13. Waffen-Gebirgs-Division der SS Handschar (kroatische Nr. 1)

13. Waffen-Gebirgs-Division der SS Handschar
Embleem 13. Waffen-Gebirgs-Division der SS Handschar
Oprichting	10 februari 1943[1][2]
Ontbinding	8 mei 1945
Land	nazi-Duitsland Onafhankelijke Staat Kroatië
Krijgsmacht­onderdeel	Waffen-SS
Onderdeel van	Wehrmacht
Specialisatie	Gebirgsjäger
Commando­structuur	Divisie
Aantal	ca.12.700[3], andere bron vermeldt: 26.000[4][5]
Motto	Handžaru udaraj! Meine Ehre heißt Treue
Veldslagen	Tweede Wereldoorlog Operatie Wegweiser[6] Operatie Save[7] Operatie Osterei[8][9] Operatie Maibaum[10][9] Slag om Šekovići[11] Operatie Maiglöckchen[12] Operatie Vollmond[13] Operatie Heiderose[14] Operatie Hackfleisch[15] Oostfront Operatie Frühlingserwachen
Onderscheidingen	zie onderscheidingen
Commandanten	zie commandanten

De 13. Waffen-Gebirgs-Division der SS „Handschar“ (kroatische Nr. 1) (Bosnisch/Kroatisch: Handžar) was een divisie van de Waffen-SS die was samengesteld uit moslimvrijwilligers, grotendeels Bosniakken.

Na de verloren Slag om Stalingrad en door het toenemende verzet in het bezette Joegoslavië zocht het Duitse leger naar mogelijkheden om lokale troepen in te zetten tegen de partizanen. De moslims op hun beurt waren terechtgekomen in de Onafhankelijke Staat Kroatië, waar ze als tweederangsburgers werden behandeld. In november 1942 stuurden Bosnische moslimleiders een memorandum naar Hitler waarin zij vroegen om een eigen territorium en eigen strijdkrachten.

Op 1 maart 1943 werd een Kroatische-Freiwilligen-Division voor moslims in Bosnië opgesteld. Op 22 oktober van dat jaar werd de naam gewijzigd in 13. SS-Freiwilligen(bosnisch-herzegowinische)-Gebirgs-Division (Kroatien) en in juni 1944 kreeg de divisie de uiteindelijke naam.

Duitsland had meerdere kleine moslimeenheden; de 13. Waffen-Gebirgs-Division was, tegen het einde van 1943 met 21.065 man, onder wie 18.000 moslims, de grootste divisie. De naam Handschar verwijst naar Khanjar, een Arabische dolk.

In de oorlog in Joegoslavië stonden de partisanen van Tito tegenover de Ustašabeweging van Kroatië, tegenover de Četniks en de Duitse bezetter. De 13. Waffen-Gebirgs-Division viel officieel onder de Kroatische regering, maar stond rechtstreeks onder Duits bevel. De officieren waren veelal etnische Duitsers (Volksduitsers), die spottend Muselgermanen werden genoemd, en de manschappen moslims.

De moslims werden voor hun opleiding naar Zuid-Frankrijk en Duitsland gestuurd, dit tegen de zin van de manschappen, die in Bosnië wilden vechten. In Zuid-Frankrijk kwam het in Villefranche-de-Rouergue tot een muiterij, waarbij acht Duitse officieren om het leven kwamen. 800 soldaten werden naar het concentratiekamp Dachau gestuurd.^[16]

Voor de geestelijke verzorging van de divisie werden Bosnische imams in Duitsland opgeleid. Hierbij speelde het Islamische Zentral-Institut in Berlijn, dat vanaf 1942 werd geleid door de Arabier Amin al-Hoesseini een belangrijke rol. Amin al-Hoesseini riep de moslims ook in radio-uitzendingen op om dienst te nemen in de divisie.

Amin al-Hoesseini bij een troepeninspectie

Vanaf februari 1944 werd de divisie in de strijd tegen de communistische partizanen ingezet. In de lente en de zomer van 1944 was de divisie in het noorden en oosten van Bosnië gestationeerd. In de harde strijd werden ook terreurdaden tegen de burgerbevolking niet geschuwd.

In september 1944 riep Tito de Kroaten en moslims op zich bij de partizanen aan te sluiten. Ongeveer 2000 man van de divisie gaven hieraan gehoor. In oktober 1944 werd aan het hoofdkwartier in Berlijn bericht dat de divisie niet meer als zodanig kon worden ingezet. Het Kroatische personeel werd ontslagen en de resten van de divisie werden in 1945 in Karinthië door de Britse strijdkrachten gevangengenomen.

Commandanten^[17][18]

Rang	Naam	Begin	Eind	Opmerking
SS-Standartenführer der Waffen-SS	Herbert von Obwurzer	9[19] maart 1943[20]	1[19] - 9 augustus 1943[20][21]	Obwurzer was geen divisiecommandant maar belast met de oprichting van de divisie.[19][21]
SS-Oberführer der Waffen-SS SS-Brigadeführer en Generalmajor in de Waffen-SS	Karl-Gustav Sauberzweig	1[19] - 9 augustus 1943[20][19][21]	1 juni 1944[19] - augustus 1944[20]	Sauberzweig bereikte de divisie pas op 9 augustus in Mende.[19]
SS-Standartenführer der Waffen-SS SS-Oberführer der Waffen-SS	Desiderius Hampel	1 juni 1944[19] - augustus 1944[20][21]	September 1944
		September 1944		Eenheid ontbonden, mogelijke reden meer dan tweeduizend deserties![22] Andere bron vermeldt: honderdvijfenvijftig[23]
		Januari 1945		Eenheid opnieuw opgericht
SS-Brigadeführer en Generalmajor in de Waffen-SS	Desiderius Hampel	1 januari 1945	8 mei 1945[20][21]

Eerste Generale Stafofficier (Ia)^[19]

Rang	Naam	Begin	Eind	Opmerking
SS-Sturmbannführer	Erich Braun	9 maart 1943	6 juni 1944
SS-Hauptsturmführer SS-Sturmbannführer (van 1 augustus 1944)	Gerhard Haenle	29 juli 1944	5 januari 1945
SS-Sturmbannführer	Siegfried Sander	5 januari 1945	28 februari 1945	Sander beschikte over slecht leiderschap en werd overgeplaatst.
Major	Grob		8 mei 1945	Ter vervanging van Sander.

Adjutantur (IIa)^[19][24]

Rang	Naam	Begin	Eind	Opmerking
SS-Hauptsturmführer SS-Sturmbannführer (van 9 november 1944)	Götz Berens von Rautenfeld	24 april 1943	7 maart 1944
SS-Sturmbannführer	Karl Liebermann	7 maart 1944	1 juni 1944
SS-Hauptsturmführer SS-Sturmbannführer (van 1 april 1945)	Karl Wambsganss	1 juni 1944	8 mei 1945

Divisie Imam

• Abdulah Muhasilović (gedeserteerd in oktober 1944)^[24]

Gebieden van operaties^[17]

• Maart 1943 - juli 1943: Joegoslavië
• Juli 1943 - januari 1944: Frankrijk
• Januari 1944 - maart 1944: Duitsland
• Maart 1944 - september 1944: Joegoslavië
• Januari 1945 - april 1945: Hongarije
• April 1945 - mei 1945: Oostenrijk

Samenstelling^[20]

Van mei 1944:

• SS-Waffen Gebirgsjäger Regiment 27 (Kroatisch Nr.1)
• SS-Waffen Gebirgsjäger Regiment 28 (Kroatisch Nr.2)
• SS-Panzerjäger Abteilung 13
• SS-Waffen Artillerie Regiment 13
• SS-Freiwillige Flak Abteilung 13
• SS-Aufklärungs Abteilung 13
• SS-Gebirgs Pionier Abteilung 13

Onderscheidingen

Zie Lijst van onderscheidingen van de 13. Waffen-Gebirgs-Division der SS Handschar (kroatische Nr. 1) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Externe links

• Axis History Factbook: 13. Waffen-Gebirgs-Division der SS Handschar (kroatische Nr. 1)
• Wolf Oschlies: Die 13. SS-Division „Handshar“ in Bosnien-Hercegovina

Bronnen, noten en/of referenties

• (en) McNab, Chris (2013). Hitler's Elite SS 1923-45 (Epub). Osprey Publishing, Oxford, p. 104. ISBN 9781472806451.
• (en) Kursietis, Andris J. (1999). The Wehrmacht at War 1939-1945; The Units and Commanders of the Ground Forces during World War II (PDF). Uitgeverij Aspekt, p. 263. ISBN 9075323387.
• (en) Mitcham, Jr., Samuel W. (2007). German Order of Battle Volume Three; Panzer, Grenadier, and Waffen SS Divisions in WWII (eBook). Stackpole Books, Mechanicsburg, PA, 57, 58. ISBN 9780811745253.
• (en) Williamson, Gordon, Stephen Andrew (2004). The Waffen-SS (3) 11. to 23. Divisions (PDF). Osprey Publishing, Oxford, Verenigd Koninkrijk, 10, 12. ISBN 9781841765914.
• (en) Lepre, George (1997). Himmler's Bosnian Division: The Waffen-SS Handschar Division 1943–1945 (PDF). Schiffer Publishing Ltd, Atglen PA, 19, 60, 139, 145, 151, 165, 168, 191, 194, 215, 240, 241, 321. ISBN 9780764301346.
• (hr) Redžić, Enver (1987). Muslimansko autonomaštvo i 13. SS divizija: autonomija Bosne i Hercegovine i Hitlerov Treći Rajh (PDF). Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9788601011243.
• (de) Schulz, Andreas, Dieter Zinke (2009). Die Generale der Waffen-SS und der Polizei Band 4 PO-SCHI. Biblio Verlag, Bissendorf, p. 421. ISBN 9783764825952.
• (de) Kaltenegger, Roland (2008). Totenkopf & Edelweiss: General Arthur Phleps und die südosteuropäischen Gebirgstruppen der Waffen-SS 1942-1945 (Epub). Ares Vertag, 50, 63. ISBN 9783902475572.

---

1. Lepre 1997, p.19.
2. Kaltenegger 2008, p.50.
3. McNab 2013, p.104.
4. Mitcham, Jr. 2007, p.57.
5. Lepre 1997, p.139.
6. Lepre 1997, p.145.
7. Lepre 1997, p.151.
8. Lepre 1997, p.165.
9. Kaltenegger 2008, p.63.
10. Lepre 1997, p.168.
11. Lepre 1997, p.191.
12. Lepre 1997, p.194.
13. Lepre 1997, p.215.
14. Lepre 1997, p.240.
15. Lepre 1997, p.241.
16. Schulz 2009, p.421.
17. Kursietis 1999, p.263.
18. Mitcham, Jr. 2007, p.58.
19. Lepre 1997, p.321.
20. Williamson 2004, p.10.
21. Kaltenegger 2008, p.64.
22. Williamson 2004, p.12.
23. Lepre 1997, p.60.
24. Lepre 1997, p.322.

Mediabestanden

Zie de categorie 13. Waffen-Gebirgs-Division der SS Handschar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.