1 halerz czechosłowacki (1953)

1 halerz

Państwo	Czechosłowacja
Typ monety	moneta obiegowa
Nominał	1 halerz (1/100 Kčs)
Rocznik	1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960
Emisja
Mennica	Mennica Leningradzka, Mennica Kremnica[1]
Nakład	188 885 000 szt.[2]
Data emisji	1 czerwca 1953
Data wycofania	• 30 kwietnia 1993 ^C  • 31 lipca 1993 ^S
Opis fizyczny
Masa	0,5 g
Średnica	16 mm
Grubość	1 mm
Materiał	aluminium
Rant	gładki
Stempel	zwykły[1][2][3]

1 halerz (cz. 1 haléř, słow. 1 halier) – czechosłowacka moneta obiegowa o nominale 1 halerza bita w latach 1953–1960, jednak pozostająca w obiegu aż do roku 1993.

Wzór

W centralnej części awersu umieszczono pochodzące z małego herbu Czechosłowacji godło państwowe – heraldycznego wspiętego lwa w koronie o podwójnym ogonie. Na jego piersi znajdował się herb Słowacji – podwójny krzyż na trójwzgórzu. Poniżej umieszczono rok bicia (zapisany zewnętrznie), zaś wzdłuż otoku inskrypcję „REPUBLIKA ČESKOSLOVENSKÁ” (zapisaną wewnętrznie)^[1][4].

Rewers monety przedstawiał duży, zapisany arabską cyfrą nominał pod pięcioramienną gwiazdą otoczony wieńcem gałązek lipowych, które u dołu przewiązane były wstęgą^[1][4].

Nakład

Podstawą prawną wprowadzenia monet nowego wzoru była ustawa z 30 maja 1953 r. o reformie walutowej^[5]. Zgodnie z postanowieniami zarządzenia Ministra Finansów z tego samego dnia jednohalerzowe monety bito z krążków o gładkim rancie, grubości 1 i średnicy 16 mm^[4]. Wytwarzano je z aluminium^[1], choć dokładny stop nie został zdefiniowany w żadnym akcie prawnym (według jednej z wersji był to stop Al96,65Mg3Mn0,35)^[6]. Z uwagi na swoje niewielkie rozmiary oraz bardzo lekki materiał, z jakiego były wykonane, każda z jednohalerzówek ważyła zaledwie 0,5 g^[1]. Oficjalnie nie ujawniono osoby autora wzoru monet^[1], choć wskazuje się, że projekt powstał w Związku Radzieckim^[6].

Pierwsze egzemplarze z 1953 roku powstały w mennicy w Leningradzie, kolejne już w rodzimej Kremnicy. Monety o tym wzorze bito do 1960 roku, po czym zastąpiono je wariantem z 1962 roku^[1][7]. Łącznie w latach 1953–1960 powstało niespełna 189 mln sztuk tych monet^[2], z czego 30 mln w pierwszym roku^[1]. Pomimo znikomego zapotrzebowania tak niski nominał^[8], jednohalerzówka o wzorze z 1953 roku formalnie pozostawała w obiegu aż do końca istnienia państwa czechosłowackiego, ulegając denominacji w Czechach i na Słowacji odpowiednio z końcem kwietnia^[9] i z końcem lipca 1993 roku^[10].

Zobacz też

• czechosłowackie monety obiegowe
• 1 halerz wzoru 1962
• 1 halerz wzoru 1991

Przypisy

1. ĽudovítĽ. Malinovský ĽudovítĽ., sr., ČSR 1 h 1953 Jeden halier [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-13]  (słow.).
2. ThomasT. Michael ThomasT., RichardR. Giedroyc RichardR., 2018 Standard Catalog of World Coins 1901-2000, wyd. 45, Iola: Krause Publications, 2017, s. 682, ISBN 978-1-4402-4797-2 .
3. Czechosłowacja 1 halerz, 1953-1960 [online], ucoin.net [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-31]  (pol.).
4. Vyhláška ministra financí ze dne 30. května 1953 o vydání peněz vzoru 1953, „Sbírka zákonů”, č. 45/1953 Sb. (čá 27/1953), epravo.cz, 30 maja 1953 [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11]  (cz.).
5. Zákon ze dne 30. května 1953 o peněžní reformě, „Sbírka zákonů”, č. 41/1953 Sb. (čá 25/1953), epravo.cz, 30 maja 1953 [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11]  (cz.).
6. MichalM. Biľak MichalM., MiroslavM. Jízdný MiroslavM., Zberateľský katalóg mincí Československa 1980, wyd. II, Koszyce: Slovenská numizmatická spoločnosť, 1981, s. 77  (słow.). za: ĽudovítĽ. Malinovský ĽudovítĽ., sr., Zoznam sporných údajov o minciach [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-24]  (słow.).
7. Vyhláška ministra financí ze dne 9. dubna 1962 o vydání bankovek po 25 Kčs a mincí po 1 haléři nového vzoru a stažení bankovek po 25 Kčs vzoru 1953, „Sbírka zákonů”, č. 43/1962 Sb. (čá 21/1962), epravo.cz, 29 kwietnia 1962 [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11]  (cz.).
8. JaroslavJ. Moravec JaroslavJ., Platidla v době převratu aneb čím jsme (ne)platili před čtvrtstoletím – část 1 [online], Narodowy Bank Czeski, 18 listopada 2014 [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-09]  (cz.).
9. Vyhláška České národní banky ze dne 12. března 1993 o vydání mincí po 50 Kč vzoru 1993 a o ukončení platnosti mincí po 1 haléři a po 5 haléřích československé měny a jejich výměně, „Sbírka zákonů”, č. 101/1993 Sb. (čá 28/1993), epravo.cz, 19 marca 1993 [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11]  (cz.).
10. Vyhláška Národnej banky Slovenska z 23. júla 1993 o stiahnutí mincí po 1 halieri vzoru 1953, 1962 a 1991 a mincí po 5 halieroch vzoru 1977 a 1991 z obehu, „Zbierka zákonov”, č. 163/1993 Z. z. (čá 43/1993), zakonypreludi.sk, 28 lipca 1993 [dostęp 2018-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11]  (słow.).