Askogamia

Schemat askogamii. Ascus – worek, crozier – pastorałka, ascospore – askospory, mitosis – mitoza, penultimate cell – przedostatnia komórka

Askogamia – występujący u workowców proces rozmnażania płciowego^[1].

Przebieg

Na końcach strzępek tych grzybów powstają wielojądrowe gametangia. Gdy zetkną się z sobą dwa zróżnicowane płciowo gametangia (plemnia i lęgnia), zawartość plemni poprzez włostek przelewa się do lęgni. Następuje połączenie się ich protoplastów, czyli plazmogamia. Jądra natomiast nie łączą się z sobą, a tylko tworzą sprzężone pary jąder zwane dikarionami. Zapłodnione gametangium kiełkuje tworząc strzępki workotwórcze, do których przechodzą poszczególne dikariony^[2]. Dopiero podczas wzrostu tych strzępek następuje równoczesny podział jąder sprzężonych, przy czym pary potomnych jąder pozostają w każdej kolejnej komórce. Tak więc powstałe strzępki są dwujądrowe. Ten etap nosi nazwę dikariofazy i trwa krótko. Z komórek na wierzchołkach strzępek rozwijają się worki. Powstawanie worków u różnych grup grzybów odbywa się w różny sposób, ale zawsze podczas tego procesu zachodzi proces połączenia się jąder sprzężonych w jedno jądro, czyli kariogamia. Powstaje jądro diploidalne, w którym zaraz zachodzi mejoza. W jej wyniku powstają 4 jądra haploidalne. Każde z nich dzieli się jeszcze mitotycznie. Powstaje 8 jąder haploidalnych, a każde jest zalążkiem jednego zarodnika zwanego askosporą. Tak więc w każdym worku powstaje zazwyczaj po 8 askospor – u niektórych jednak gatunków grzybów występują różne odchylenia i powstaje inna liczba zarodników^[1].

Cechy charakterystyczne

Charakterystycznymi cechami askogamii są^[1]:

• wielojądrowe gametangia
• oddzielenie plazmogamii od kariogamii
• krótko trwająca faza rozwoju dikariotycznego
• bardzo krótka diplofaza (okres między kariogamią a mejozą)
• powstanie haploidalnych zarodników askospor
• w jednym worku powstaje zazwyczaj po 8 askospor

U podstawy worka wielu gatunków workowców powstają charakterystycznie zagięte struktury strzępkowe podobne do pastorału. Są to tzw. pastorałki^[3] spełniające podobna rolę, jak sprzążki u podstawczaków^[1].

Przypisy

1. red: Selim Kryczyński, Zbigniew Weber, Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.
2. Edmund Malinowski, Anatomia roślin, Warszawa: PWN, 1966
3. Mycology Glossary. c-m [online] [dostęp 2020-12-10] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-18]  (ang.).