FOXP3

FOXP3
Ruimtelijke structuur van FOXP3
Eigenschappen
Molecuulmassa en lengte	47.2 kDa (431 aminozuren)
Identificatie
PDB-codes	3QRF, 4WK8
Externe identificaties
UniProt	Q9BZS1
OMIM	300292
GeneCards	FOXP3
MGI	1891436
Genoomgegevens
Locus	Chr. X p11.23
Portaal    Biologie

FOXP3 (forkhead box P3) is een eiwit dat een belangrijke rol speelt in het immuunsysteem. Het behoort tot de FOX-eiwitten, en functioneert als een belangrijke transcriptiefactor in de ontwikkeling en functie van regulatoire T-cellen.^[1]

Regulatoire T-cellen onderdrukken de immuunrespons. Bij kanker kunnen regulatoire T-cellen voorkomen dat het immuunsysteem de tumorcellen aanvalt. Bij auto-immuunziekten kan een tekort aan regulerende T-celactiviteit ervoor zorgen dat immuuncellen de eigen lichaamsweefsels juist aanvallen. FOXP3 is als regulerend eiwit een belangrijke therapeutische target bij deze ziekten.

Het moleculaire mechanisme achter FOXP3-regulatie is nog niet volledig opgehelderd. Het is een DNA-bindend eiwit dat zich bindt aan promotorregio's in T-cellen; het blokkeert daar de expressie van verschillende pro-inflammatoire genen, zodat de T-cel een afweeronderdrukkend (repressief) karakter krijgt.^[1] Mutaties van het FOXP3-gen leiden tot ernstige deficiëntie van regulatoire T-cellen.

Gen en structuur

De menselijke FOXP3-genen bevatten 11 coderende exons. Genoomanalyses plaatsen het FOXP3-gen in de kleine arm van het X-chromosoom (positie Xp11.23). FOXP3 is een eiwit van 431 aminozuren. Het eiwit behoort tot de forkheadfamilie van DNA-bindende transcriptiefactoren. In de immunologie is FOXP3 een specifieke marker van regulatoire T-celpopulaties, zowel nTregs als iTregs.

Functies en klinische relevantie

In regulatoire T-cellen (Tregs) komt FOXP3 hoog tot expressie. Het is daar als master regulator zowel van belang voor de vorming van nTregs in de thymus als voor de functie van iTregs in de periferie, hoewel nog niet duidelijk is op welke wijze Foxp3 hierbij betrokken is.

Het ontbreken van Tregs als gevolg van een deficiëntie van Foxp3 kan leiden tot een ziektebeeld dat IPEX wordt genoemd (immuundysregulatie, poly-endocrinopathie, enteropathie, X-linked). Dit is een ernstig klinisch beeld met kenmerken van zowel auto-immuunziekten als allergie.^[2]

Zie ook

• Immuunsysteem
• Tolerantie (immunologie)

Bronnen

• (nl) Rijkers, G. T. (2016). Leerboek Immunologie. Bohn Stafleu van Loghum, pp. 168, 350. ISBN 978-90-368-0257-4.

1. (en) Attias M, Al‐Aubodah T, Piccirillo CA. (2019). Mechanisms of human FoxP3+ Treg cell development and function in health and disease. Clinical & Experimental Immunology 197 (1): 36–51. PMID 30864147. DOI: 10.1111/cei.13290.
2. (en) Ben-Skowronek, I. (2021). IPEX Syndrome: Genetics and Treatment Options. Genes 12 (3). DOI: 10.3390/genes12030323.