Taiz

Taiz
تعز (Taʿizz)
by
Land	Jemen
Guvernement	Taiz
Høgd	1 400 moh.
Koordinatar	13°34′44″N 44°01′19″E
Folketal	615 222  (2014)
Tidssone	Jemen standardtid (UTC+3)
Taiz 13.578888888889°N 44.021944444444°E / 13.578888888889; 44.021944444444
Kart som viser Taiz. Kart som viser Taiz.
Wikimedia Commons: Ta'izz

Taiz (arabisk تعز Taʿizz) er ein by i fjella i Jemen, nær den kjende hamnebyen Mokka ved Raudehavet. Han ligg kring 1400 meter over havet med fjellet Sabir like i nærleiken på 3006 moh. Han er hovudstaden i Taiz guvernement. Med eit folketal på over 600 000 i 2005, er han den tredje største byen i Jemen etter hovudstaden Sana og den sørlege hamnebyen Aden. Han vert rekna som kulturhovudstaden i Jemen.

Historie

Flyfoto av byen.

Hagen ved Kairoborga.

Oversyn

I år 130 evt. vart det grunnlagd eit jødisk kvarter i byen.

Namnet på byen vart først nemnt på 1100-talet då Mahdi, bror til Salah ad-Din, kom til Jemen i 1173. Han bygde festningsverk i byen. Den andre rasulidekongen, Almaddhafar, gjorde på slutten av 1200-talet Taiz som den andre hovudstaden i Rasulid-dynastiet etter Zabid. Ibn Battutah vitja Taiz på 1300-talet og skildra han som ein av dei største og vakraste byane i Jemen.

Taiz heldt seg innafor bymurane fram til 1948, då imam Ahmed gjorde han til den andre hovudstaden i Jemen og let byen vekse utafor festningsmurane.

Under det jemenittiske opprøret i 2011 klarte regjeringsfiendtlege styrkar om å få kontroll over byen etter harde kampar. Den 22. mars 2015 tok houthiar og styrkar som var lojale til den tidlegare presidenten Ali Abdullah Saleh byen etter statskuppet deira i Sana.^[1]

Geografi

Klima

Taiz har eit tropisk savanneklima som er lett moderert av høgda. Den normale maksimumstemperaturen i august er 33 °C. Årsmiddelnedbøren i Taiz er kring 600 mm, men i fjellet Jabal Sabir i nærleiken kjem det truleg opp mot 1000 mm.

Vêrdata for Taiz
	Jan	Feb	Mar	Apr	Mai	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Des	År
Gjennomsnittleg maks °C	26,3	27,4	27,9	28,3	29	31,3	32,5	31,7	31,3	31,1	29,6	27,1	29,5
Gjennomsnittleg min °C	14,1	15,3	17,3	18,8	19,5	19,9	20,2	19,1	17,8	16,9	15,7	14,9	17,5
Gjennomsnittleg nedbør mm	9	12	37	68	89	73	60	89	110	91	17	5	660
Kjelde: Hydrological Sciences[2]Journal of Environmental Protection[3]

Økonomi

Tidlegare var Taiz kjend for kaffiproduksjon. Kaffien som vart produset i Taiz vart rekna som den finaste i regionen tidleg på 1900-talet.^[4] Kaffien spelar framleis i stor rolle for økonomien til byen, men det vert òg dyrka mango, granateple, banan, papaya, grønsaker, korn, lauk og khat i landskapet kring byen.^[5]

Av industriar i Taiz finn ein bomullsveving, garving og smykkeproduksjon.

Samferdsle

Taiz har vegsamband til resten av landet. Byen vert betjent av Taiz internasjonale lufthamn.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Taiz» frå Wikipedia på engelsk, den 1. juni 2016.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:

1. «Rebels Seize Key Parts of Jemen’s Third-Largest City, Taiz». The New York Times. 22. mars 2015. Henta 1. juni 2016. 
2. «Rainfall and Runoff in Jemen» (PDF). Hydrological Sciences. Arkivert frå originalen (PDF) 25. desember 2018. Henta 18. mars 2013. 
3. Al-Buhairi, Mahyoub H.; «Analysis of Monthly, Seasonal and Annual Air Temperature Variability and Trends in Taiz City - Republic of Jemen»; in Journal of Environmental Protection, 2010 (1) ; s. 401-409
4. Prothero, G.W. (1920). Arabia. London: H.M. Stationery Office. s. 83. 
5. Jementurisme.com, http://www.yementurisme.com/services/touristguide/detail.php?ID=2044^{[daud lenkje]}

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Taiz

• ArchNet.org. «Taizz». Cambridge, Massachusetts, USA: MIT School of Architecture and Planning. Arkivert frå originalen 5. mai 2008. Henta 20. september 2018.