Frans II av Frankrike

Frans II av Frankrike
Fødd	19. januar 1544
Fødestad	Fontainebleau
Død	5. desember 1560
Dødsstad	Orléans
Gravstad	Klosterkyrkja Saint-Denis
Gift med	Maria I av Skottland
Dynasti	Huset Valois
Far	Henrik II av Frankrike
Mor	Katharina de' Medici

Frans II av Frankrike, fransk François II de France, (19. januar 1544–5. desember 1560) var konge av Frankrike (1559–1560) og kongegemal av Skottland (1558–1560) som ektemann av Maria Stuart. Han var fødd i det kongelege slottet ved Fontainebleau som son av Henrik II av Frankrike og Katarina av Medici.^[1] Han var soneson av Frans I og Claude av Frankrike, og var bror av Karl IX, konge av Frankrike, og av Henrik III, også konge av Frankrike.

Kongegemal av Skottland

Frans (15 år) med kona Maria Stuart (17 år) kort tid etter at Frans var blitt konge i 1559.

Våpenskjoldet til Frans som dauphin (tronarving) og kongegemal av skottane.

Då kong Jakob V av Skottland døydde var dottera hans Maria Stuart, det einaste barnet hans som var fødd innanfor ekteskap, seks dagar gammal. Ho blei krona til dronning av Skottland ved Stirling Castle den 9. september 1543, då ho var ni månader gammal. Ekteskapet mellom Maria Stuart og Frans, som var dauphin (tronarving) i Frankrike, blei arrangert av kong Henrik II av Frankrike i 1548 då Frans var berre fire år gammal. Etter at ekteskapsavtala var blitt formelt stadfesta, blei den seks år gamle Maria send til Frankrike for å veksa opp ved det franske hoffet fram til ho var gammal nok til å bli gift.

Sjølv om Maria Stuart var høg for alderen og snakka fransk flytande, medan Frans var unormalt liten og stamma, skal kong Henrik II ha kommentert at «frå den aller fyrste dagen dei møttest har sonen min og ho gått svært godt saman, som om dei hadde kjent kvarandre i lang tid».^[2]

24. april 1558 vart den 14 år gamle tronarvingen gift med skottedronninga i eit giftarmål som ville gje dei framtidige kongane av Frankrike den skotske trona, og gjennom dette også eit krav på den engelske trona, sidan kong Henrik VII av England var oldefaren til Maria. Men ekteparet fekk ikkje nokre barn i løpet av det kortvarige samlivet sitt. Grunnane kan vera fleire, mellom anna den unge alderen deira, den dårlege helsa til Frans eller at han ikkje hadde nedsokne testiklar.^[3]

Konge av Frankrike

Eit år etter at Frans var gift døydde faren. Berre femten år gammal blei Frans så krona til konge av Frankrike ved Reims. Kongekrona var så tung at adelen måtte halda han på plass for han.^[4] Mor hans, Katarina av Medici, blei utpeika som regent, men historikarane meiner at det var Maria sine onklar François de Guise og Charles de Guise som i røyndommen hadde den reelle makta i Frankrike på denne tida.

Frans II, som heile livet hadde vore sjukleg, døydde den 5. desember 1560 i Orléans i Loiret, seksten år gammal. Ein infeksjon i øyret hadde forverra seg og førte til ein byll (abscess) i hjernen. Han blei gravlagd i Klosterkyrkja Saint-Denis. Kona Maria vende tilbake til heimlandet sitt Skottland.

Frans blei etterfølgd som konge av bror sin, Karl IX (1550–1574).^[5]

Kjelder

1. Rose, Hugh James; Henry John Rose & Thomas Wright: A new general biographical dictionary, Vol. 7, (London, 1857), side 436.
2. Guy, John: My Heart is my Own, London, Fourth Estate, 2004, ISBN 184115752X
3. Farquhar, Michael (2001): A Treasure of Royal Scandals: The Shocking True Stories History's Wickedest, Weirdest, Most Wanton Kings, Queens, Tsars, Popes, and Emperors, s. 81. Penguin Books, New York. ISBN 0739420259.
4. Guy, s.102.
5. Rose, side 436.

• Denne artikkelen bygger på «Frans II av Frankrike» frå Wikipedia på bokmål, den 15. juli 2024.