Boksyt

Boksyt
Boksyt, Les Baux-de-Provence

Boksyt – ilasta skała osadowa składająca się głównie z wodorotlenków glinu (hydrargilitu, bemitu lub diasporu), jest głównym źródłem glinu na świecie. Zawiera też minerały ilaste, krzemionkę, tlenki i wodorotlenki żelaza. Nazwa boksyt pochodzi od francuskiego miasteczka Les Baux-de-Provence w południowej Francji, gdzie w 1821 r. francuski geolog i mineralog Pierre Berthier po raz pierwszy odkrył i opisał złoża tej skały. Berthier nazwał tę skałę terre d’alumine des Baux. W 1844 r. Pierre-Armand Dufrénoy wprowadził określenie beauxite, natomiast nazwę bauxite przyjął Henri Sainte-Claire Deville w roku 1861, kiedy po raz pierwszy w historii ruszyła przemysłowa eksploatacja złóż boksytu.

Boksyt jest najczęściej koloru czerwonego lub brunatnego, drobnoziarnisty, miękki, słabo spojony lub zwięzły i twardy. W największych ilościach powstaje na miejscu wietrzenia skał glinokrzemianowych w klimacie gorącym. Jest podstawową rudą glinu. Używany też w metalurgii (jako topnik) oraz do wyrobu materiałów ogniotrwałych i szybko twardniejących cementów. Boksyt występuje w dwóch odmianach: laterytowej (krzemianowej) i krasowej (węglanowej).

Górnictwo boksytów jest najlepiej rozwinięte w Australii – jej udział w 1995 roku w światowej produkcji sięgał aż 39%. Największe złoża, o dużej zawartości tlenku glinu (do 60%), odkryto w 1955 r. w rejonie Weipa nad Zatoką Karpentaria. Wielkość tego złoża oszacowano wówczas na 2,2 mld ton rudy. Inne wielkie złoża na północnym wybrzeżu tego kontynentu zlokalizowano na Półwyspie Gove (w 1952 r.) oraz w rejonie Admiralty Gulf, a także na wschód od Perth w okolicy Darling Range. Z końcem lat 60. XX w. łączne zapasy boksytów w Australii oszacowano na 3,5 mld ton czystego metalu. Australijski eksport skierowany jest głównie do Japonii[1].

Ponad 30% światowej produkcji boksytów przypada na kraje Ameryki Łacińskiej, zwłaszcza na Jamajkę (9,9%) i Brazylię (8%), a także na Wenezuelę, Surinam i Gujanę. W Afryce wielkim ich producentem jest Gwinea (12% światowego wydobycia). Udział pozostałych państw wynosi poniżej 20%, a są wśród nich – między innymi – Chiny, Indie, Rosja, Kazachstan. W Europie najwięcej boksytów wydobywa się w Grecji (1,7%) i na Węgrzech (1%). Znikomą produkcją charakteryzuje się obecnie Francja, która jeszcze w 1999 roku należała do liczących się producentów tego surowca[2]. W Polsce boksyt występuje m.in. koło Nowej Rudy na Dolnym Śląsku.

Światowe wydobycie i zasoby boksytów

(dane szacunkowe z 2001 w tys. ton)

Kraj Wydobycie Zasoby Baza zasobów
2000 2001
Australia 53 800 53 500 3 800 000 7 400 000
Brazylia 14 000 14 000 3 900 000 4 900 000
Chiny 9 000 9 200 720 000 2 000 000
Gwinea 15 000 15 000 7 400 000 8 600 000
Gujana 2 400 2 000 700 000 900 000
Indie 7 370 8 000 770 000 1 400 000
Jamajka 11 100 13 000 2 000 000 2 500 000
Rosja 4 200 4 000 200 000 250 000
Surinam 3 610 4 000 580 000 600 000
Stany Zjednoczone NA NA 20 000 40 000
Wenezuela 4 200 4 400 320 000 350 000
Inne kraje 10 800 10 200 4 100 000 4 700 000
Świat – razem 135 000 137 000 24 000 000 34 000 000

Poniżej tabela pokazująca zmiany w wydobyciu, jakie nastąpiły w kolejnych latach.
(dane w tys. ton obejmujące lata 2007 i 2008)
Źródło:U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, styczeń 2009

Kraj Wydobycie Zasoby Baza zasobów
2007 2008
Gwinea 18 000 18 000 7 400 000 8 600 000
Australia 62 400 63 000 5 800 000 7 900 000
Wietnam 30 30 2 100 000 5 400 000
Jamajka 14 600 15 000 2 000 000 2 500 000
Brazylia 24 800 25 000 1 900 000 2 500 000
Gujana 1 600 1 600 700 000 900 000
Indie 19 200 20 000 770 000 1 400 000
Chiny 30 000 32 000 700 000 2 300 000
Grecja 2 220 2 200 600 000 650 000
Iran – 500 – –
Surinam 4 900 4 500 580 000 600 000
Kazachstan 4 800 4 800 360 000 450 000
Wenezuela 5 900 5 900 320 000 350 000
Rosja 6 400 6 400 200 000 250 000
Stany Zjednoczone – – 20 000 40 000
Inne kraje 7 150 6 800 3 200 000 3 800 000
Świat – razem 202 000 205 000 27 000 000 38 000 000

Przypisy

  1. ↑ (tl): Australijskie boksyty, w: „Poznaj Świat”, R. XIX, nr 9 (226), wrzesień 1971, s. 41.
  2. ↑ France: Bauxite production [online] [dostęp 2024-09-25] (ang.).

Bibliografia

  • Wacław Ryka, Anna Maliszewska, Słownik petrograficzny, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1982, ISBN 83-220-0150-9, OCLC 69507580.
  • Andrzej Bolewski, Włodzimierz Parachoniak, Petrografia, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1982, ISBN 83-220-0173-8, OCLC 749339255.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!