Brian Lenihan (1930–1995)

Brian Lenihan

Data i miejsce urodzenia	17 listopada 1930 Dundalk
Data i miejsce śmierci	1 listopada 1995 Dublin
Tánaiste
Okres	od 1987 do 1990
Przynależność polityczna	Fianna Fáil
Poprzednik	Peter Barry
Następca	John Wilson

Brian Patrick Lenihan, irl. Brian Pádraig Ó Luineacháin (ur. 17 listopada 1930 w Dundalku, zm. 1 listopada 1995 w Dublinie^[1]) – irlandzki polityk, jeden z liderów Fianna Fáil, wieloletni parlamentarzysta, minister oraz tánaiste.

Życiorys

Pochodził z rodziny o wieloletnich tradycjach politycznych, w którą angażowali się również jego ojciec Patrick, synowie Brian i Conor oraz siostra Mary O’Rourke^[2]. Kształcił się na University College Dublin^[3], praktykował jako barrister^[4].

Zaangażował się w działalność polityczną w ramach Fianna Fáil, stopniowo wzmacniał swoją pozycję w partii, jego bliskim współpracownikiem przez wiele lat był Charles Haughey^[1]. W 1954 i 1957 bezskutecznie kandydował do Dáil Éireann^[2]. W latach 1957–1961 wchodził w skład Seanad Éireann, do którego został wybrany z panelu przemysłowo-handlowego^[4]. W 1961 po raz pierwszy uzyskał mandat posła do niższej izby irlandzkiego parlamentu. Ponownie wybierany w 1965 i 1969, nie uzyskał reelekcji w 1973. W tymże roku zasiadł w powoływanym przez parlamenty narodowe Parlamencie Europejskim^[2]. W 1977 powrócił do Dáil Éireann; utrzymywał miejsce w tej izbie w kolejnych sześciu wyborach (1981, luty 1982, marzec 1982, 1987, 1989 i 1992), zasiadając w niej aż do czasu swojej śmierci^[2][4].

Wielokrotnie obejmował funkcje rządowe. W pierwszej połowie lat 60. był parlamentarnym sekretarzem przy ministrze rolnictwa oraz ministrze sprawiedliwości. Od kwietnia 1965 do marca 1968 sprawował urząd ministra sprawiedliwości. Następnie został ministrem edukacji, po czym w lipcu 1969 przeszedł na stanowisko ministra transportu. Od stycznia do marca 1973 po raz pierwszy był ministrem spraw zagranicznych. Do rządu powrócił w lipcu 1977 jako minister rybołówstwa. Następnie od grudnia 1979 do czerwca 1981 ponownie stał na czele resortu spraw zagranicznych. Od marca do grudnia 1982 był ministrem rolnictwa. Między marcem 1987 a październikiem 1990 był wicepremierem. Do lipca 1989 jednocześnie pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych, a następnie do października 1990 sprawował urząd ministra obrony^[4].

W 1990 Brian Lenihan został kandydatem FF w wyborach prezydenckich. Jego konkurentami byli wspierana przez Partię Pracy Mary Robinson i Austin Currie z Fine Gael^[5]. Początkowo uchodził za faworyta tych wyborów^[1]. W trakcie kampanii ujawniono jednak jego postawę podczas kryzysu rządowego w 1982, gdy jako jeden z liderów opozycji dzwonił do prezydenta Patricka Hillery'ego, domagając się, by ten nie uwzględnił wniosku premiera Garreta FitzGeralda o rozwiązanie parlamentu^[6]. Tłumaczenia Briana Lenihana negującego takie rozmowy skutkowały dyskusją na temat jego wiarygodności, ostatecznie doprowadziły do jego odejścia z rządu jeszcze przed wyborami, co przyczyniło się do powstania wewnętrznego konfliktu w Fianna Fáil. Ostatecznie w głosowaniu kandydatka laburzystów otrzymała 38,9% głosów preferencyjnych, a przedstawiciel FF 44,1%^[5]. Po rozdysponowaniu głosów oddanych na Austina Currie okazało się jednak, że w wyborach zwyciężyła Mary Robinson^[5].

W ostatnich latach życia Brian Lenihan ciężko chorował. W 1989 przeszedł w Stanach Zjednoczonych operację transplantacji wątroby. Część zbieranych na ten zabieg funduszy, w co zaangażował się Charles Haughey, została – co ujawniono po latach – sprzeniewierzona przez ówczesnego premiera^[7].

Przypisy

1. Lenihan, Brian. rulers.org. [dostęp 2020-02-25]. (ang.).
2. Brian Lenihan. electionsireland.org. [dostęp 2020-02-25]. (ang.).
3. Brian Lenihan. In calm and crisis. Dublin: Merrion Press, 2014. [dostęp 2020-02-25]. (ang.). Brak numerów stron w książce
4. Mr. Brian (Snr.) Lenihan. oireachtas.ie. [dostęp 2020-02-25]. (ang.).
5. Presidential Election November 1990. electionsireland.org. [dostęp 2020-02-25]. (ang.).
6. All the President's man: How a scandal surrounding a student interview kept Brian Lenihan out of the Ãras. newstalk.com, 23 października 2015. [dostęp 2020-02-25]. (ang.).
7. Haughey 'misused Lenihan funds'. irishtimes.com, 19 grudnia 2006. [dostęp 2020-02-25]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000032329223
• VIAF: 3333703
• LCCN: n91058662
• GND: 121670511