La batalha de Tolosa se debanèt lo 9 de junh de 721 e l'eissida foguèt la victòria del Ducat d'Aquitània sul Califat Omeia. Aquela victòria permetèt de brisar lo sètge de Tolosa e d'arrestar un temps las campanhas omeiadas en Euròpa de l'Oèst pendent un pauc ma d'un decenni.
Contèxte
Aprèp aver conquerit lo Reialme visigòt de Tolosa, las Omeiadas, menadas pel governaire d'Al Andalús Al-Samh ibn Malik al-Khawlani, amassava una armada per passar los Pirenèus e conquerir Septimània e Aquitània. Començada en 719, la campanha foguèt d'e primièr un succès amb la presa de Narbona. Tolosa foguèt assètjada en 721, e Eudes, lo duc d'Aquitània, se n'anèt quèrre l'ajuda del Reialme franc. Los Austrasians èran engatjats amb Carles Martèl dins una guèrra contra los Saxons, e èra en Neustria e en Borgonha qu'Eudes trapèt de renfòrts per la seuna armada. Tres mes mai tard, tornèt brisar lo sètge de Tolosa, sul punt de se rendre.
Debanament
Las Omeiadas, seguras aprèp la fugida iniciala d'Eudes, defendavan sonque flacament lor camp e utilisavan pas d'avantcorreires. L'efècte de surprisa foguèt total e las Omeiadas foguèron encercladas per l'armada d'Eudes, que los ataquèt pels flancs e lor infligiguèt de pèrdas pesugas. Lo sètge de Tolosa foguèt levat e As-Samḥ capitèt a fugir amb qualques subrevivents, mas foguèt ratrapat e tuat.
Consequéncias
Las pèrdas omeiadas, que seriá estat comptada amb exactitud, serián de 3 750 mòrts. En 730, lo governaire Abd al-Rahman ibn Abd Allah al-Rhafiqi tornèt amassar una granda armada e se lancèt a la conquèsta del Reialme franc. Aprèp qualques primièrs succès, foguèt arrestat par Carles Martèl a la batalha de Peitieus.
Fòrça cronicaires arabis considèran la desfacha de Tolosa mai importanta qu'aquela de Peitieus, e la majoritat dels istorians considèra que sul plan macroistoric, aquela batalha es capitala, perque dona a Carles Martèl del temps per consolidar son poder e bastir l'armada de veterans que battrá las Omeiadas a Peitieus. En efècte, dins lo decenni degent la batalha de Tolosa, Carles Martèl esitava pas a sasir las proprietats de la Glèisa per pagar de partesans e, aprèp aver securisat lo seu poder e pacificat la frontièra nòrd per totes los mejans necessàris (amb tanben la corrupcion dins qualques cases), podèt financiar la seuna armada e se preparèt a la campanha omeiada seguenta. Çò que li valguèt une granda enemistiat de la part de la Glèisa, mas, aprèp la batalha de Peitieus, Roma vejèt rapidament la necessitat de l'armada franca.
