Una guèrra civila es una situacion de guèrra qu'existís dins un Estat quand au mens dos grops armats identifiables se combaton militarament. Atestat dempuei l'Antiquitat, aqueu tipe de conflicte foguèt lòngtemps causat per de questions de succession dins lei monarquias avans d'evoluir, a partir dau sègle XVIII, vèrs de conflictes d'origina politica, sociala, nacionala, etnica o religiós. A respècte dei guèrras internacionalas, èra tanben caracterizat per un acarnament pus important car, fins ai convencions de Genèva signadas après la Segonda Guèrra Mondiala, lo venceire èra liure de considerar lei vencuts coma de criminaus e de leis executar.
Definicion
Dins lo drech internacionau e lei lèis de la guèrra modèrnes, una guèrra civila es un « conflicte armat non internacionau » car lo mot « guèrra » es reservat ai conflictes armats internacionaus, es a dire entre Estats. De mai, per venir una « guèrra », un conflicte dèu èsser caracterizat per un certan nivèu de violéncia, d'organizacion e de durada. Aquelei critèris permèton de diferenciar una guèrra civila e de « trébols interiors », susceptibles de presentar de violéncias similaras mai pas lei caracteristicas d'un conflicte armat (esmogudas, lucha de faccions... etc.).
La localizacion dau conflicte dins un Estat permet tanben de destriar aquela guèrra d'un conflicte armat internacionau, opausant lei fòrças armadas d'au mens dos Estats. Dins aquò, es frequent que lei grops armats participant ai guèrras civilas siegan sostenguts, mai o mens dubertament, per d'autreis Estats.
Leis originas premieras dei guèrras civilas son fòrça variadas e pòdon èsser etnicas, religiosas, socialas, economicas, politicas, territorialas... etc. Pasmens, coma per una guèrra internacionala « classica », la question economica es sovent present d'una maniera sosjacenta. Dins lo cas d'una guèrra civila territòriala, lo conflicte pòu èsser considerat coma una guèrra d'independéncia, especialament per lei luchas contra una dominacion coloniala o una ocupacion estrangiera.
Istòria
Lei guèrras civilas de l'Antiquitat e de l'Edat Mejana
Lei guèrras civilas son de fenomèns vièlhs qu'èran frequents durant l'Antiquitat, l'Edat Mejana e lo periòde anant dau sègle XVI au sègle XVIII. Sei causas pus frequentas regardavan de questions de succession. D'efiech, dins lei monarquias dau periòde, l'abséncia de règlas de succession definidas, l'abséncia d'eiretiers o un sobeiran incompetent podián entraïnar un conflicte per la corona. Dins leis Estats pus estructurats, un generau venceire podiá tanben representar una menaça se dispausava de fòrças importantas. Per exemple, durant lo sègle III apC, l'Empèri Roman foguèt lo teatre de guèrras civilas quasi continualas entre lei caps de l'armada.
De còps, d'autrei motius èran possibles. Per exemple, dins lei ciutats de la Grècia Antica, de conflictes intèrnes opausan sovent l'aristocracia e la massa dei païsans. De còps, podiá se transformar en guèrra vertadiera siá dirèctament en causa de questions agràrias siá indirèctament per de questions de regim politic pus favorable a una faccion o a una autra. La question religiosa èra tanben una fònt de conflictes intèrnes grèus coma l'atestan lei guèrras de religion europèas dau sègle XVI. Pasmens, d'una maniera generala, aquelei causas de guèrra civila demorèron raras.
Lei guèrras civilas modèrnas
A partir dau sègle XVIII, la disparicion progressiva dei monarquias vetz una evolucion dei guèrras civilas que cambièron de natura. Lei guèrras de succession venguèron pus raras e foguèron remplaçadas per de conflictes que despendon de problemas sociaus, politics, nacionaus, etnics o religiós. Pòdon èsser despartidas dins tres categorias diferentas :
- lei guèrras d'independéncia an generalament luòc dins un contèxte coloniau. Un territòri colonizat assaia d'obtenir son independéncia gràcias a una guèrra còntra sa metropòli.
- lei guèrras socialas o politicas veson un conflicte entre faccions diferentas, definidas per d'interès e de visions politicas e economicas diferentas. Lei guèrras entre comunistas e anticomunistas de la Guèrra Freja ne'n son un exemple caracteristic.
- lei guèrras etnicas o religiosas opausan d'etnias o de comunautats religiosas. S'aqueu tipe de guèrra civila es relativament ancian, sa frequéncia a conegut una aumentacion importanta dempuei la segonda mitat dau sègle XX, especialament en Africa e en Asia. A respècte deis autrei tipes de guèrra civila, son caracterizats per l'intensitat deis atacas còntra lei populacions que son consideradas coma un objectiu militar legitim per lei belligerants.
Dins mai d'un cas, una guèrra civila pòu mesclar mai d'un tipe de conflicte. Per exemple, durant lei guèrras de la decolonizacion, lei movements comunistas èran en favor de l'independéncia e de la mesa en plaça d'un òrdre economic e politic novèu.
L'extension dei convencions internacionalas ai guèrras civilas
Fins au començament dau sègle XX, lei guèrras civilas foguèron juridicament consideradas coma d'afaires interiors de l'Estat regardat. Leis autoritats avián donc la libertat e lo drech de tractar lei vencuts coma l'entendián. Per exemple, èra possible d'aplicar ai rebèls lo drech penau e de lei considerar coma de criminaus. Pasmens, una internacionalizacion dau conflicte èra possibla e, dins aqueu cas, lei facciós podián recebre de drechs. Necessitava une declaracion de belligerància realizada :
- per lo govèrn de l'Estat regardat. Aquò èra fòrça rar mai permetiá a aquel Estat de pas èsser considerat coma lo responsable deis accions dei rebèls.
- per lo govèrn d'un autre Estat. Aquò èra pus frequent e permetiá a l'Estat tèrç d'establir de relacions diplomaticas amb lei facciós.
Dins certanei cas, èra possible de donar ai rebèls l'estatut « d'insurgents ». Aquò èra un engatjament de pas aplicar lo drech criminau ai rebèls.
La Guèrra d'Espanha (1936-1939) mostrèt lei limits d'aquelei dispositius. En 1949, foguèt donc decidit d'integrar lei guèrras civilas dins lei Convencions de Genèva e de precisar la definicion d'una tala guèrra. L'article 3 dau tèxte i impausèt lo respècte de certanei règlas umanitàrias. En 1977, foguèt completat per lo Protocòli addicionau II qu'enebiguèt explicitament leis atacas còntra lei populacions civilas o lei bens necessaris a sa subrevida e lei desplaçaments fòrçats. Explicitèt tanben lei drechs dei presoniers. Enfin, l'article 8 deis estatuts de la Cort Penala Internacionala reconoís coma crime de guèrra lei violacions dei règlas de basa de la conducha d'un conflicte armat non internacionau.
Lista dei guèrras civilas
Antiquitat
Edat Mejana
Temps Modèrnes
Sègle XIX
Sègle XX
Sègle XXI
Liames intèrnes
Bibliografia
- (en) Lawrence Keelay, War Before Civilization: the Myth of the Peaceful Savage, Oxford University Press, 1996.
Nòtas e referéncias
