otwarcie wyremontowanego dworca miało miejsce 25 czerwca 2014.

Pod koniec 2020 roku nastąpiło podpisanie umowy na modernizację linii kolejowej nr 131 na odcinku Chorzów Batory – Nakło Śląskie w ramach zadania LOT A. Zakres prac w obrębie stacji Bytom przewiduje między innymi rozbiórkę peronu 1 i modernizację pozostałych, zmianę układu torowego, budowę lokalnego centrum sterowania oraz odnowę hali peronowej^[11][12]

W dniu 13 marca 2022 roku, w związku z rozpoczęciem prac budowlanych na odcinku Chorzów Batory – Chorzów Stary, zawieszono ruch pasażerski na odcinku Chorzów Batory – Bytom – Tarnowskie Góry^[13][14][12].

16 października 2024 udostępniono podróżnym peron 3 pod wyremontowaną halą peronową^[15].

Zobacz też

• Latający Ślązak
• Górnośląskie Koleje Wąskotorowe

Galeria

• 
  Wieża zegarowa (2006)
• 
  Filary hali peronowej (2008)
• 
  Hala peronowa (2010)
• 
  Wnętrze hali peronowej (2008)
• 
  Peron 1 (2008)
• 
  Dworzec Kolejowy od strony południowej (2008)
• 
  Hala peronowa – wnętrze (2008)
• 
  Wnętrze dworca po remoncie (2014)
• 
  Mozaika znajdująca się w holu dworca (2020)
• 
  Uszkodzona przez niewybuch belka (2020)
• 
  Kapliczka Świętej Katarzyny (2020)
• 
  Ostatni pociąg Kolei Śląskich obsługujący peron 1 przed rozbiórką (2022)

Przypisy

1. PatWebDesign.pl, Rozkład jazdy | Koleje Śląskie - regionalny przewoźnik kolejowy [online] [dostęp 2020-12-20]  (pol.).
2. Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych - Home page [online], sgkw.eu [dostęp 2020-12-20] .strona główna serwisu
3. Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
4. Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
5. Bytomskie kamienice wciąż pamiętają wojnę [ZDJĘCIA] [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2020-12-20]  (pol.).
6. Mirosław Szostak [online], Przydrożne kapliczki, 15 września 2018 [dostęp 2020-12-29]  (pol.).
7. Alicja Gzowska. „Fabryki ruchu”. Z problematyki dworców kolejowych w Polsce w latach 60. i 70. XX wieku. „Miejsce”, 2016. ISSN 2450-1611. brak numeru strony
8. Jakub Madrjas: Co z modernistyczną nastawnią w Bytomiu? Jest ostateczna decyzja. rynek-kolejowy.pl, 2022-10-17. [dostęp 2022-10-22]. (pol.).
9. Bytom: odnowiono wnętrza dworca kolejowego - netTG.pl – Gospodarka - Ludzie [online], nettg.pl [dostęp 2020-12-20]  (ang.).
10. Koniec z sypialnią dla bezdomnych i publiczną toaletą? Ruszył remont dworca PKP w Bytomiu [ZDJĘCIA, WIDEO] [online], TVS.pl, 21 lutego 2014 [dostęp 2020-12-20]  (pol.).
11. PORR z umową na modernizację fragmentu Węglówki [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2020-12-20]  (pol.).
12. Rusza modernizacja linii nr 131. Od 13 marca nie będą kursować pociągi pasażerskie na trasie Tarnowskie Góry - Bytom - Katowice [online], Urząd Miejski w Bytomiu [dostęp 2022-03-28]  (pol.).
13. DanutaD. Barczewska-Hencel DanutaD., Wygodne podróże koleją w Chorzowie [online], Zawiercie Nasze Miasto, 25 marca 2022 [dostęp 2022-03-28]  (pol.).
14. Magistrala Węglowa z Chorzowa do Tarnowskich Gór zamknięta na dwa lata [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2022-03-28]  (pol.).
15. Hala peronowa w Bytomiu już działa. transport-publiczny.pl, 2024-10-20. [dostęp 2024-10-21]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Bytom w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl

Bytom
Linia 131 Chorzów Batory – Tczew (17,370 km)
Chorzów Stary odległość: 4,998 km		Bytom Karb odległość: 2,685 km
Linia 132 Bytom – Wrocław Główny (17,365 km)
		Bytom Bobrek odległość: 2,687 km
Linia 710 Bytom – Bytom Bobrek (17,365 km)
		Bytom Bobrek odległość: 2,687 km