Berezka (powiat leski)

Berezka

wieś
Droga 894 w Berezce
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	leski
Gmina	Solina
Liczba ludności (2022)	498[2]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-610[3]
Tablice rejestracyjne	RLS
SIMC	0360483[4]
Położenie na mapie gminy Solina Berezka
Położenie na mapie Polski Berezka
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Berezka
Położenie na mapie powiatu leskiego Berezka
49°23′28″N 22°23′12″E[1]

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Bereska

Berezka (daw. Bereska) – miejscowość agroturystyczna w gminie Solina, w powiecie leskim, województwie podkarpackim w Polsce^[4][5]. Leży nad potokiem Bereźnica. Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 894 Hoczew–Polańczyk.

Inna miejscowość o takiej samej nazwie to nieistniejąca już wieś 21 km na północ, przy DK28 z Sanoka do Przemyśla.

Według danych z 2011 roku miejscowość zamieszkiwało 420 osób^[6].

Historia

Wieś lokowana na prawie wołoskim w I poł. XVII w. w dobrach Balów z Hoczwi. Do II poł. XVIII w. pozostawała w rękach Balów, którzy wznieśli tu murowany dwór otoczony fortyfikacjami. Kolejni właściciele, Fredrowie, urządzili wokół dworu park krajobrazowy. Pod koniec XVIII w. Bereska wraz z Wolą Matiaszową należała do rodziny Błońskich, a od 1800 – poprzez małżeństwo – przeszła na Tobiasza Walentego Żurowskiego, żonatego z Julianną z Błońskich. Potem należała do syna tych ostatnich, Adama Żurowskiego (1801–1864), żonatego z Pauliną Ostaszewską (1811–1835)^[7]. W 1830 w Berezce urodził się Cyryl Jaksa Ładyżyński. W kolejnych latach majątek ten stanowił własność syna Adama i Pauliny, Teofila Żurowskiego (1833–1906), a potem jego syna, Wiktora Żurowskiego żonatego z Władysławą Gniewosz. Ten ostatni w 1892 sprzedał dobra w Beresce Karolowi Starzeńskiemu i jego żonie Helenie z Biesiadeckich. W 1916 majątek ziemski w Beresce został sprzedany rodzinie Adamskich, a od 1921 należał do Stanisława Macudzińskiego. W wyniku reformy rolnej przeszedł po II wojnie światowej na własność Skarbu Państwa.

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie leski województwa lwowskiego. W 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 6 Polaków^[8].

• 
  Park i dwór szlachecki rodu Żurowskich na mapie z 1851 roku (górna część mapy)
• 
  Kościół parafialny
• 
  Cerkiew greckokatolicka w ruinie

Toponimia

Historycznie: Brziska 1447, Brzysczka 1448, Brzoska Wola 1463, Brzoska 1467, Brzeska 1475, Broska 1480, Brzoska 1515, Bereska 1578, Brzeska 1662, Beresko 1742, Bereska 1851.

Współczesna nazwa pochodzi od ukr. berezka/березка, pol. brzózka. W XV wieku oboczna forma Brziska pod wpływem ukraińskim, używano też obocznej formy Brzóska Wola. W 1977 r. urzędowo spolszczono nazwę na Brzózka, jednak w 1981 r. przywrócono dawną nazwę^[9].

Zabytki

• ruiny cerkwi z XIX w.
• pozostałości parku dworskiego (przy wjeździe od strony Hoczwi, po lewej) ze śladami ziemnych fortyfikacji bastionowych (XVII w.). W parku pomniki przyrody: 3 dęby o obwodzie 420–470 cm. i sosna (370 cm).

Ludzie związani z Berezką ‎

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3839
2. Raport o stanie gminy za rok 2022. Stan ludności 01.01.2022 str. 4 [dostęp 2024-05-14].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 18 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. GUS. Wyszukiwarka TERYT
5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. Wieś Berezka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
7. Karol Wild: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: 1855, s. 12.
8. SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 377, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
9. Kazimierz Rymut (pod red.), Nazwy miejscowe Polski, A–B, Kraków 1996, s.120.

Linki zewnętrzne

• Bereska (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 139 .
• Historia i zabytki. noclegisolina.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-24)].