Hol na parterze, z napisem: PAŃSTWU NA CHWAŁĘ / MIASTU NA POŻYTEK / PRACĄ I OSZCZĘDNOŚCIĄ OBYWATELI MIASTA CHORZOWA / W PIĘTNASTĄ ROCZNICĘ POWROTU ŚLĄSKA DO OJCZYZNY / GMACH TEN WYBUDOWANO. / MCMXXX[V]II (2019)
W 1935 roku władze miasta Chorzów rozpisały nieograniczony konkurs na projekt siedziby Komunalnej Kasy Oszczędności miasta Chorzów, ogłoszenie ukazało się w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym”. Równocześnie ogłoszono przetarg na budowę 20 mieszkań dla pracowników tejże kasy[11].
Żadna z 35 nadesłanych na konkurs prac nie została wybrana do realizacji, nie przyznano również pierwszego miejsca, a jedynie drugie i trzecie. Zakupiono kilka projektów z pieniędzy przeznaczonych na nagrodę dla zwycięzcy, a wśród nich pracę inżyniera Stanisława Tabeńskiego z Katowic[12]. Jemu to 15 maja 1935 powierzono sporządzenie nowego, odpowiadającego wymaganiom kasy projektu, który po modyfikacjach został ostatecznie zaakceptowany[13].
Jako lokalizację gmachu wybrano rekreacyjny plac Żwirki i Wigury przy głównej handlowej ulicy Wolności, którego grunt został odsprzedany kasie[6]. W drodze przetargu wyłoniono firmę Aleksandra Globisza z Chorzowa na realizatora surowych robót budowlanych.
Budowę rozpoczęto w 1935 roku[14]. Prace uległy półrocznemu opóźnieniu, przez co dochodziło do konfliktów na linii architekt–przedsiębiorstwo wykonawcze[6]. Inwestycja kosztowała 1,250 mln złotych i została pokryta ze środków własnych Komunalnej Kasy Oszczędności[8]. Zdaniem Tabeńskiego „[…] żaden gmach na G.‑Śląsku w tym czasie i przy takim wyposażeniu nie osiągnął tak niskich kosztów”[8]. Budowa gmachu została ukończona 1 czerwca 1937 roku[8].
Pierwotnie w budynku znajdowała się siedziba Komunalnej Kasy Oszczędności miasta Chorzowa, następnie oddział Narodowego Banku Polskiego oraz placówka banku ING[5]. Do 1946 roku na pierwszym piętrze budynku mieściły się ponadto zbiory Muzeum w Chorzowie[15].
W 2014 roku przeprowadzono prace konserwatorskie części ścian elewacji budynku, przywracając jej pierwotną kolorystykę[5]. Od kwietnia 2015, po likwidacji oddziału banku ING, w dawnych pomieszczeniach bankowych znajduje się sklep z odzieżą używaną[9].
Architektura
Sala kas na parterze, wykorzystywana jako sklep z odzieżą używaną (2022)
Gmach powstał w oparciu o szkieletową stalową konstrukcję wypełnioną cegłą dziurawką[8] w stylu funkcjonalizmu[5]. Budynek składa się z dwóch głównych prostopadłościennych brył. Niższa, żelbetowa, mieściła wysoką na 6,1 metra, największą na Górnym Śląsku salę z kasami bankowymi, udekorowaną barwnym witrażem przedstawiającym herb Chorzowa z pracowni Stanisława Gabriela Żeleńskiego z Krakowa[8].
Główna bryła zbudowana w oparciu o szkielet stalowy jest połączona z niższą jeszcze jedną bryłą sięgającą trzeciej kondygnacji, przeznaczoną pierwotnie na pomieszczenia biurowe banku[5]. W dominującej bryle z windą znajdowało się 19 mieszkań o wysokim standardzie[8], największe miało powierzchnię około 260 m². Budynek jest wyposażony w 320 okien[5] i 340 drzwi[6]. Dominantę architektoniczną stanowią otynkowane oraz obłożone lastrikiempilastry[5][4].
↑Antoni Barciak: Wkład kościołów i zakonu franciszkanów w kulturę Katowic. Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski, 2003, s. 156. ISBN 978-83-86053-46-9.
↑Aneta Borowik: Słownik architektów, inżynierów i budowniczych związanych z Katowicami w okresie międzywojennym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2012, s. 15, seria: Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 2968. ISBN 978-83-226-2299-5.
↑Kronika. Muzeum w Chorzowie. „Zaranie Śląskie”. 22, s. 152, 1959.
