Bullpup

Chorwacki karabinek automatyczny VHS

Polski karabinek automatyczny Grot w wersji:
klasycznej (na górze)
bezkolbowej (na dole)

Bullpup, układ bezkolbowy – układ konstrukcyjny broni indywidualnej, w którym komora zamkowa znajduje się (patrząc od strony lufy) za mechanizmem spustowym.

Nazywany także układem bez kolby właściwej, ponieważ w tym układzie jej funkcję spełnia zakończenie komory zamkowej, lub układem bezkolbowym.

Po raz pierwszy zastosowano go w 1901 roku w karabinie powtarzalnym Thorneycrofta, powstałym po przerobieniu kb Lee Enfielda. W 1936 r. pistolet maszynowy w układzie bez kolby właściwej został opatentowany przez Francuza Henriego Delacre’a.

Zalety układu

• Zwiększona długość lufy w porównaniu z układem tradycyjnym, dzięki czemu przy zachowaniu z góry określonej długości lufy można skrócić samą broń,
• Zmniejszony podrzut (a w konsekwencji zwiększenie celności ognia, zwłaszcza ciągłego) dzięki umieszczeniu kolby i lufy w jednej linii (współcześnie często spotykane także w układzie klasycznym).

Wady układu

Opinię kontrowersyjnych i niepraktycznych, a w konsekwencji gorszych od tradycyjnych, systemy w układzie bull–pup zyskały przez następujące wady:

• Trudniej działający mechanizm spustowy (wada spowodowana koniecznością połączenia języka spustowego z resztą mechanizmu za pomocą szyny spustowej w postaci długiego pręta),
• Skomplikowana lub utrudniona wymiana magazynka, szczególnie w pozycji leżącej (według zwolenników układu bullpup – dużo łatwiejsza w porównaniu do układu tradycyjnego w przypadku podróżowania w pojeździe),
• Linia celownicza umieszczona wysoko nad lufą, a w konsekwencji zmuszanie strzelca do znacznego podnoszenia się ponad ewentualną osłonę (problem występuje czasem w układzie tradycyjnym)
• Zmniejszony zasięg ciosu w przypadku walki na bagnety (problem praktycznie nieistotny w przypadku współczesnego pola walki),
• Odczuwanie przez strzelca wystrzału (gniazdo wylotowe łusek blisko twarzy),
• Ponadto typowe dla klasycznego układu jest wyrzucanie łusek na bok. W przypadku bullpupów powodowałoby to konieczność strzelania z jednej, odgórnie określonej strony ciała (odstępstwo powodowałoby, iż wyrzucane łuski trafiałyby strzelca w twarz). Zaradzono temu – w zależności od broni – poprzez umieszczenie okna wyrzutowego łusek w dolnej części komory zamkowej, umieszczenie przy oknie wyrzutowym występu odbijającego łuski do przodu, odprowadzanie łusek specjalnym kanałem do okna wyrzutowego umieszczonego w przedniej części broni lub poprzez umożliwienie przestawienia kierunku wyrzucania. Każda z tych metod ma swoje wady i zalety.

Przykłady broni w układzie bullpup

• KBP A-91M
• Afanasiew TKB-011M
• Karabin Barrett M95
• Bor
• Bushmaster M17S
• EM-2
• Enfield L85
• SIMA Electronica FAD
• FN F2000
• FN P90
• GIAT FAMAS
• Hajbar KH2002
• IMI TAR-21
• Karabin Interdynamics MKR
• Karabin TKB-408
• Korobow TKB-022
• Karabin OC-14 Groza
• karabin NA-2
• karabin NA-4
• Pancor Jackhammer
• TKB-059
• Typ 95
• SAR-21
• Karabin Steyr ACR
• Steyr AUG
• Tor (WKW Wilk)
• TVGK
• Typ 86
• Valmet M82
• VB Berapi LP06
• Vector CR-21
• Wepr
• Walther G22
• Walther WA 2000
• Jantar

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 46. ISBN 83-86028-01-7.

Linki zewnętrzne

• www.militech.sownet.pl. [dostęp 2010-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-03)].