Het kasteel dateert uit de 13e eeuw, van circa 1280. In het Rampjaar 1672 werd het door de Fransen geplunderd,[1] waarna het werd afgebroken, met uitzondering van de poorttoren. Rond 1700 werd aan deze toren – een zogenaamde donjon – een nieuw kasteel gebouwd.
Het kasteel is beschermd als rijksmonument, evenals enkele bijgebouwen, het omliggende park en de lanenstructuur.[2]
Ruimtelijke inbedding
Kasteel Heukelum is een vierkant gebouw te midden van een brede gracht. Het ligt tussen Heukelum in het oosten en Asperen in het westen, op ongeveer een kilometer van beide kernen, op Heidensweg 1, binnendijks van de Lingedijk. De oprijlaan loopt vanaf de Heidensweg in de richting van de dijk, maar knikt bij het kasteel naar rechts om via een ophaalbrug recht op het kasteel aan te lopen. Voorbij het kasteel gaat de laan verder tot aan de Asperense wetering aan de oostkant. Deze laan bestaat al sinds de middeleeuwen.
Zijaanzicht
Eigenaren (vanaf 1788)
Justinus van Gennep, heer van Heukelum en vrijheer van Leyenburg (1744-1801), door koop in 1788
Justinus Adrianus van Gennep, heer van Heukelum (ca. 1783-1836); verkoopt in 1813 Heukelum
Adriaan Cornelis Fabricius, heer van Heukelum (1767-1848), door koop in 1813
Jhr. Albert Lourens Cornelis Fabricius, heer van Heukelum (1793-1853)
Jhr. Johan Carel Willem Fabricius, heer van Leyenburg, Loenen en Wolferen (1795-1881)
Jkvr. Constantia Wilhelma Fabricius (1849-1928); trouwde in 1882 met Godfried Hendrik Leonard baron van Boetzelaer (1842-1914)
Rudolph Alexander baron van Heeckeren van Brandsenburg, heer van Heukelum (1909-1980)
Alexandra Adeline Constance barones van Heeckeren van Brandsenburg, vrouwe van Heukelum tot de verkoop in 1988 (1949)
Literatuur
C.L. van Groningen, 'Het kasteel van Heukelum', in: De woonstede door de eeuwen heen 78 (1988) 77, p. 12-29.
C.L. van Groningen, N.A. Zemering en L. Prins, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst. De Vijfheerenlanden met Asperen, Heukelum en Spijk. 's-Gravenhage, 1989, p. 151-153.
B.J. de Groot, Heukelum: hoogte in water en vuur. 2008.
Erik P. Löffler, 'De iconografie van het kasteel Heukelum. Verbeeldingen van kastelen in Nederland en Gelderland', in: Bijdragen en mededelingen Gelre 102 (2011), p. 119-159.
J.A. van Roeden, Het huis Heukelum. De toren centraal. Amsterdam, 2005 [doctoraalscriptie].
