Gmach Departamentu Spraw Zagranicznych i Handlu w Canberze, oficjalna siedziba ASIS
Australian Secret Intelligence Service (ASIS) (Australijska Tajna Służba Wywiadowcza) – australijskasłużba specjalna stanowiąca cywilną agencję wywiadowczą tego państwa. Prowadzi działalność operacyjną poza granicami Australii (służbą specjalną o charakterze wewnętrznym jest Australian Security Intelligence Organisation). W sensie organizacyjnym stanowi część Departamentu Spraw Zagranicznych i Handlu, w którego gmachu ma też swoją oficjalną siedzibę.
ASIS została powołana do życia na mocy ściśle tajnej decyzji Federalnej Rady Wykonawczej, faktycznie podjętej przez premiera Roberta Menziesa, z 13 maja1952 roku. Szkolenia pierwszych agentów prowadzone były przez funkcjonariuszy brytyjskiej MI6. Przez blisko 20 lat jej istnienie było jedną z lepiej strzeżonych tajemnic państwowych. Publicznie opisana została po raz pierwszy w serii artykułów prasowych z listopada 1972 roku. Dziennikarze wpadli na trop prowadzonego przez ASIS na australijskich uczelniach werbunku potencjalnych agentów, którzy byli następnie wysyłani do państw Azji. Rząd Australii oficjalnie potwierdził jej istnienie dopiero w 1977 w wyniku decyzji premiera Malcolma Frasera.
Dopiero w 2001 ASIS zyskała ustawową podstawę swej działalności (wcześniej działała na podstawie aktów wykonawczych, w dużej mierze tajnych). Ustawa o służbach wywiadowczych (Intelligence Services Act) wprowadziła m.in. następujące przepisy:
funkcjonariusze ASIS nie mogą stosować przemocy bezpośredniej, brać udziału w działaniach o charakterze paramilitarnym ani w ogóle używać broni, z wyjątkiem obrony własnej
polityczną kontrolę nad ASIS sprawuje minister spraw zagranicznych Australii, którego polecenia mają dla Służby moc rozkazu
działania operacyjne obejmujące zbieranie informacji na temat obywateli australijskich muszą być każdorazowo autoryzowane przez ministra. Jeśli mają być prowadzone na terytorium Australii, ASIS powinna zlecić je ASIO lub policji.
agencja podlega nadzorowi specjalnej komisji parlamentarnej (wspólnej dla wszystkich służb specjalnych)
W Australii zbieranie materiałów wywiadowczych jest ściśle oddzielone od ich przetwarzania. ASIS zajmuje się wyłącznie pierwszym z tych zadań. Główną służbą tworzącą na podstawie zebranych informacji analizy wywiadowcze jest Office of National Assessments (ONA).
Bibliografia
Allan Gyngell, Michael Wesley: Making Australian foreign policy. Port Melbourne: Cambridge University Press, 2003. ISBN 0-521-53997-8. Brak numerów stron w książce
