Het stelt de schilderes Catharina van Hemessen voor, zittend achter een schildersezel. Ze draagt een zwarte jurk met rode mouwen en een kapje van kant. Op de ezel staat een nog onvoltooid schilderij van een vrouwenfiguur. Met haar rechterhand houdt ze een penseel vast en in haar linkerhand schildersstok, een palet en nog meer penselen. Het werk is het oudst bewaard gebleven zelfportret van een vrouw in de Nederlanden.
Het schilderij bevat linksboven het opschrift ‘EGO CATERINA DE HEMESSEN ME PINXI 1548 ETATIS SVAE 20’ (ik, Caterina de Hemessen, heb mezelf geschilderd [in het jaar] 1548 20-jarige leeftijd’.
Het werk werd op 2 oktober 1946 voor het eerst gesignaleerd op de veiling van Mrs. Orlando Gunning bij veilinghuis Christie's in Londen. De koper, kunsthandel Leonard Koetser in Londen, had het tot 1948 in zijn bezit. Van 1948 tot 1962 was het in het bezit van Dr. C. Dunscombe in Durban. In 1962 werd het aangekocht door de Michaelis Collectie.
