75 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej

75 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1945
Dowódcy
Pierwszy	mjr Tichon Szutyj
Ostatni	ppłk dypl. Krzysztof Krawczak
Organizacja
Numer	JW 2366
Rodzaj wojsk	Wojska obrony przeciwlotniczej
Podległość	3 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej[1]

85 mm armata przeciwlotnicza wz.39

75 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (75 paplot) – oddział artylerii przeciwlotniczej ludowego Wojska Polskiego.

Na froncie wschodnim

Sformowany we wsi Węglin koło Lublina na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 8 z 20 sierpnia 1944 jako pułk przeciwlotniczy średniego kalibru 3 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej (2 Armia Wojska Polskiego). 25 października 1944 w Lublinie żołnierze pułku złożyli przysięgę. Walczył pod Horką, Niesky i Kleinwelka. Szlak bojowy zakończył 8 maja 1945. We wrześniu 1945 w Lesznie jednostka została rozformowana.

Struktura organizacyjna pułku

• Dowództwo i sztab
• 4 x bateria artylerii przeciwlotniczej
• pluton zaopatrzenia bojowego
• pluton sztabowy
• pluton amunicyjny
• kwatermistrzostwo

Stan etatowy liczył 490 żołnierzy, w tym: 45 oficerów, 139 podoficerówi 306 kanonierów.

Na uzbrojeniu i wyposażeniu pułku znajdowały się:

• 85 mm armata przeciwlotnicza wz. 1939 - 16
• 12,7mm przeciwlotniczy karabin maszynowy - 4
• samochody – 55
• ciągniki - 20

Działania bojowe

Pułk w okresie pokoju

Proporczyk

82 paplot w latach 1951–1967

Na podstawie rozkazu Nr 0044/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 maja 1951, w garnizonie Rogowo, w składzie 16 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej i według etatu Nr 4/67 sformowany został 82 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej. Organizacja jednostki zakończona został w październiku 1952. Na podstawie zarządzenia Nr 077/Org. szefa SG WP z dnia 19 września 1960 pułk przeformowany został na nowy etat.

Na podstawie rozkazu Nr 0126/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 września 1963 oraz zarządzenia Nr 0133/Org. szefa SG WP z dnia 13 września 1963 rozformowana została 16 DAPlot., a 82 paplot. podporządkowany został dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego.

Na podstawie rozkazu Nr 025/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 1967 oddział przejął tradycje i nazwę 75 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.

75 paplot w latach 1967–1990

W 1970 pułk zmienił strukturę z dywizjonowej na bateryjną. W 1974 jako jeden z pierwszych w Wojsku Polskim przezbrojony został w przeciwlotnicze zestawy rakietowe KUB, które na owe czasy były nowoczesną techniką, odznaczały się wysoką mobilnością i zasięgiem niszczenia celów powietrznych.

W latach 70. z jednostki w Rogowie wydzielono dywizjon przeciwlotniczy uzbrojony w armaty S-60, który przedyslokowano do garnizonu Szczecin Podjuchy jako zalążek nowej jednostki. Na jego bazie powstał 55 Pułk Przeciwlotniczy.

W 1981 oddział podporządkowany został dowódcy 20 Warszawskiej Dywizji Pancernej w Szczecinku, w miejsce rozformowanego 104 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.

Na podstawie Zarządzenia Nr 0140/Org. szefa SG WP z dnia 19 grudnia 1989 75 paplot przemianowany został na 99 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (2 Dywizji Zmechanizowanej ze Szczecinka).

99 paplot i 2 pplot w latach 1990–1998

2K12 Kub (wersja iracka)

W 1995 roku 99 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej przeformowany został w 2 Pułk Przeciwlotniczy.

29 listopada 1995 jednostka otrzymała nazwę wyróżniającą "Zachodniopomorski" oraz przyjęła tradycje^[2]:

• 2 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej II Rzeczypospolitej 1926-1939
• 16 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej 1945
• 2 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1945-1947

9 grudnia 1995 oddział otrzymał sztandar.

Rozkazem Nr Pf 9 dowódcy Wojsk Lądowych z dnia 12 marca 1998 roku, w terminie do 31 grudnia 1998 2 Zachodniopomorski Pułk Przeciwlotniczy został rozformowany.

Wyposażenie

• 57 mm przeciwlotnicze armaty wz.1950 (S-60)
• zestawy rakietowy 2K12M „KUB-M”

Dowódcy pułku

Dowódcy "wojennego" 75 paplot, 82 paplot, 75 paplot, 99 paplot, 2 prplot^[3][4]

• mjr Tichon Szutyj (1944)
• mjr Iwan Gołowniew (1944-1945)
• mjr Czesław Otrębski (1952-1953) - 82 paplot
• mjr Tadeusz Kiczkowiak (1953-1955)
• mjr Marian Stefaniuk (1955-1959)
• ppłk Stanisław Zakrzewski (1959-1961)
• ppłk dypl. Jan Malanda (1961-1965)
• ppłk dypl. Józef Pawełko (1965-1971) - 75 paplot
• ppłk Hieronim Jagodziński (1971-1974)
• mjr Jan Szulecki (1974)
• mjr dypl. Jerzy Żmijewski (1974-1977) - pułk rakietowy
• mjr Norbert Bociuk (1977-1978)
• mjr Krzysztof Kondracki (1978-1980)
• mjr dypl. Bogdan Konder (1980-1983)
• mjr Czesław Pryjomski (1983-1985)
• kpt Krzysztof Mruk (1985-1986)
• mjr Marian Rodzeń (1986-1988)
• płk dypl. Krzysztof Mruk (1988 - 1995)- 99 prplot,
• ppłk dypl. Krzysztof Krawczak (do 11 XI 1998) - 2 prplot

Przypisy

1. Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 41.
2. Ciechanowski 2018 ↓, s. 152.
3. Kazimierz Kozłowski [red.]: Generałowie i wybrani dowódcy. s. 202-208.
4. Dowódcy pułków artylerii przeciwlotniczej wojsk lądowych 1924-1994. Słownik biograficzny (opracowanie wstępne), wyd. Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Obrony Przeciwlotniczej im. Romualda Traugutta, Koszalin 1994, s. 32

Bibliografia

• Grzegorz Ciechanowski: Tradycje wojskowe związków taktycznych Wojsk Lądowych na Pomorzu Zachodnim. W: Pomorze militarne. Stulecie odrodzenia polski a region. T. IX. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”, 2018. ISBN 978-83-89341-98-3.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Kazimierz Kozłowski [red.], Andrzej Wojtaszak: Generałowie i wybrani dowódcy Wojska Polskiego związani z Pomorzem Zachodnim. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”.Instytut Politologii i Europeistyki Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009. ISBN 978-83-89341-62-4. Brak numerów stron w książce
• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.