De Erfgoeddag is een sinds 2001 jaarlijks terugkerend toonmoment voor de cultureel-erfgoedsector in Vlaanderen en Brussel waarbij het roerend en immaterieel erfgoed centraal staat. Erfgoeddag vindt jaarlijks plaats op de eerste zondag na de paasvakantie. Erfgoeddag wordt weleens verward met de Open Monumentendag die elk jaar in het najaar doorgaat. Daarbij gaat het vooral over onroerend erfgoed zoals monumenten, gebouwen, landschappen en sites.
Situering
In april 2001 vond een eerste Erfgoedweekend plaats. Op zaterdag was er een Archievendag, de volgend dag gevolgd door een reeds bestaande Museumdag. De coördinatie was in handen van de Vlaamse Museumvereniging (VMV). Een jaar later werd al het cultureel erfgoed, en dus ook dat wat zich niet in archieven of musea bevond, aan het publiek gepresenteerd. Het thema 'Verzamelen, verzamelaars, verzamelingen' was de manier om deze doelstelling te bereiken. In 2003 vond het eerste Erfgoedweekend plaats op 26 en 27 april met als thema 'Op Reis!'. In 2004 werden de krachten gebundeld in een Erfgoeddag en sindsdien worden de activiteiten op zondag geconcentreerd.
Organisatoren
Erfgoeddag wordt georganiseerd door FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw. Het is een belangrijk aspect van de decretale opdracht, namelijk het mee aansturen van de publieke beeldvorming over cultureel erfgoed. De erfgoeddagen bieden inspiratie om erfgoededucatie vorm te geven. Elk jaar doen honderden musea, archieven, erfgoedbibliotheken, heemkundige kringen en talloze andere erfgoedorganisaties en –instellingen mee.
De Erfgoeddag groepeert jaarlijks honderden activiteiten rond een bepaald thema. Alle activiteiten, waaronder tentoonstellingen en rondleidingen, lezingen, demonstraties en workshops, expertenbeurzen, wandelingen en fietstochten, film- en theatervoorstellingen op Erfgoeddag zijn gratis. Het evenement telt elk jaar een kwart miljoen bezoekers.
De eerste editie bestond uit de samenvoeging van de reeds bestaande Museum- en Archievendag, onder de slogan 'Ontdek mijn verleden'.
In 2002 trad dan het eerste Erfgoedweekend voor het voetlicht en was er geen sprake meer van het duidelijke onderscheid tussen musea en archieven. Dat jaar was het thema Verzamelen, verzamelaars, verzamelingen.
De 2003 editie stond in het teken van Op reis.
In 2004 vond er een koerswissel plaats: het weekend werd een dag. Zo ontstond de Erfgoeddag, een formule die sindsdien ongewijzigd is gebleven. Het thema dat jaar was 't Zit in de familie.
2005 stond in het teken van Gevaar!.
Een jaar later kon het publiek terecht bij honderden erfgoedorganisaties voor een editie In kleur.
2007 haalde met Niet te schatten het thema van de vele waarden (financieel, emotioneel, enzovoort) van cultureel erfgoed aan.
De editie van 2008 onderzocht hoe men in het verleden tegen de toekomst aankeek. De slogan was Wordt verwacht.
De negende editie ging over vriendschap, met Uit vriendschap!? als slogan.
In 2010 was het alles wat vervalsingen, constructies, kopieën en imitaties dat de klok sloeg, met de roepnaam FAKE?
De Erfgoeddag van 1 mei 2011 had als thema Armoe troef.
Op 22 april 2012 was het thema Helden.
Het thema van 2013 was Stop de tijd! Op zondag 21 april ging het dan uiteraard over de tijd, maar evengoed over de effecten van de tijd op ons cultureel erfgoed.
In 2014 ging Erfgoeddag op zoek naar mentale, fysieke en financiële grenzen met Grenzeloos.
Het thema van 2015 is Erf! focuste op het de verschillende aspecten van erven zoals het formele, het persoonlijke aspect en de culturele context errond.
Het thema van 2016 was Rituelen en meer dan 700 gratis activiteiten boden het publiek de kans om grote en kleine rituelen te ontdekken: alledaagse rituelen zoals processies maar ook religieuze en geboorterituelen kwamen aan bod.
In 2017 vond Erfgoeddag plaats op zondag 23 april en was het thema Zorg.
Kiezen stond centraal tijdens Erfgoeddag 2018 op zondag 22 april.
Op 28 april 2019 had de Erfgoeddag als thema Hoe maakt u het? en ging in op ambacht en vakmanschap.
Op 25 en 26 april 2020 zou Erfgoeddag haar 20e editie vieren. Omwille van het coronavirus werd het voorziene feestweekend uitgesteld naar 2021.
Op 24 en 25 april 2021 had Erfgoeddag als thema 'De Nacht'.
Op zondag 24 april 2022 stond Erfgoeddag in het teken van onderwijs met als titel Erfgoeddag maakt school. Voor de eerste keer was er ook daaraan voorafgaand de Erfgoedweek van maandag 25 tot en met vrijdag 29 april 2022. Tijdens de Erfgoedweken trekken tal van erfgoedmedewerkers met uiteenlopende expertises naar de klas en nodigen erfgoedorganisaties (denk aan musea, erfgoedcellen, archieven, erfgoedbibliotheken …) klassen uit voor een bijzonder vipbezoek.
Op zondag 23 april 2023 had Erfgoeddag als thema Beestig!. Tussen 17 en 28 april 2023 waren er ook de Erfgoedweken voor scholen.
Op zondag 21 april 2024 heeft Erfgoeddag als thema: 'Thuis'. Wat maakt jouw thuis een echte 'thuis'? Tussen 15 en 26 april 2024 zijn er ook de Erfgoedweken voor scholen.
Terugblik op Erfgoeddag 2022
Meer dan 1.150 activiteiten in het teken van erfgoed en onderwijs. Dat is een record in de geschiedenis van Erfgoeddag. Er was dit jaar niet alleen het publieksmoment op zondag 24 april 2022, in de week erna deden ook heel wat scholen mee. Lees het persbericht
De blikvanger van zondag was het ‘schools erfgoed’: alles wat te maken heeft met opvoeding, leren en opgroeien in heden en verleden. Van maandag 25 tot vrijdag 29 april 2022 organiseerde men daarnaast voor het eerst een Erfgoedweek. Die richtte zich tot leerlingen en leerkrachten uit het lager en middelbaar onderwijs en bracht de erfgoedwerking heel letterlijk tot in de klas. Bekijk de videoterugblikken
Terugblik op Erfgoeddag 2023
Van vleermuis, werkpaard en schoothond tot en met de grote boze wolf, de ekster op de galg, de eerste zwaluw, de zwarte weduwe of de immer naarstige houtworm: thema was het hele dierenrijk, voor en achter de schermen. Dan draagt Erfgoeddag als thema 'Beestig!'. Activiteiten tussen 17 en 28 april, tijdens de Erfgoedweek, richten zich op scholen. Bekijk de videoterugblikken
Terugblik op Erfgoeddag 2024
Wat maakt een huis tot een (echte) thuis? Erfgoeddag op zondag 21 april 2024 zoekt uit wat het gewone zo bijzonder maakt door de tijd heen. Een dag vol gevoelens, wetenswaardigheden, zintuigelijke ervaringen, ontdekkingen en vragen over onder andere uw nabije buurt, verbondenheid, migratie en reizen. Tussen 15 en 26 april 2024 zijn er ook opnieuw de Erfgoedweken voor scholen.
