Het geslacht van de echte cobra's is de meest wijd verspreide en bekendste groep van slangen. Buiten dit geslacht zijn er echter nog enkele andere die ook met cobra's worden aangeduid, maar niet tot de echte cobra's behoren. De schildcobra's (geslacht Aspidelaps) en de koningscobra (Ophiophagus hannah) bijvoorbeeld behoort niet tot deze groep. Cobra's leven in Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Ze komen voor van woestijnen tot bossen, de verschillende soorten zijn bodembewonend maar kunnen ook klimmen en zwemmen.
Cobra's behoren tot de koraalslangachtigen en zijn zonder uitzondering giftig. Een beet van een cobra kan fataal zijn voor de mens. Alle soorten kennen een dreighouding waarbij het voorste deel van het lichaam wordt opgericht en rond de hals een schotelachtige verbreding wordt getoond.
Cobra's leven van knaagdieren en andere gewervelden, ook amfibieën en andere reptielen worden wel gegeten. Belangrijke vijanden zijn roofvogels en zoogdieren. Er zijn 33 soorten echte cobra's.
De Portugezen noemden een slang die zijn nek verbreedt cobra de capello (slang met capuchon). Die naam werd in verkorte vorm (cobra) in het Nederlands overgenomen. De wetenschappelijke naam Naja is afgeleid van Sanskrietnaga, dat 'slang' betekent.
Cobra's worden ook brilcobra's of brilslangen genoemd, naar de soms brilachtige tekening op de hals. Bij veel soorten lijkt deze tekening echter niet op een bril en bij andere soorten ontbreekt een tekening. Sommige soorten kunnen het gif naar een belager spugen, dergelijke soorten worden ook spugende cobra's genoemd. Zowel de tekening aan de nek als het vermogen tot spugen komt voor bij verschillende soorten.
Verspreiding en habitat
Cobra's komen voor in delen van Afrika, Azië en het Midden-Oosten. In Afrika ontbreken de cobra's alleen in het uiterste noorden en delen van uiterst zuidelijk Afrika. Ook in de Sahara komen geen soorten voor. In Azië komen de soorten voor van oostelijk in China tot westelijk in Turkmenistan. In het Midden-Oosten komen de soorten in het grootste deel voor, van Iran tot Jemen.[2]
Het verspreidingsgebied verschilt per soort en met name de grootte van het areaal kan sterk variëren. De Egyptische cobra of ureüsslang (Naja haje) heeft het grootste verspreidingsgebied en komt voor in het grootste deel van Afrika. De soort Naja mandalayensis daarentegen heeft een aanzienlijk kleiner verspreidingsgebied en is endemisch in Myanmar.[2]
Vroeger hadden de cobra's een heel ander verspreidingsgebied. Er zijn bijvoorbeeld fossiele resten gevonden in delen van Europa.[3] De soort Naja romani leefde in het Mioceen in onder andere Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk.[4] Uit Spanje is de soort Naja iberica bekend uit het Turonien.[5]
Cobra's komen in uiteenlopende biotopen voor, zoals bossen, moerassen, regenwouden en bergstreken. De Egyptische cobra bijvoorbeeld is een bewoner van droge en woestijnachtige streken en de zwart-witte cobra leeft meer in vochtige en warme bossen. De Kaapse cobra is te vinden in rotsige berggebieden. Ook in door de mens aangepaste landschappen worden de slangen gevonden, zoals rijstvelden en stadsparken. Ook in sterk geürbaniseerde gebieden kan de slang opduiken, aangetrokken door de ratten die hierop afkomen. Voorbeelden zijn dorpsstraten, tuinen, marktpleinen en opslagplaatsen.[1]
Cobra's schuilen in verborgen plaatsen zoals scheuren in rotsen, holle bomen, nesten van knaagdieren en termietenheuvels. Van de soort Naja mossambica is bekend dat de schuilplaatsen gedeeld worden met andere slangen, zoals de zwarte mamba (Dendroaspis polylepis). Van een aantal soorten is bekend dat ze een vaste schuilplaats hebben waarnaar ze steeds terugkeren. Alleen als de slang wordt verstoord wordt naar een andere schuilplaats gezocht. Voorbeelden van dergelijke soorten zijn Naja anchietae en Naja annulifera.[6]
Uiterlijke kenmerken
Kop
Cobra's hebben een typisch slangachtige, afgeplatte kop, de ogen zijn relatief ver aan de voorzijde van de kop geplaatst. De ogen zelf zijn vrij klein en hebben altijd een ronde pupil. De neusgaten zijn vlak bij de ogen gelegen. De giftanden zijn vrij kort, zeker in vergelijking met de uitklapbare giftanden van de adders. De gifklieren zijn achter de ogen gelegen en via kleine kanaaltjes komt het gif in de giftanden. De giftanden zijn gegroefd of soms buisvormig zoals een injectienaald. De mannetjes hebben iets langere giftanden dan de vrouwtjes.
De kopschubben zijn groot en dik, aan de voorzijde van de kop is de rostrale schub gelegen, hieronder is een opening aanwezig, zelfs als de bek gesloten is, om de tong naar buiten te steken. Met de tong worden geurdeeltjes opgenomen die vervolgens door een weefselstructuur in de neusholte worden 'uitgelezen'. Dit vomeronasale orgaan wordt het orgaan van Jacobson genoemd. Cobra's zijn sterk afhankelijk van deze vorm van zintuiglijke waarneming aangezien het visuele vermogen vrij beperkt is. Met de ogen kunnen grote prooien en vijanden worden waargenomen, de reukzin is echter het belangrijkste zintuig voor de slang om zich te oriënteren.
De echte cobra's hebben een schubbenconfiguratie van de kop die bestaat uit vergrote internasale schubben in vergelijking met de koningscobra die juist smalle internasalen heeft. De koningscobra heeft daarnaast vergrote achterhoofdschubben. Bij de echte cobra's zijn de achterhoofdsschubben altijd ongeveer even groot als de schubben op de rug.
Hals
Echte cobra's kennen allemaal het karakteristieke vermogen om de hals sterk af te platten bij opwinding. Hierdoor lijkt de kop van de slang veel groter dan deze in werkelijkheid is. De huid van de hals is losser dan de huid van de rest van het lichaam maar in rust is dit moeilijk te zien. Bij het afplatten van de hals worden de flexibele ribben aan de halswervels uitgezet en komt de huid strak te staan. Dit doet enigszins denken aan het uitklappen van een paraplu. De uitsteeksels worden wel halsribben genoemd, de eerste drie wervels van de hals vanaf de kop dragen geen uitsteeksels. Bij het vormen van de schotelachtige hals zijn soms 27 ribben betrokken.[7]
Aan de achterzijde van de opgezette hals is vaak een tekening aanwezig. De vorm van deze tekening, die ook wel masker wordt genoemd, verschilt per soort maar kan ook afwijken tussen verschillende individuen binnen een soort. De Indochinese brilslang heeft vaak een volledig masker, dat zich uitstrekt over de gehele breedte van de achterzijde van de hals. Bij andere soorten, zoals Naja kaouthia, is het masker geïsoleerd en is in het midden gelegen. De zogenaamde brilslangen of brilcobra's, zoals de brilslang, hebben een tekening die enigszins aan een bril doet denken. Dit masker bestaat uit twee donkere vlekken die met een lusachtige witte vlek zijn verbonden. Sommige cobra's worden wel brilslang genoemd maar hebben geen briltekening. De cobra's met een halstekening tonen hun masker bij bedreiging.
Het kunnen afplatten van de hals is niet uniek voor de echte cobra's, ook de koningscobra (Opiophagus hannah) en de ringhalscobra (Hemachatus haemachatus) kunnen hun hals schotelachtig plat maken.
Cobra's zijn door hun lange halswervels met maar weinig andere slangen te verwarren. De uitzondering vormen soorten uit de geslachten schildcobra's (Aspidelaps) en Pseudonaja. Deze soorten worden ook cobra's genoemd en kunnen eveneens hun hals afplatten. In vergelijking met de echte cobra's is de afplatting echter minder sterk en er ontstaat geen ronde halsvorm zoals bij de echte cobra's.
Lichaam en staart
Echte cobra's kunnen zich allemaal oprichten waarbij ze het eerste deel van hun lichaam omhoog brengen. Bij het omhoog brengen van het lichaam steunt de slang op de achterzijde van het lichaam en de staart.
Cobra's zijn vrij slanke slangen die een lichaamslengte bereiken tot ongeveer 2,5 meter, veel soorten blijven wat kleiner.[8] De meeste soorten zijn bruin tot zwart van kleur en hebben een egale lichaamskleur. Van de brilslang (Naja naja) is een grote variatie bekend, van bruin en zwart naar geelbruin tot grijs. Ook zijn albino's bekend, deze zijn geheel wit en hebben rode ogen. Sommige soorten hebben een afwijkende kleur zoals de rode spuwende cobra (Naja pallida), die geheel rood van kleur is met een zwarte band om de hals. Enkele soorten hebben een bruin lichaam met een gele kop en hals, zoals de soort Samar-brilslang (Naja samarensis). De schubben zijn glad en ongekield.[9]
De staart is te onderscheiden aan de schubben aan de onderzijde; slangen hebben slechts een enkele rij buikschubben maar de staartschubben bestaan altijd uit meerdere rijen. De staart is aan de onderzijde van het lichaam ook duidelijk te onderscheiden van het lichaam door de aanwezigheid van de cloaca. Deze lichaamsopening dient zowel voor de uitscheiding als de copulatie en is voorzien van een zogenaamde anale schub. Bij sommige gifslangen is deze ongepaard maar bij de cobra's is de anale schub gepaard en bestaat uit twee delen.
Voedsel
Cobra's zijn allemaal carnivoor en leven van andere dieren. De voorkeur gaat uit naar gewervelde dieren en dan met name knaagdieren. Als er weinig voedsel is worden ook wel grote insecten gegeten zoals sprinkhanen. Cobra's zijn voornamelijk bodembewoners, maar bij het foerageren klimmen ze ook in bomen en struiken.
De meeste soorten eten ratten en muizen, daarnaast worden hagedissen en amfibieën zoals kikkers gegeten. Veel soorten jagen daarnaast op vogels en roven ook vogelnesten leeg door in bomen te klimmen. Ook de eieren van op de bodem broedende vogels zoals fazanten zijn niet veilig. Vanwege de voorkeur voor ratten en vogels zijn cobra's vaak in de nabijheid van de mens te vinden. Ze dringen soms binnen bij pluimveebedrijven waar ze als schadelijk worden gezien.
Sommige soorten eten ook wel andere soorten slangen, een voorbeeld is de Kaapse cobra (Naja nivea). De echte cobra's zijn echter geen slangeneters, zoals de koningscobra (Ophiophagus hannah). Deze soort is wel een echte slangeneter (ophio-phaag betekent slangen-etend), maar de koningscobra behoort niet tot de echte cobra's. Bij een cobra werd eens een 1,8 meter lange gladde slangPtyas mucosa in de maag aangetroffen, terwijl de cobra iets kleiner was. Slangen die andere soorten slangen eten kunnen prooien aan die langer zijn dan zijzelf, doordat de buitgemaakte slang wordt opgevouwen in de maag van de slangeneter. Ook werd eens een 60 cm lange Bengaalse varaan (Varanus bengalensis) in de maag van een cobra gevonden.
Vijanden en verdediging
Cobra's worden ondanks hun giftigheid door verschillende dieren gegeten. Belangrijke vijanden zijn mangoesten, zoals de Egyptische ichneumon en de Indische ichneumon. Deze dieren eten de slang niet maar doden het reptiel als ze er één tegenkomen. Van mangoesten is bekend dat ze minder vatbaar zijn voor het gif, maar ze zijn echter niet immuun. Ze zullen altijd proberen de beet van een cobra zoveel mogelijk te ontwijken. De mangoest springt net zo lang heen- en weer tot de cobra van uitputting zichzelf niet meer op kan richten. De cobra komt echter niet altijd als verliezer uit de strijd. Een cobra kan zich ook dood houden, hierbij draait de slang zich op zijn zij en blijft stil liggen. Als het gevaar geweken is komt de slang weer 'tot leven'.
Ook van de genetkat is bekend dat het dier soms cobra's aanvalt. Andere vijanden zijn grote roofvogels en grote uilensoorten, daarnaast worden cobra's gegeten door ratten en grotere zoogdieren. Van zoogdieren als varkens, herten en koeien is beschreven dat ze een cobra proberen te vertrappen als er jongen in de buurt zijn.[7] Een belangrijke vijand van de cobra zijn andere cobra's en van een aantal soorten is beschreven dat ze ook soortgenoten opeten.
Cobra's verdedigen zich deels passief door zich op te richten en de halsflappen uit te zetten. Door de opgerichte lichaamshouding en wangflappen is de cobra gemakkelijk te herkennen als een gevaarlijk dier, wat andere dieren op afstand houdt. Reeds zeer jonge cobra's die nog deels met hun staart in het ei zitten vertonen dit gedrag al. Een cobra kan ook het voorste deel van het lichaam tegen de grond houden terwijl de hals wordt verbreed. Dit gedrag wordt vertoond als het dier angstig is en probeert te vluchten. Als een mannetje een geschikt vrouwtje tegenkomt wordt het lichaam opgericht maar de hals wordt dan niet opgezet.[1]
Van een aantal soorten is bekend dat ze het gif uit de gifklieren persen waarna het over enige afstand naar de belager wordt gespuugd. Deze zogenaamde spugende cobra's gebruiken dit vermogen alleen om vijanden uit te schakelen en niet om prooien te verlammen. Dergelijke soorten hebben gespecialiseerde giftanden met een opening aan de voorzijde. De cobra creëert geen straal maar een gerichte spray en mikt op het gelaat. Als het gif in de ogen van een mens terechtkomt volgt een stekende pijn. Het slachtoffer raakt daarnaast ook tijdelijk blind. Spugende cobra's kunnen het gif tot 3,5 meter ver spugen.[3]
Giftigheid
Het gif van cobra's kan in droge vorm een cavia doden bij een hoeveelheid van 0,002 milligram. Van cobragif is verder bekend dat een hoeveelheid van één gram de dood kan veroorzaken van 1250 kilo aan honden, 8300 kilo aan muizen en 10.000 kilo aan mensen. Een gram gif als droge stof kan ongeveer 165 personen doden.[1]
Bij een beet stuwt de cobra het gif uit de gifklieren, een agressieve cobra kan zoveel gif afgeven dat het uit de bek druipt tijdens een beet. De giftanden van cobra's zijn relatief kort, de slang bijt daarom stevig in de prooi zodat het gif onder de huid wordt afgegeven. De slang geeft bij een beet in een vijand ongeveer 100 tot 200 milligram vloeibaar gif af, in de gifklier is ongeveer het dubbele aanwezig.
De cobra wordt door biologen gemolken om een antiserum te verkrijgen. De Franse arts Albert Camette was de eerste die een serum uit een slang verkreeg door het gif toe te dienen aan proefdieren die zo immuniteit verkregen. Hij gebruikte hiervoor een Indochinese brilslang (Naja atra) en maakte in 1895 het eerste serum.[1]
Beten bij de mens
Het gif van cobra's is zeer sterk, daarnaast geven cobra's bij een beet relatief veel gif af wat ze uiterst gevaarlijk maakt. Veel slangen hebben met name verbindingen die weefsels en bloed aantasten, hematoxinen genoemd. Het gif van cobra's bevat slechts deels weefselvernietigende stoffen, het voornaamste bestandsdeel zijn verschillende neurotoxinen. Deze stoffen tasten het zenuwstelsel aan wat tot verlamming leidt van de spieren, en uiteindelijk verlamming van het ademhalingsapparaat en het hart veroorzaakt wat tot de dood kan leiden.[10] Ook ontstaat soms necrose.
De mens kan met het reptiel worden geconfronteerd als het beest erf en huis binnendringt op jacht naar kip of knaagdier (zo zou de kanarie van de archeoloog Carter zijn opgevreten door een Egyptische cobra) maar de meeste onvrijwillige ontmoetingen vinden plaats als boeren het land met de hand bewerken. Indien de cobra de mens bijt dan wordt 1 op de 3 keer geen gif geïnjecteerd, maar als dat wel gebeurt dan heeft dat hachelijke gevolgen. Per milligram is het gif van de Naja haje ruim 12 maal minder effectief dan het gif van de Filipijnse cobra zoals uit onderstaande tabel blijkt.[11]
Cobra
Dodelijke dosis voor muizen
Naja philippinensis
Naja naja
Ophiophagus hannah
Naja haje
Naja nigricollis
0,14 mg/kg
0,29 mg/kg
1,73 mg/kg
1.75 mg/kg
3,05 mg/kg
Dit betekent natuurlijk niet dat men beter door een Egyptische cobra kan worden gebeten dan door een Filipijnse want dat is sterk afhankelijk van de ingebrachte hoeveelheid.
Het slachtoffer moet gaan liggen en zo min mogelijk bewegen. Het gebeten lichaamsdeel moet worden geïmmobiliseerd.
Laat de wond met rust: leg er geen ijs op, ga niet zuigen, snijden of amputeren.
Breng geen knelverband aan.
Geef het slachtoffer geen pijnstillers en in geen geval alcohol.
Vervoer het slachtoffer zo snel mogelijk naar een ziekenhuis of dokterspost.
Voortplanting en ontwikkeling
De mannetjes beconcurreren elkaar en als twee gelijkende mannetjes elkaar tegenkomen gaan ze een gevecht aan. Het is echter een gevecht op punten en de dieren brengen elkaar geen schade toe. De giftanden worden niet gebruikt, de mannetjes richten zich op en bewegen zich slingerend langs elkaar heen. Ze voeren een krachtmeting uit waarbij de verliezer afdruipt. Deze gevechten zijn zo 'sierlijk' en niet-agressief dat lange tijd werd gedacht dat het een paringsdans betrof.
In de voortplantingstijd komen koppeltjes voor die enige tijd samen leven. De paring kan vijf uur tot enkele dagen duren, in het laatste geval wordt de copulatie regelmatig onderbroken.
Cobra's zijn altijd eierleggend, het aantal eieren loopt uiteen van ongeveer 10 tot 20 per nest. Sommige soorten kunnen meer dan 30 eieren produceren. De eieren worden gedeponeerd in gaten in de grond of in holle bomen. Bij sommige soorten bewaakt het moederdier het nest en is dan zeer agressief. Jonge cobra's hebben een zogenaamde eitand; een extra schub die als een stekel op de neus zit en dient om het ei open te scheuren. De eitand valt kort na de geboorte af. Bij waarnemingen van jonge Indochinese brilslangen in de dierentuin van Berlijn (Zoologischer Garten Berlin) is bekend dat de jonge cobra's zich weer in het ei verschuilen als ze tijdens het uitkomen worden gestoord.
Als de jongen uit het ei kruipen zijn ze al zo'n 20 tot 30 centimeter lang. De jongen staan bekend als agressiever en bijteriger dan de volwassen dieren. De jonge cobra's kunnen al direct uit het ei dreiggedrag vertonen, ze eten niet tot na de eerste vervelling. Jonge cobra's beschikken over giftanden en zijn direct giftig.
Cobra's en de mens
Veel soorten leven in dichtbevolkte gebieden en komen daarnaast ook algemeen voor. Cobra's doden jaarlijks vele mensen, schattingen van het aantal slachtoffers in India lopen op tot 10.000 doden per jaar. Gezonde mensen lopen minder gevaar dan jonge kinderen, bejaarden of zieke mensen. Met name hartpatiënten zijn kwetsbaar voor het gif. In veel landen waar cobra's leven is het de gewoonte om blootsvoets te lopen en dit verhoogt de kans op een beet. De brilslang (Naja naja) wordt beschouwd als een van de gevaarlijkste soorten, deze soort komt voor in een groot deel van Zuidoost-Azië. Cobra's zijn echter niet de gevaarlijkste slangen, de adders doden hier jaarlijks meer mensen, zoals de Russells adder (Daboia russelii). Het gif is zeer potent, er zijn gevallen waarbij het slachtoffer na een kwartier overleed.[3]
Cobra's worden vaak gebruikt bij slangenbezweerders, vooral soorten met een brilcobra-achtige halsvlek zijn populair. In landen als India wordt vaak een cobra 'bezworen' door een enkele persoon met een fluit. In landen als Marokko is het vaak een klein muziekgroepje met een bezweerder die een verhaal vertelt en onderwijl de cobra laat 'dansen'. Cobra's reageren nooit op de muziek -ze zijn namelijk doof- maar zijn gevoelig voor bewegingen die ze volgen met het lichaam. Door het ritme te veranderen doet de bezweerder voorkomen alsof de slang mee danst op de muziek.
Veel soorten slangen worden weleens in gevangenschap gehouden als exotisch huisdier, ook sommige soorten gifslangen zijn populair. Cobra's worden echter niet gezien als erg geschikt omdat ze niet alleen giftig zijn maar ook vrij groot worden en moeilijker zijn te huisvesten. In dierentuinen zijn cobra's wel goed te houden. Van in gevangenschap gehouden cobra's is bekend dat ze een leeftijd van 15 tot 20 jaar kunnen bereiken, met uitschieters van meer dan 30 jaar.
Veel soorten worden in Azië gedood en verwerkt tot traditioneel medicijn, onder andere tegen verkoudheid en reuma. Hiertoe worden organen als de galblaas verwijderd en verwerkt. Het vlees van de slangen wordt in duurdere restaurants als een delicatesse beschouwd.[1]
Taxonomie en indeling
Het geslacht Naja telt 33 soorten uit Afrika, het Midden-Oosten, India en Zuidoost-Azië. De taxonomische indeling van het geslacht is echter diverse keren aangepast en de verschillende bronnen geven derhalve nogal eens verschillende informatie.[13]
Sommige soorten die meer bij water in de buurt leven en goed kunnen zwemmen, zijn in het verleden aan het niet langer erkende geslacht Boulengerina toegewezen. Een voorbeeld is de soort Naja christyi, die indertijd met de wetenschappelijke naam Boulengerina christyi werd aangeduid.
De ringhalscobra (Hemachatus haemachatus) werd vroeger ook tot het geslacht Naja gerekend maar wordt tegenwoordig bij het geslacht Hemachatus ingedeeld. Deze cobra wijkt af van alle andere soorten, doordat de schubben gekield zijn en de slang brengt daarnaast levende jongen ter wereld.
De schildcobra's die tot het geslacht Aspidelaps behoren lijken op cobra's omdat ze eveneens het lichaam kunnen oprichten en de hals kunnen afplatten. Deze soorten hebben echter een sterk vergroot neusschild waardoor ze makkelijk te herkennen zijn.
Soorten
Onderstaand een lijst met alle soorten cobra's die tot het geslacht Naja behoren, met hun verspreidingsgebied en uiterlijke kenmerken.
↑Graham Alexander en John Marais (2007). A Guide to the Reptiles of Southern Africa. Struik Nature, Pagina 150-158. ISBN 978 1 77007 386 9.
↑ abDavid Alderton, Valerie Davies & Chris Mattison (2007). Snakes and Reptiles of the World. Grange Books, 2007, Pagina 106-109, 232-235. ISBN 978-1-84013-919-8.
↑Kleine Winkler Prins (1980). Dieren encyclopedie deel 1: A – COC. Winkler Prins, Pagina 317-319. ISBN 90 10 02845 3.
↑Chris Mattison (1999). Snake: The Essential Visual Guide to the World of Snakes. DK Publishing, Pagina 112-115. ISBN 978 0 7566 1365 5.
(nl) – Kleine Winkler Prins - Dieren encyclopedie deel 1: A–COC – Pagina 317-319 – 1980 – Uitgeverij Winkler Prins - ISBN 9010028453
(nl) – D Hillenius ea - Spectrum Dieren Encyclopedie Deel 1 (1971) - Pagina 352, 353 - Uitgeverij Het Spectrum - ISBN 9027420971
(en) – Chris Mattison - Snake: The Essential Visual Guide to the World of Snakes - Pagina 112-115 - DK Publishing - 1999 - ISBN 9780756613655
(en) – Graham Alexander en John Marais – A Guide to the Reptiles of Southern Africa (2007) – Pagina 150-158 – Struik Nature - ISBN 9781770073869
(en) – David Alderton, Valerie Davies & Chris Mattison - Snakes and Reptiles of the World (2007) - Pagina 106-109, 232-235 - Grange Books - ISBN 978-1-84013-919-8
(en) – Peter Uetz & Jakob Hallermann - The Reptile Database – Naja - Website Geconsulteerd 2 juni 2021
إتويل كاروغ تأسس عام 1904 البلد سويسرا الدوري دوري الدرجة الأولى السويسري [لغات أخرى] الموقع الرسمي الموقع الرسمي، والموقع الرسمي تعديل مصدري - تعديل نادي إتويل كاروغ لكرة القدم (بالفرنسية: Étoile Carouge FC) نادي كرة قدم سويسري يلعب في دوري الدرجة الأو
يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (ديسمبر 2018) لمعانٍ أخرى، طالع المرواح (توضيح). المرواح - مديرية - تقسيم إداري البلد اليمن المحاف...
Goodbye Yellow Brick RoadÁlbum de estudio de Elton JohnPublicación 5 de octubre de 1973Grabación Mayo de 1973Estudio Château d'Hérouville, Hérouville, FranciaGénero(s) Pop rockFormato LP, casete, 8 pistas, Reel TapeDuración 76:20Discográfica DJM RecordsProductor(es) Gus DudgeonCalificaciones profesionales Allmusic Rolling Stone Cronología de Elton John Don't Shoot Me, I'm Only the Piano Player(1973) Goodbye Yellow Brick Road Caribou(1974) [editar datos en Wikidata] Goodbye...
2011 young adult novel by Ashley Hope Pérez What Can't Wait CoverAuthorAshley Hope PérezCountryUnited StatesLanguageEnglishGenreYoung adult fictionSet inHoustonPublisherCarolrhoda LabPublication dateMarch 1, 2011Media typePrintPages240 ppISBN978-0-7613-6155-8OCLC656847496 What Can't Wait is a young adult novel by Ashley Hope Pérez, published by Carolrhoda Lab in 2011. The story portrays a Mexican American teenage girl living in Houston who is torn between the demands of her famil...
Minimum clearance, height and width of railway infrastructure Part of a series onRail transport History Company types Infrastructure Management Rail yard Railway track Maintenance Track gauge Variable gauge Gauge conversion Dual gauge Service and rolling stock Operating Locomotives Trains Railroad cars Railway couplings Couplers by country Coupler conversion Dual coupling Wheelset Bogie (truck) Passenger train Commuter rail Regional rail Inter-city rail High-speed railways Passenger traffic t...
Dieser Artikel behandelt den französischen Maler. Für die nach ihm benannte Rosensorte siehe Maurice Utrillo (Rose). Suzanne Valadon: Porträt Maurice Utrillo, 1921 Maurice Utrillo (* 26. Dezember 1883 in Paris; † 5. November 1955 in Dax) war ein französischer Maler und der Sohn von Suzanne Valadon. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Werk 3 Musée Utrillo-Valadon 4 Literatur 5 Weblinks 6 Einzelnachweise Leben Der Adoptivvater, Miquel Utrillo, mit Joan Maragall im Parc del Laberint d’Horta in...
1971 single by Diana RossI'm Still WaitingSingle by Diana Rossfrom the album Everything Is Everything B-sideA Simple Thing Like CryReleasedJuly 1971Recorded1970StudioHitsville U.S.A. (Studio A)GenreSoulLabelMotownSongwriter(s)Deke RichardsProducer(s)Deke RichardsDiana Ross singles chronology Surrender (1971) I'm Still Waiting (1971) Good Morning Heartache (1972) I'm Still Waiting is a popular song, written and produced by Deke Richards and recorded by Diana Ross; it first appeared on Ross's 1...
Kebebasan, keadilan, persaudaraan, moto dari Republik Prancis. Kebebasan, keadilan, persaudaraan, atau mati! (Prancis, 1794). Liberté, égalité, fraternité (bahasa Prancis untuk Kebebasan, keadilan, persaudaraan)[1] adalah moto resmi dari Republik Prancis dan Republik Haiti. Logo resmi dari semboyan Liberté, Égalité, Fraternité yang dikeluarkan oleh Pemerintah Prancis. Frasa ini lahir selama Revolusi Prancis, tetapi tak berhasil menjadi slogan resmi dari slogan yang lain. Karen...
Species of lizard Phrynocephalus golubewii Conservation status Critically Endangered (IUCN 3.1)[1] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Reptilia Order: Squamata Suborder: Iguania Family: Agamidae Genus: Phrynocephalus Species: P. golubewii Binomial name Phrynocephalus golubewiiShenbrot & Semyonov, 1990 Phrynocephalus golubewii is a species of lizard in the family Agamidae. The species is endemic to Turkmenistan.[2]...
Ideological form based on an extremist interpretation of Salafi jihadism Part of a series on the History of theIslamic State Jama'at al-Tawhid wal-Jihad (1999–2004) Al-Qaeda in Iraq (2004–2006) Mujahideen Shura Council (2006) Islamic State of Iraq (2006–2013) Islamic State of Iraq and the Levant (2013–14) Islamic State (2014–present) By topic Administrative divisions Beheadings Claimed oil fields Destruction of cultural heritage Human rights Ideol...
Nunatak in Graham Land, Antarctica Location of Oscar II Coast on Antarctic Peninsula. Borchgrevink Nunatak (66°3′S 62°30′W / 66.050°S 62.500°W / -66.050; -62.500) is a nunatak 1.5 nautical miles (3 km) long which rises to 650 metres (2,130 ft), standing at the south side of the entrance to Richthofen Pass, on the east coast of Graham Land. It was discovered in 1902 by the Swedish Antarctic Expedition under Otto Nordenskiöld, who named it for C. E. Bo...
Dutch film production company Alberts Frères, founded around 1899, was one of the first film production companies in the Netherlands.[1] The company was founded by brothers Albert (1879–1941) and Willy Mullens (1880–1952); they were the main filmmakers and exhibitors in the Netherlands in the first two decades of the twentieth century. History Willy Mullens Willy and Albert's father, Albertus Abraham Mullens (30 July 1847 Hoorn – 1890), alias A. Alber(t), and a German by the na...
2012 studio album by The Flower KingsBanks of EdenStudio album by The Flower KingsReleased18 June 2012GenreProgressive rockLength53:25LabelInsideOut MusicProducerRoine StoltThe Flower Kings chronology Tour Kaputt(2011) Banks of Eden(2012) Desolation Rose(2013) Professional ratingsReview scoresSourceRatingAllmusic[1]Sputnikmusic[2] Banks of Eden is the eleventh studio album by the progressive rock band The Flower Kings released on 18 June 2012. It is the first album wit...
SOR BN 12 Завод-изготовитель SOR Libchavy Выпускался, гг 2003 — настоящее время Снаряжённая масса, т 8,8 Класс автобуса большой ЭКО стандарт Евро-6 Вместимость Мест для сидения 31 Полная вместимость (8 чел./м²) 106 Габариты Длина, мм 11790 Ширина, мм 2525 Высота по крыше, мм 3000 3180 Двигатель Мо...
The Atlas to Accompany the Official Records of the Union and Confederate Armies (also referred to as the War of the Rebellion Atlas) was published as a companion piece to the Official Records of the American Civil War. It contains maps and other images derived from materials generated by both Union and Confederate military personnel during the American Civil War.[1] War of the Rebellion Atlas Plate 38, featuring maps of Galveston, TX; Charleston Harbor; and Port Hudson, Louisiana Crea...
Parliamentary constituency in the United Kingdom BathBorough constituencyfor the House of CommonsConstituency location within Bath and North East Somerset, SomersetLocation of Somerset within EnglandCountySomersetPopulation88,859 (2011 census)[1]Electorate59,887 (2018)[2]Current constituencyCreated1295Member of ParliamentWera Hobhouse (Liberal Democrats)SeatsTwo (1295–1918)One (1918–present) Bath is a constituency[n 1] in the House of Commons of the Parliament of t...
1918 songAllegiance: Patriotic SongFound at Pritzker Military Museum & LibrarySongLanguageEnglishReleased1918Songwriter(s)Julia Smith Allegiance: Patriotic Song is a World War I song first copyrighted on March 14, 1918.[1][2] Julia Smith composed this song for voice and piano.[3] It was published in Boston, Massachusetts by D.W. Cooper Music Co. The cover, illustrated by E. S. Fisher, features a caption which reads, Dedicated to the spirit of Americanism as typifie...
Austrian actress and singer (born 1939) This biography of a living person needs additional citations for verification, as it includes attribution to IMDb. IMDb may not be a reliable source for biographical information. Please help by adding additional, reliable sources for verification. Contentious material about living persons that is unsourced or poorly sourced must be removed immediately, especially if potentially libelous or harmful. (August 2012) (Learn how and when to remove this templa...
Jay InsleeẢnh Jay Inslee phát biểu về Boeing năm 2013.Chức vụ Thống đốc thứ 23 bang WashingtonNhiệm kỳ16 tháng 1 năm 201311 năm, 169 ngày – Tiền nhiệmChristine GregoireKế nhiệmđương nhiệmVị tríbang WashingtonPhó Thống đốcBrad OwenCyrus HabibDenny Heck Hạ nghị sĩ Hạ viện Hoa KỳNhiệm kỳ3 tháng 1 năm 1999 – 20 tháng 1 năm 2012Tiền nhiệmRick WhiteKế nhiệmSuzan DelBeneVị tríKhu ...
Lacuna Coil Lacuna Coil se yon gwoup rock, raga Itali. Albom In a Reverie (1999) Unleashed Memories (2001) Comalies (2002) Karmacode (2006) Shallow Life (2010) Dark Adrenaline (2012) Broken Crown Halo (2014)