De Groene Partij van Georgië (Georgisch: საქართველოს მწვანეთა პარტია, Sakartvelos Mtsvaneta Partia) of simpelweg Groene Partij is een politieke partij in Georgië die in 1990 opgericht werd vanuit de 'Groene Beweging van Georgië'. Het is een van de oudste actieve partijen in het land en beleefde in de jaren 1990 haar hoogtepunt van politieke invloed, maar daarna marginaliseerde de partij. De Groene Partij stond aan de basis van de Burgerunie van Georgië, de partij van Edoeard Sjevardnadze die de Georgische politiek van 1995 tot 2003 domineerde.
Door het glasnost-beleid van Sovjet-leider Michail Gorbatsjov ontstond er vanaf 1986 ruimte binnen de Sovjetrepublieken voor burgerbewegingen. In de Georgische Sovjetrepubliek speelde het maatschappelijke debat op over onder andere ecologische onderwerpen. Binnen het Roestaveli Genootschap, een leidende burgerbeweging, ontstond een ecologische tak waar toonaangevende Georgische academici en wetenschappers aan deelnamen.
Deze ecologische tak in het Roestaveli Genootschap werd medio 1988 formeel als NGO opgericht en werd geleid door Zoerab Zjvania. De organisatie bekritiseerde verschillende grote bouwprojecten die speelden, zoals de Transkaukasische Spoorweg die sinds 1986 in aanleg was tussen Tbilisi en de Noord-Ossetische hoofdstad Vladikavkaz, dwars door kwetsbaar natuurgebied van het centrale deel van de Grote Kaukasus. Andere onderwerpen die speelden waren het kernbomvrij verklaren van de Zuidelijke Kaukasus, de bouw van de grote Choedoni waterkrachtcentrale in de Engoeri rivier in Svanetië en de controversiële militaire schietoefeningen bij het David Garedzja-klooster, belangrijk Georgisch cultureel erfgoed.[2] Zowel de spoorlijn als waterkrachtcentrale sneuvelden in de desintegratie van de Sovjet-Unie en werden niet afgebouwd. Om deze en andere actiepunten politieke kracht bij te kunnen zetten werd in maart 1990 vanuit de Groene Beweging een aparte Groene Partij opgericht om in oktober van dat jaar mee te kunnen doen aan de eerste meerpartijenverkiezing in de Georgische Sovjetrepubliek. De partij werd echter pas in 1992 officieel als politieke partij geregistreerd.
Electoraal succes
Tijdens de eerste meerpartijenverkiezing in de Georgische Sovjetrepubliek op 28 oktober 1990 waren de groenen met vier andere partijen onderdeel van het electorale blok 'Tavisoepleba' (Vrijheid). De 71.602 stemmen (3,1%) op de gezamenlijke kieslijst waren echter niet genoeg om de kiesdrempel van 4% te passeren, waardoor de partij geen zetels kreeg in het parlement.[3] In het najaar van 1991 deed de partij mee met protesten tegen de eerste Georgische president Zviad Gamsachoerdia,[4] die uiteindelijk in de daaropvolgende winter culmineerden in een gewelddadige staatsgreep, waar de partij niet bij betrokken was. De partij profileerde zich met een campagne tegen geweld als een 'derde kracht' in het electorale spectrum.[5] Partijleider Zoerab Zjvania nam na de coup zitting in de Staatsraad die in maart 1992 opgericht werd onder leiding van Edoeard Sjevardnadze.
Vanaf dat moment begon de politieke invloed van de Groene Partij te groeien. De Staatsraad organiseerde op 11 oktober 1992 nieuwe parlementsverkiezingen waar de Groene Partij elf van de 234 zetels wist te bemachtigen. Dit zou hun grootste politieke overwinning blijken. De parlementsleden van de Groene Partij kregen hoge functies in verschillende parlementscommissies, waaronder de voorzitter van de milieucommissie, en hadden zo relatief veel invloed.[6] Zowel de minister als vice-minister van milieu werden ingevuld door prominente leden van de Groene Beweging, waar de Groene Partij uit voort was gekomen. In 1993 werd de partij volwaardig lid van de nieuwe Europese Federatie van Groene Partijen, waar Zjvania meteen co-voorzitter van werd. In 1999 had de partij ongeveer 2000 leden en had het tientallen lokale en regionale afdelingen.[7]
Burgerunie
Het sterk versplinterde parlement verzwakte de politieke slagkracht van parlementsvoorzitter en staatshoofd Sjevardnadze, wat hem noopte tot consolidatie van zowel progressieven als zijn oude bondgenoten uit de Sovjet-nomenklatoera. Tezamen met enkele andere partijen, waaronder de Groene Partij, richtte hij eind 1993 de Burgerunie van Georgië op als zijn platform voor de parlements- en presidentsverkiezingen van 1995. Verschillende leiders uit de Groene Partij zoals Zjvania en Gia Baramidze kregen leidinggevende functies in de Burgerunie en in 1995 stonden er drie kandidaten van de Groene Partij op de kieslijst van de Burgerunie. Hiervan kwamen er uiteindelijk twee in het parlement. Zjvania, die inmiddels zijn bestuursfunctie in de Groene Partij had ingewisseld voor de Burgerunie, werd parlementsvoorzitter wat destijds na de president de meest invloedrijke rol was in Georgische politiek. De absorptie van de Groene Partij in de Burgerunie leidde ondanks invloedrijke posities en fundamentele natuurbeschermingswetgeving tot politieke onzichtbaarheid en vervreemding van het electoraat.[8]
Marginalisering
Ondertussen had Giorgi Gatsjetsjiladze, lid en parlementslid van het eerste uur, de leiding van de Groene Partij overgenomen en maakte de partij zich los van de Burgerunie. Het ging met een eigen lijst de verkiezingen van 1999 in, waar het slechts 11.400 stemmen (0,53%) kreeg. Dit was veel te weinig voor de kiesdrempel van 7%, waarmee de partij uit het parlement verdween. De Burgerunie van Sjevardnadze raakte zelf vanaf 2000 ook in verval door interne conflicten, wat leidde tot een grote politieke crisis en het ontslag van het kabinet in najaar 2001. Als lichtpuntje in de electoraal moeilijke tijden voor de Groenen werd leider Gatsjetsjiladze door Sjevardnadze in december 2001 benoemd als minister van economie, industrie en handel.[9]
De tanende populariteit van Sjevardnadze en zijn Burgerunie noopte hem een groot electoraal blok te vormen voor de verkiezingen van 2003. Voor de Groene Partij was deelname aan een dergelijk blok ook van belang nadat de lokale verkiezingen van 2002 slecht waren verlopen en zo kwamen de twee partijen toch weer bij elkaar.[10] Uiteindelijk zaten er negen partijen in het blok 'Voor een Nieuw Georgië' onder leiding van de Burgerunie,[11] en stond de leider van de groenen op de verkiesbare 17e plaats.[12] De frauduleuze stembusgang van 2003 eindigde in de Rozenrevolutie onder leiding van Micheil Saakasjvili, die de inzegening van het parlement onderbrak.[13] Het parlement werd ontbonden en in maart 2004 werden nieuwe verkiezingen afgekondigd waar de Groene Partij niet aan meedeed. Ironisch genoeg was oud-partijleider Zjvania een van de hoofdrolspelers van de revolutie en was vanaf dat moment tot zijn dood in 2005 premier.
Onder het bewind van de nieuwe president Saakasjvili en zijn Verenigde Nationale Beweging raakte de Groene Partij electoraal geïsoleerd. In 2007 keerde de partij zich openlijk tegen de regering Saakasjvili, werd het uit het partijkantoor gezet door de autoriteiten,[14] en werd het onderdeel van de protestbeweging die het land in het najaar van 2007 in de greep hield. Grootschalige oppositiedemonstraties leidden tot vervroegde presidentsverkiezingen, waarvoor partijleider Gatsjetsjiladze zich in eerste instantie kandideerde maar hij trok zich terug voor een gezamenlijke oppositiekandidaat.[15] In 2008 werd een jongerenorganisatie opgericht, de 'Jonge Groenen van Georgië', maar die maakte zich na ideologische verschillen los van de partij.[16] Voor de parlementsverkiezingen van 2008 was de Groene Partij onderdeel van de gecombineerde kieslijst 'Christen-Democratische Alliantie',[17] die slechts 15.839 stemmen behaalde (0,89%), ver onder de vereiste 5%.[3]
Georgische Droom
In 2011 werd uit de protestbeweging en versplinterde oppositie een nieuwe politieke kracht gevormd onder leiding van oligarch Bidzina Ivanisjvili, de Georgische Droom. Deze ging de verkiezingen van 2012 in als alliantie van zes politieke partijen, waar de Groenen formeel geen onderdeel van uitmaakten. Wel stond de partijleider Gatsjetsjiladze op een verkiesbare plaats op de kieslijst van Georgische Droom,[18] en werd hij in het parlement gekozen.[19] Uit ontevredenheid over zijn politieke invloed binnen de Georgische Droom fractie stapte hij daar in 2014 uit.[20] Voor de verkiezingen van 2016 liet hij zich voor een tweede maal op de kieslijst van Georgische Droom zetten en kwam wederom in het parlement. Dit keer vormde hij met vijf Georgische Droom afgevaardigden een eigen fractie binnen de meerderheidssteun aan de regering. De parlementsregels geven extra privileges zoals commissieposities aan fracties met een minimale grootte van zes leden.
In 2020 ging de Groene Partij weer met een eigen kieslijst meedoen aan de parlementsverkiezingen en behaalde ondanks een verlaagde kiesdrempel van 1% verre van genoeg stemmen. Met 1.305 stemmen (0,07%) behaalde de partij het slechtste verkiezingsresultaat sinds de oprichting.
Ideologie
Onder het motto 'Ecologie, democratie, geweldloosheid'[7] staat de partij ideologisch voor een duurzame en milieuvriendelijke ontwikkeling van een marktgerichte economie, scheiding van de machten, mensenrechten, versterken van de democratie, sterk gedecentraliseerd lokaal zelfbestuur en hekelt het een sterk gecentraliseerde staat. De Georgische Groenen committeerden zich via hun partijprincipes aan vreedzame methoden om hun politieke doelen na te streven.[21] Een van de gestelde doelen van de Georgische Groenen was de popularisering van nationale waarden en steunde het de nationale bevrijdingsbeweging die in Georgië opkwam eind jaren 1980. De partij stond vanaf het begin ook pal voor de nationale soevereiniteit, territoriale integriteit en veiligheid van Georgië als soevereine staat. In het licht van de separatistische conflicten in Zuid-Ossetië en Abchazië agendeerde het binnen de Europese groene gremia "het gevaar van agressief separatisme voor het nieuwe Europa en de nieuwe wereldorde".
Verkiezingen
Een overzicht van de landelijke verkiezingsuitslagen voor de partij.
De Groene Partij werd in de eerste jaren geleid door oprichters Zoerab Zjvania en Gia Baramidze. Zij vertrokken in de periode 1993-1995 naar de Burgerunie van Georgië, de partij van het Georgisch staatshoofd Edoeard Sjevardnadze. Sinds 1995 wordt de Groene Partij geleid door Giorgi Gatsjetsjiladze. Hij werd in 1992 voor het eerst als parlementslid voor de partij gekozen en was vanaf het eerste uur betrokken bij de Groene Beweging.
Internationale relaties
Vanaf de oprichting zocht de Groene Partij de interactie met internationale groene gremia. In 1993 werd de partij volwaardig lid van de in dat jaar opgerichte Europese Federatie van Groene Partijen (EFGP), die in 2004 transformeerde in de Europese Groene Partij. Partijvoorzitter Zoerab Zjvania was tussen 1993 en 1995 co-voorzitter van de EFGP,[6] de eerste van Oost-Europese signatuur. De Groene Partij is tevens verbonden met het wereldwijde netwerk van groene politieke partijen, de Global Greens, waar het een volwaardig lid van is.[24]
