Aleksander Tupaj-Isertingen

Aleksander Tupaj-Isertingen

Alexander Tupaj von Isertingen

podpułkownik uzbrojenia
Data urodzenia	6 stycznia 1894
Data śmierci	22 października 1979
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	2 Korpus Polski
Stanowiska	szef służby technicznego uzbrojenia
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Aleksander Tupaj-Isertingen^[1] (ur. 6 stycznia 1894, zm. 22 października 1979) – podpułkownik uzbrojenia Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 6 stycznia 1894 jako syn Józefa. Jego oddziałem macierzystym był Pułk Armat Polowych Nr 3 w Krakowie, który w 1916 został przemianowany na Pułk Armat Polowych Nr 5, a dwa lata później na Pułk Artylerii Polowej Nr 5. W szeregach tego oddziału walczył na frontach I wojny światowej^[2][3][4]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1915 w korpusie oficerów artylerii polowej i górskiej^[5][6][7].

Po zakończeniu I wojny światowej, jako były oficer c. i k. Armii został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia porucznika^[8]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

8 stycznia 1924 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwowych artylerii. Jako oficer rezerwy zatrzymany w służbie czynnej, pełnił ją w 6 pułku artylerii polowej w Krakowie^[9]. 23 sierpnia 1924 roku został przemianowany z dniem 1 lipca 1924 roku na oficera zawodowego w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 59,5. lokatą w korpusie artylerii^[10]. 1 grudnia 1924 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 25. lokatą w korpusie oficerów artylerii^[11]. W dalszym ciągu pełnił służbę w 6 pap^[12]. W 1928, 1932 służył w Instytucie Badań Materiałów Uzbrojenia^[13][14]. 29 stycznia 1932 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów uzbrojenia^[15]. W marcu 1939 pełnił służbę w Instytucie Technicznym Uzbrojenia na stanowisku kierownika Oddziału Artyleryjskiego^[16].

Po wybuchu II wojny światowej 1939, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Po 1940 był osadzony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu^[17][18]. Po zwolnieniu służył w kwatermistrzostwie 2 Korpusu Polskiego na stanowisku szefa służby technicznego uzbrojenia^[19][20].

21 sierpnia 1956 otrzymał brytyjskie obywatelstwo^[21].

Zmarł 22 października 1979^[22].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1937)^[23][24]
• Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami (Austro-Węgry)^[25]
• Signum Laudis Srebrny Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[25]
• Signum Laudis Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[25]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[25]

Przypisy

1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 marca 1935 roku, s. 35, na podstawie certyfikatu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych byłego państwa austr.-węgier minister spraw wojskowych sprostował nazwisko ppłk. Aleksandra Tupaj-Isertinger z Instytutu Badań Materiałów Uzbrojenia z „Tupaj-Isertinger” na „Tupaj-Isertingen”.
2. Ranglisten 1916 ↓, s. 693.
3. Ranglisten 1917 ↓, s. 908.
4. Ranglisten 1918 ↓, s. 1133.
5. Ranglisten 1916 ↓, s. 647.
6. Ranglisten 1917 ↓, s. 831.
7. Ranglisten 1918 ↓, s. 1043.
8. Wykaz oficerów 1920 ↓, s. 121.
9. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 725, 840.
10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 85 z 27 sierpnia 1924 roku, s. 484.
11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 736.
12. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 648, 740.
13. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 432, 453.
14. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 296, 847.
15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 30 stycznia 1932 roku, s. 97.
16. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 352, 501.
17. Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 77. ISBN 83-85015-66-3.
18. Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 12. [dostęp 2016-04-20].
19. Żaroń 1981 ↓, s. 260.
20. Z.S. Siemaszko Jeńcy z Pawliszczew Boru, w: Zeszyty Historyczne, nr 118 (1996), s. 29
21. Naturalisation. „The London Gazette”. Nr 40898, s. 5704, 9 października 1956. Londyn. .
22. A Life. Staring Death in the Eyes. Memoirs od Alexander Tupaj von Isertingen 6 January 1894 - 22 October 1979
23. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
24. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 1, s. 2, 19 marca 1937. 
25. Lista starszeństwa c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1918 ↓, s. 1133.

Bibliografia

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1916. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1917. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.