PROFILBARU.COM

Platanthera
	Platanthera bifolia
Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	Eenzaadlobbigen
Orde:	Asparagales
Familie:	Orchidaceae (Orchideeënfamilie)
Onderfamilie:	Orchidoideae
Geslachtengroep:	Orchideae
Subtribus:	Orchidinae
Geslacht
	Platanthera nom. cons.; L.C.Rich. (1817)
Typesoort
Platanthera bifolia
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Platanthera op Wikispecies
Portaal	Biologie

Nachtorchis (Platanthera) is een geslacht van terrestrische orchideeën. Ze komen vooral in de gematigde streken van het noordelijk halfrond voor. Twee soorten zijn ook in België en Nederland te vinden.

Naamgeving en etymologie

Synoniemen

Lysias Salisb. ex Rydb. (1812)
Sieberia Spreng. (1817)
Mecosa Blume (1825)
Diplanthera Raf. (1833), nom. illeg.
Tulotis Raf. (1833)
Perularia Lindl. (1834)
Blephariglottis Raf. (1837)
Conopsidium Wallr. (1840)
Diphylax Hook.f. (1889)
Lymnorchis Rydb. (1900)
Lysiella Rydb. (1900)
Gymnadeniopsis Rydb. (1901)
Piperia Rydb. (1901)
Denslovia Rydb. (1931)
Pseudodiphryllum Nevski (1935)
Smithorchis Tang & F.T.Wang (1936)
Fimbriella Farw. ex Butzin (1981)

De botanische naam Platanthera is een samenstelling van het Oudgriekse πλατύς, platus (breed uit, wijd uiteen) en ἀνθηρά, anthēra (meeldraad), en verwijst naar de wijd uiteenstaande pollinia van de typesoort Platanthera bifolia.

De naam van het geslacht werd in 1817 voorgesteld door Louis Claude Marie Richard.^[1]

Kenmerken

De soorten van het geslacht Platanthera zijn terrestrische, overblijvende planten (geofyten), die overwinteren met twee ei- tot raapvormige wortelknollen.

Het zijn middelgrote, slanke, tot 40 cm hoge planten, met meestal twee grote ovale bladeren aan de basis en hogerop de stengel een aantal smalle, schutbladachtige blaadjes.

De bloeiwijze is een losbloemige aar met vijf tot vijfentwintig kleine, sterk ruikende bloemen. De zijdelingse sepalen zijn afstaand, de bovenste sepaal en de petalen vormen een helm. De lip is ongedeeld, lang en tongvormig, met een lang met nectar gevuld spoor. Het stigma is ongedeeld en vlak. De pollinia staan aan de basis ver uit elkaar.

De meeste nachtorchissen bloeien aan het einde van de lente of in de vroege zomer.

Habitat

Nachtorchissen zijn over het algemeen planten van kalkrijke, vochtige of droge bodems op zonnige of lichtbeschaduwde plaatsen, zoals kalkgraslanden, lichte bossen en struwelen. Sommige soorten komen echter ook in zure milieus voor zoals in heide en moerassen.

Voorkomen

Gematigde en subarctische streken van het noordelijk halfrond: Europa van Scandinavië tot Noord-Afrika, Madeira, IJsland, Azië vanaf Klein-Azië over Rusland tot aan de Himalaya, Noord-Amerika met inbegrip van Alaska.

Verwantschap en soorten

Het geslacht is nauw verwant aan de geslachten Pseudorchis, Gymnadenia en Dactylorhiza.

Naargelang de taxonoom telt het geslacht 80 tot 100 soorten. In België en Nederland komen twee soorten voor:

Bergnachtorchis (Platanthera chlorantha) (Custer) Rchb. (1828) (Eurazië)
Welriekende nachtorchis (Platanthera bifolia) (L.) L.C.Rich. (1817) (Europa tot Noord-Afrika)

In Europa komen verder nog voor:

Platanthera algeriensis
Welriekende nachtorchis (Platanthera bifolia)
Bergnachtorchis (Platanthera chlorantha)
Platanthera dilatata
Platanthera grandiflora
Platanthera leucophaea
Platanthera psycodes
Platanthera yosemitensis

Externe links

(en) Fylogenie van de orchideeën
Platanthera in de Flora of North America
Platanthera in de Flora of Missouri
(en) Platanthera in de NCBI Taxonomy Browser

Bronnen, noten en/of referenties

Delforge, P. (1994). Guide des orchidées d'Europe, d'Afrique du Nord et du Proche-Orient, Delachaux et Niestlé, ISBN 2-603-01323-8
Ouvrage collectif sous l'Egide de la Société Français d'Orchidophilie (1998). Les Orchidées de France, Belgique et Luxembourg, Collection Parthenope, ISBN 2-9510379-1-0
Meijden, R. van der (2005). Heukels' Flora van Nederland, Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten, ISBN 90-01-58344-X
WCSP (2020). World Checklist of Selected Plant Families. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; http://wcsp.science.kew.org/ geraadpleegd op 16 maart 2020