Het Boek van de Noordelijke Qi of Beiqishu is een van de boeken uit de Vierentwintig Geschiedenissen, de verzameling officiële geschiedenissen van Chinese keizerlijke dynastieën. Het boek is samengesteld door Li Baiyao (李百藥, 565-648), werd gepresenteerd in 636 en beschrijft de geschiedenis van de Oostelijke Wei (534-550) en de Noordelijke Qi-dynastie (550-577), beide behorende tot de Noordelijke Dynastieën.
Ontstaan
In 629 (of 630) gaf de Tangkeizer Taizong opdracht tot samenstelling van een officiële geschiedenis van vijf voorafgaande dynastieën, de Liang, Chen, Qi, Zhou en Sui. Hiervoor werd een 'Historiografisch Bureau' (shi guan, 史館) opgericht, verbonden aan het Keizerlijk Secretariaat.
Li Baiyao kreeg vervolgens opdracht een geschiedenis van de Noordelijke Qi-dynastie samen te stellen. Onder de Sui-dynastie waren reeds diverse werken over de geschiedenis van de Qi-dynastie samengesteld, waaronder Qi zhi (齊志) door Wang Shao (王劭), Qi ji (齊紀, 30 juan) door Cui Zifa (崔子發) en Qishu (齊書) door Li Delin (李德林, 531-591), vader van Li Baiyao. Bij het samenstellen van zijn geschiedenis heeft Li Baiyao met name gebruik gemaakt van dat laatste werk. Hij voltooide zijn boek in 636 toen het werd gepresenteerd aan de keizer onder de titel Qishu (齊書), tegelijk met vier andere werken, het Boek van de Liang, Boek van de Chen, Boek van de Zhou en Boek van de Sui. Tijdens de Song-dynastie werd het woord bei (noord) aan de naam Qishu toegevoegd om een onderscheid te kunnen maken met Nanqishu (het Boek van de Zuidelijke Qi), een van de Zuidelijke Dynastieën.
Verdere ontwikkeling
Het werk werd bekritiseerd door de historicus Liu Zhiji (661-721). Het onderscheid tussen keizerlijke annalen en biografieën zou te onduidelijk zijn, er lag te veel nadruk op details en Wei Shou, samensteller van het Boek van de Wei zou in zijn biografie te gunstig zijn beschreven. Door de verschijning in 659 van de Geschiedenis van het Noorden (Beishi), waarin de noordelijke dynastieën als een geheel zijn beschreven, raakte Beiqishu langzaam in de vergetelheid en dreigde te verdwijnen. Zo waren er volgens historicus Qian Daxin (錢大昕, 1728~1804) aan het begin van de 12e eeuw slechts 17 van de oorspronkelijke 50 juan overgebleven: juan 4 (biografie van Gao Yang, de eerste keizer van de Noordelijke Qi), juan 13, juan 16-25 en juan 41-45. Om het oorspronkelijk werk te kunnen reconstrueren is toen vooral gebruik gemaakt van Beishi (dat talrijke citaten uit de oorspronkelijke Beiqishu bevatte), maar ook van (het niet bewaard gebleven) Gaoshi xiaoshi (高氏小史),samengesteld door de Tang-historicus Gao Jun (高峻). Dit verklaart waarom er in de huidige versie veel afwijkingen in de volgorde van de teksten zitten en dat beschreven gebeurtenissen elkaar vaak tegenspreken. Ook gebruikt het oorspronkelijk werk bij de beschrijving van keizers hun tempelnaam, terwijl ze in de gereconstrueerde hoofdstukken onder hun postume naam staan vermeld.
Samenstelling
Het huidige werk bevat 50 juan en volgt de vorm van jizhuanti van Shiji en de Hanshu, zij het dat slechts twee van de vijf mogelijke categorieën daadwerkelijk zijn gebruikt. De verhandelingen die horen bij de Noordelijke Qi zijn samen met die van Liang (502-557), Chen (557-589), Noordelijke Zhou (557-581) en Sui (581-618) behandeld in een eigen boek, Wudaishi zhi (五代史志 Verhandelingen van de vijf dynastieke geschiedenissen) dat later een integraal onderdeel werd van het Boek van de Sui.
In sommige teksten wordt spreektaal gebruikt. Twaalf juan eindigen met een commentaar (lun, 論) van de samensteller, gevolgd door een berijmde eulogie (lofrede, (zan, 讚).
Ji (紀, annalen), 8 juan. Keizerlijke biografieën in strikt annalistische vorm die een chronologisch overzicht bieden van de belangrijkste gebeurtenissen, bezien vanuit het keizerlijke hof. Gao Huan en Gao Cheng (juan 1-3) waren geen keizer, maar regent voor de (enige) keizer van de Oostelijke Wei-dynastie. De annalen van die keizer bevinden zich in juan 12 van het Boek van de Wei. De eerste keizer van de Noordelijke Qi was Gao Yang (juan 4). In de keizerlijke annalen wordt verder Gao Yanzong (高延宗, †577), ook bekend als de prins van Ande (安德王) en keizer voor een korte periode in 577, overgeslagen. Zijn biografie staat in juan 11 onder de zonen van Gao Cheng.
Bedoeld is Gao Huan (高歡, 496–547), sinds 534 regent en daarmee feitelijk machthebber onder de Oostelijke Wei-dynastie, postume naam: keizer Shenwu (北齊神武帝, Shenwudi)
Annalen van keizer Fei (北齊廢帝, r.559-560, de afgezette keizer van de Noordelijke Qi). Bedoeld is Gao Yin ((高殷, 545–561), postume naam: prins Mindao van Ji'nan (濟南閔悼王).
Houzhu van de Noordelijke Qi (Beiqi Houzhu, 北齊後主, r.565-577, de laatste heerser van de Noordelijke Qi). Bedoeld is Gao Wei (高緯, 557-577)
Youzhu van de Noordelijke Qi (Beiqi Youzhu, 北齊幼主, r.577, de jonge heerser van de Noordelijke Qi). Bedoeld is Gao Heng (高恆, 570–577), oudste zoon van Gao Wei.
Exemplarische overleveringen
Liezhuan (列傳, exemplarische overleveringen, vaak aangeduid als biografieën), 42 juan. Biografieën van belangrijke personen. De biografie beperkte zich tot het beschrijven van gebeurtenissen die het exemplarische karakter van de betreffende persoon duidelijk moesten maken. Juan 9 bevat biografieën van keizerinnen en juan 10-14 die van keizerlijke prinsen. Juan 28 en 38 omvat biografieën van afstammelingen van heersers van de Noordelijke Wei-dynastie, juan 33 die van de Liang-dynastie, een van de Zuidelijke Dynastieën en juan 40 die van de Noordelijke Yan en Xia, twee van de door Noordelijke Wei veroverde staten uit de Periode van de Zestien Koninkrijken. Slechts twee juan (36 en 37) behandelen elk één individu. Vanaf juan 44 zijn er collectieve biografieën, waarbij de beschreven personen in categorieën zijn geplaatst.
Shenwu Lou hou (神武婁后): Lou Zhaojun (婁昭君, 501–562), keizerin van Gao Huan (zijn postume naam: keizer Shenwu (北齊神武帝, Shenwu Huangdi). Haar postume naam werd keizerin Ming (明皇后).
Wenxiang Yuan hou (文襄元后): clannaam Yuan (zij was een zus van keizer Xiaojing van de Oostelijke Wei-dynastie, prinses Pingyi (馮翊公主, †tussen 570 en 576) was de vrouw van Gao Cheng (zijn postume naam: keizer Wenxiang (北齊文襄皇帝, Wenxiang Huangdi). Na de moord op haar echtgenoot in 549 werd haar formele naam in 550 keizerin Wenxiang (文襄皇后) en postuum ontving zij de titel keizerin Wenxiang Jing (文襄敬皇后).
Wenxuan Li hou (文宣李后), Li Zu'e (李祖娥), was keizerin van keizer Wenxuan (北齊文宣帝, r.550-559), de eerste keizer van de Noordelijke Qi. Hij maakte haar tot keizerin Wenxuan (文宣皇后) ondanks verzet dat zij geen Xianbei was, maar van Han-Chinese afkomst. Na de dood van haar echtgenoot in 559 werd zij keizerin-weduwe. Die titel verloor zij in 560, zij werd sindsdien keizerin Zhaoxin (昭信皇后) genoemd, naar de naam van haar residentie. Na een afgedwongen seksuele relatie met keizer Wucheng werd zij in 562 verjaagd van het hof en in een boeddhistisch klooster geplaatst.
Xiaozhao Yuan hou (孝昭元后), met clannaam Yuan (元), was als keizerin Xiaozhao (孝昭元后), keizerin van keizer Xiaozhao (北齊孝昭帝, r.560-561). Na zijn dood werd zij ook bekend als keizerin Shuncheng (順成皇后), naar de naam van haar residentie. Na de val van Noordelijk Qi in 577 werd zij meegevoerd naar Chang'an, hoofdstad van Noordelijk Zhou, maar kreeg in 580 toestemming terug te keren.
Wucheng Hu hou (武成胡后, †na 581), met clannaam Hu (胡). Zij huwde Gao Zhan in 544 en werd na zijn proclamatie tot keizer benoemd tot keizerin Wucheng hou. Zij kreeg twee zoons, Gao Wei en Gao Yan. Toen Wucheng in 565 vrijwillig aftrad als keizer werd zij Taishang Huanghou (太上皇后, de afgetreden keizerin). Na zijn dood in 568 ontving zij van haar zoon Gao Wei de titel keizerin-weduwe. Zij bleef een machtsfactor van betekenis aan het hof. Na de val van Noordelijk Qi in 577 werd zij meegevoerd naar Chang'an, hoofdstad van Noordelijk Zhou. Zij is uiteindelijk in een onbekend jaar overleden onder keizer Wen van Sui (r.581–604).
Drie keizerinnen van Houzhu:
Houzhu Hulü hou (後主斛律后), Gao Wei huwde als kroonprins een dochter van generaal Hulü Guang (zie: juan 17). Na de proclamatie van Gao Wei tot keizer in 565 (hij was toen 8 jaar) werd zij aangewezen als zijn keizerin Houzhu Hulü hou. Zij kregen in 572 een dochter. De keizerin verloor haar titel toen haar vader, Hulü Guang in 572 werd geëxecuteerd. Na de val van Noordelijk Qi in 577 huwde zij Yuan Ren (元仁), een functionaris onder Noordelijke Zhou en is uiteindelijk in een onbekend jaar overleden.
Houzhu Hu hou (後主胡后), was een dochter van Hu Changren (胡長仁), een broer van keizerin Hu, de moeder van Gao Wei (en daarmee zijn nicht). Nadat zijn eerste keizerin haar titel was kwijtgeraakt, benoemde Gao Wei haar in 572 onder druk van zijn moeder tot keizerin (Houzhu Hu hou). Toen Gao Wei eind 572 zijn concubine Mu ook tot keizerin benoemde, kreeg keizerin Hu de titel "linker keizerin" (左皇后). Na intriges verloor zij begin 573 haar titel en werd op aandringen van keizerin-weduwe Hu van het hof verbannen. Na de val van Noordelijk Qi in 577 werd zij meegevoerd naar Chang'an, hoofdstad van Noordelijk Zhou. Daar huwde zij een verder onbekende functionaris. Ook haar jaar van overlijden is niet bekend.
Houzhu Mu hou (後主穆后), Mu Yeli (穆邪利) was een concubine van Gao Wei en werd in 570 moeder van Gao Heng, zijn eerste zoon. In 572 benoemde Gao Wei haar ook tot keizerin (naast keizerin Hu). Keizerin Mu kreeg als titel "rechter keizerin" (右皇后) en Hu werd zijn "linker keizerin" (左皇后). Toen keizerin Hu in 573 van het hof werd verbannen, bleef Mu keizerin. In 577 trad Gao Wei af ten gunste van zijn zoontje Gao Heng. Keizerin Mu werd Taishang Huanghou (太上皇后, de afgetreden keizerin). Na de val van Noordelijk Qi in 577 werd zij meegevoerd naar Chang'an, hoofdstad van Noordelijk Zhou. Haar verdere lot is onbekend.
Bedoeld zijn zes zonen van Gao Cheng (高澄, 521–549), postume naam Wenxiang Huangdi (北齊文襄皇帝):
Henan Kangshu wang (河南康舒王): Gao Xiaoyu (高孝瑜, †563), vanaf 550 prins Kangshu van Henan (河南康舒王), gedood in 563 door keizer Wucheng van Noordelijk Qi
Guangning wang (廣寧王): Gao Xiaoheng (高孝珩, †577), vanaf 560 prins van Guangning (廣寧王)
Hejian wang (河間王): Gao Xiaowan (高孝琬, 541-566), vanaf 550 prins van Hejian (河間王), overleed in 566 aan verwondingen hem aangedaan door keizer Wucheng van Noordelijk Qi
Lanling Wu wang (蘭陵武王): Gao Changgong (高長恭, †573), vanaf 560 prins Wu van Lanling (蘭陵武王), in 573 vergiftigd door Gao Wei
Ande wang (安德王): Gao Yanzong (高延宗, 544-577), vanaf 555 prins van Ande (安德王), verklaarde zichzelf tot keizer 576, in 577 terechtgesteld door keizer Wu van de Noordelijke Zhou.
Yuyang wang (漁陽王): Gao Shaoxin (高紹信, †577), prins van Yuyang (漁陽王), in 577 terechtgesteld door keizer Wu van de Noordelijke Zhou.
Wenxuan si wang Xiaozhao liu wang Wucheng shi er wang Houzhu wu wang liezhuan (文宣四王 孝昭六王 武成十二王 後主五男 列傳)
biografieën van vier prinsen van Wenxuan, zes prinsen van Xiaozhao, twaalf prinsen van Wucheng en vijf prinsen van Houzhu
Vier zonen van keizer Wenxuan (北齊文宣帝, r.550-559). Bedoeld is Gao Yang (高洋, 526–559), de eerste keizer van de Noordelijke Qi:
Taiyuan wang (太原王): Gao Shaode (高紹德, 548–562), prins van Taiyuan (太原王 ), 2e zoon
Fanyang wang (范陽王): Gao Shaoyi (高紹義, †580), prins van Fanyang (范陽王), 3e zoon
Xihe wang (西河王): Gao Shaoren (高紹仁, †577), prins van Xihe (西河王), 4e zoon
Longxi wang (隴西王): Gao Shaolian (高紹廉, 553–577), prins van Longxi (隴西王), 5e zoon
Zes zonen van keizer keizer Xiaozhao (北齊孝昭帝, r.560-561). Bedoeld is Gao Yan (高演, 535–561). In feite worden zeven prinsen genoemd:
Leling wang (樂陵王): Gao Bainian (高百年, 556–564), prins Leling Lianghuai (樂陵良懷王), 2e zoon, omdat hij de zoon van keizerin Xiaozhao was, werd hij toch kroonprins
Xiangcheng wang (襄城王): Gao Liang (高亮, 551–577), prins van Xiangcheng (襄城王), oudste zoon
Runan wang (汝南王): Gao Yanli (高彥理), prins van Runan (汝南王), 3e zoon
Shiping wang (始平王): Gao Yande (高彥德), prins van Shiping (始平王), 4e zoon
Chengyang wang (城陽王): Gao Yanji (高彥基), prins van Chengyang (城陽王), 5e zoon
Dingyang wang (定陽王): Gao Yankang (高彥康), prins van Dingyang (定陽王), 6e zoon
Ruyang wang (汝陽王): Gao Yanzhong (高彥忠), prins van Ruyang (汝陽王), 7e zoon
Twaalf zonen van keizer Wucheng (北齊武成帝, r.561-564). Bedoeld is Gao Zhan (高湛, 537–569).
Nanyang wang (南陽王): Gao Chuo (高綽, 556–574), prins van Nanyang (南陽王), 1e zoon. Keizer Wucheng verklaarde later dat een andere zoon, Gao Wei (557-577) eerder was geboren en daarom werd aangewezen als kroonprins. Hij werd de latere keizer Houzhu (r.565-577)
Langxie wang (琅邪王): Gao Yan (高儼, 557–571), prins van Langxie (琅邪王), 3e zoon. Probeerde in 571 de macht van zijn broer Gao Wei over te nemen. Toen dit mislukte werd hij door Gao Wei terechtgesteld. Postuum: keizer Chugong'ai (楚恭哀皇帝).
Qi'an wang (齊安王): Gao Kuo (高廓, †577), prins van Qi'an (齊安王), 4e zoon
Beiping wang (北平王): Gao Zhen (高貞, †577), prins van Beiping (北平王), 5e zoon
Gaoping wang (髙平王): Gao Renying (高仁英, †594) prins van Gaoping (高平王), 6e zoon. Hij overleefde de moordpartij van 577 (samen met zijn eveneens gehandicapte broer Gao Renya, de 11e zoon)
Huainan wang (淮南王): Gao Renguang (高仁光, †577), prins van Huainan (淮南王), 7e zoon
Xihe wang (西河王): Gao Renji (高仁幾, †577), prins van Xihe (西河王), 8e zoon
Leping wang (樂平王): Gao Renyong (高仁邕, †577), prins van Leping (樂平王), 9e zoon
Yingchuan wang (潁川王): Gao Renjian (高仁儉, †577), prins van Yingchuan (潁川王), 10e zoon
Anle wang (安樂王): Gao Renya (高仁雅), prins van Anle (安樂王), 11e zoon. Hij overleefde de moordpartij van 577 (samen met zijn eveneens gehandicapte broer Gao Renying, de 6e zoon)
Danyang wang (丹楊王): Gao Renzhi (高仁直, †577), prins van Danyang (丹楊王), 12e zoon
Donghai wang (東海王): Gao Renqian (高仁謙, †577), prins van Donghai (東海王), 13e zoon
Vijf zonen van Houzhu (Beiqi Houzhu, 北齊後主, r.565-577). Bedoeld is Gao Wei (高緯, 557-577):
Gao Heng (高恆, 570–578), 1e zoon, laatste keizer van Noordelijke Qi, 577)
Gao Ke (高恪, †572), prins van Dongping (東平王), 2e zoon
Guangping Gongcheng Yangzhou Gong Yongle Di Zhangbi Prins van Xiangle Guo Prins van Shangluo Si Zong Zi Yuanhai Di Sihao Prins van Pingqin, Guiyan, Prins Pu van Wuxing; C,hangle, Gouverneur van Lingshan, Sizi Fuhu liezhuan (廣平公盛 陽州公永樂 弟長弼 襄樂王顯國 上洛王思宗 子元海 弟思好 平秦王歸彥 武興王普 長樂太守靈山 嗣子伏護 列傳)
biografieën van Guangping Gongcheng, Yangzhou Gong Yongle, Di Zhangbi, Prins van Xiangle Guo, Prins van Shangluo Si Zong, Zi Yuanhai, Di Sihao, Prins van Pingqin Guiyan, Prins Pu van Wuxing, Changle Gouverneur van Lingshan, Sizi Fuhu
Genoemd worden naaste familieleden van Gao Huan:
Guangping gong (廣平公): Gao Cheng 高盛, †536), hertog van Guangping (廣平公).
Yangzhou gong (陽州公): Gao Yongle (高永樂, 516-540), hertog van Yangzhou (陽州公).
Di Zhangbi (弟長弼): Gao Zhangbi (高長弼), jongere broer.
Xiangle wang (襄樂王): Gao Xianguo (高顯國), prins van Xiangle.
Shangluo wang (上洛王): Gao Sizong (高思宗), prins van Shangluo.
Zi Yuanhai (子元海): Gao Yuanhai (高元海, †578), zoon.
Di Sihao (弟思好): Gao Sihao (高思好, †574), broer.
Pingqin wang (平秦王): Gao Guiyan (高歸彥, †562), prins van Pingqin (平秦王), jongere broer van Gao Huan.
Wuxing wang (武興王): Gao Pu (高普), prins van Wuxing (武興王), neef van Gao Huan
He Bayun Cai Jun Han Xian Wei Zhangming Wang Huai Liu Gui Ren Yanjing Moduoluo Daiwen Gao Shigui Shidi Huiluo She Dicheng Xue Guyan Zhang Baoluo Houmochen Xiang liezhuan (賀拔允 蔡儁 韓賢 尉長命 王懷 劉貴 任延敬 莫多婁貸文 高市貴 厙狄迴洛 厙狄盛 薛孤延 張保洛 侯莫陳相 列傳)
biografieën van He Bayun, Cai Jun, Han Xian, Wei Zhangming, Wang Huai, Liu Gui, Ren Yanjing, Moduoluo Daiwen, Gao Shigui, Shidi Huiluo, She Dicheng, Xue Guyan, Zhang Baoluo en Houmochen Xiang
Zhang Qiong Hulü Qiangju Yao Xiong Song Xian Wang Ze Murong Shaozong Xue Xiuyi Chi Lieping Buda Hansa Murong Yan liezhuan (張瓊 斛律羌 堯雄 宋顯 王則 慕容紹宗 薛脩義 叱列平 步大汗薩 慕容儼 列傳)
biografieën van Zhang Qiong, Hulü Qiangju, Yao Xiong, Song Xian, Wang Ze, Murong Shaozong, Xue Xiuyi, Chi Lieping, Buda Hansa en Murong Yan
He Shikai (和士開, 524-571), functionaris, nauw verbonden met Gao Zhan (keizer Wucheng (r.561-564)
Mu Tipo (穆提婆, 527-577), functionaris, nauw verbonden met Gao Wei (r.565-577)
Gao Anagong (高阿那肱, †580), functionaris, nauw verbonden met Gao Wei
Han Feng (韓鳳, of Han Zhangluan, 韓長鸞), nauw verbonden met Gao Wei
Han Baoye (韓寶業)
Lu Lecha (盧勒叉)
Qi Shaodeng (齊紹等)
Chen Shandi (陳山提)
Ge Fengyue (蓋豐樂)
Liutao Zhideng (劉桃枝等)
He Hai (何海)
He Hongzhen (何洪珍)
Xue Rongzong (薛榮宗)
Chinese tekst
Tekst in klassiek Chinees
De Zhonghua-uitgave van de Vierentwintig Geschiedenissen is de meest gebruikte uitgave. De teksten zijn voorzien van leestekens, ingedeeld in paragrafen en geschreven in traditionele karakters. Zowel van de oorspronkelijke als van de herziene uitgave zijn talrijke herdrukken verschenen, die onderling op details kunnen afwijken.
李百藥, 北齊書 (50卷), 北京 (中華書局), 1972 (Li Baiyao, Beiqishu (50 juan), Beijing (Zhonghua shu ju), 1972), 2 delen, 698 pp. Herziene herdruk 1999, ISBN 9787101021288.
De Zhonghua-uitgave is ook digitaal beschikbaar via het project Scripta Sinica van de Academia Sinica, Taipei (zie: externe links).
Er is geen volledige vertaling van Beiqishu in westerse talen. Wel zijn er vertalingen van losse hoofdstukken, waaronder:
Dien, Albert E. Pei Ch'i Shu 45. Biography of Yen Chi-t'ui, Bern (Peter Lang) 1976. ISBN 3261017562 (Würzburger Sino-Japonica No. 6).
Vertaling van de biografie van Yan Zhitui (531-591), onderdeel van juan 45.
Jamieson, John Charles. The Biography of Wei Shou, Berkeley (University of California Press) 1964.
Vertaling van juan 37.
Geraadpleegde literatuur
(en) Klein, Kenneth, Bei Qi Shu in: Chennault, Cynthia L. e.a. (eds.), Early Medieval Chinese Texts. A Bibliographical Guide, Berkeley (Institute of East Asian Studies) 2015, (China Research Monograph 71), ISBN 978-9-00419-240-9, pp. 13-17.
(en) Knechtges, David R., Bei Qi shu (History of the Northern Qi) in: Knechtges, David R. en Chang Taiping (red.), Ancient and Early Medieval Literature. A Reference Guide (Handbuch der Orientalistik; 4. Abt., China; vol.25/1), Leiden (Brill) 2014, deel I, ISBN 978-90-04-19127-3, pp. 37-38.
(zh) De Zhonghua-uitgave is digitaal beschikbaar via het project Scripta Sinica van de Academia Sinica, Taipei. Klik daar op 免費使用 om op de site van Scripta Sinica te komen, open vervolgens 史 en open dan 正史. Ga naar 北齊書, het werk kan naar keuze worden geraadpleegd per hoofdstuk, per paragraaf of per pagina.