Полски систем на oдликувања и признанија

Орден на Белиот Орел

Орден на Виртути Милитари, (Воена храброст) 1 степен

Орден на Преродбата на Полска, 1 степен

Орден на Воен крст, 1, 2 и 3 степен

Орден на Крстот на независноста, 1 и 2 степен

Орден за заслуги на Република Полска, 1 степен

Полски воени одликувања

Полскиот систем на одликувања и признанија - е хиерархиски начин на наградување на луѓето кои придонеле за полската држава, израз на почитување на нивните професионални заслуги или индивидуална храброст.^[1] Системот на полските државни одликувања е регулиран со законски одредби.^[2]

Ордените и одликувањата ја изразуваат највисоката форма на цивилни и воени заслуги, во време на мир или војна, за слава и развој на Република Полска.^[3]

Членот 138 од Уставот на Република Полска вели дека претседателот на Република Полска доделува ордени и одликувања,^[4] што воедно значи дека исклучиво тој во име на Р. Полска води политика за изборот и доделувањето.

Постојат два начини на доделување:

1. институционален - кога иницијатор е претседателот на Република Полска,
2. на барање - кога иницијаторот е законски овластен орган (премиер, министер, шеф на централна канцеларија, војвода).^[5]

Органите на локална самоуправа, општествени и работни организации, како и здруженија на граѓани можат да поднесат барање за одликување до законскиот овластен орган.

Во моментов, во Полска се доделуваат пет ордени, единаесет цивилни одликувања (шест во форма на крст и пет медали) и тринаесет воени одликувања (седум во форма на крст и шест во форма на комеморативни ѕвезди). Доделувањето на еден воен орден (Виртути Милитари) и две воени одликувања (Крст на храброста и Крст за заслуги со мечеви) се привремено отстрани, бидејќи тие можат да бидат доделени само за време на војна што ја води Полска и до пет години по нејзиното завршување.^[6]

Како групно одликување може да се додели само Витежкиот крст од Орденот на Воениот крст и Воен крст, кои можат да се доделат на борбени формации. За време на војната (а подоцна во рок од 5 години од нејзиниот крај), на борбени формации или места, може да се доделат Сребрениот крст на воениот орден Виртути и Крстот на храброста.

Сите ордени и одликувања може да се доделуваат постхумно само во исклучителни случаи, како признание за посебни заслуги за Република Полска.

Странци можат да добијат одликувања за заслуги на Република Полска или за нејзините граѓани, во согласност со меѓународните обичаи^[7] (потребна е согласност од шефот на странската држава, добиена преку дипломатски протокол).^[8]

Одликувања

• Орден на Белиот орел
• Орден за Воена храброст (Виртути Милитари) – степен I до V
• Орден на Преродбата на Полска (Polonia Restituta) – степен I до V
• Орден на Воен крст - степен I до III
• Орден на Крстот на независноста – степен I и II
• Орден за заслуги на Република Полска – степен I до V

ознаки на други полски одликувања по редоследот по кој биле доделувани

• Крст на борбеност
• Воен крст
• Крст за заслуги за храброст
• Крст на слободата и солидарноста
• Медал за храброст и братство (од 14 ноември 2018 година)^[9]
• Златен крст на заслуги со мечеви
• Златен крст на заслуги
• Сребрен крст на заслуги со мечеви
• Сребрен крст на заслуги
• Бронзен крст на заслуги со мечеви
• Бронзен крст за заслуги
• Воен крст на заслуги со мечеви, поморски крст на заслуги со мечови, авијациски крст на заслуги со мечови (еквивалентни)
• Воен крст на заслуги, поморски крст на заслуги, авијациски крст на заслуги (еквивалентни)
• Крстот на Свети Флоријан (од 14 јули 2022 година)[11]
• Медал за пожртвуваност и храброст
• Златен медал за служба
• Сребрен медал за служба
• Бронзен медал за служба
• Медал за долг брак
• Ѕвезди

други полски одликувања по редоследот по кој биле доделувани (вклучувајќи ги и актиелните):

• Сибирскиот крст на прогонетите
• Источниот крст
• Западниот крст
• Медалот на стогодишнината од обновената независност

Сите останати одликувања и признанија на странски држави, определен на начин согласно со прописите на овие земји.

Наводи

1. Machalski, F. (1958-01-18). „Bibliografia Polskich Prac Orientalistycznych 1945-1955, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. — Warszawa 1957. 92 S. (Bibliographie der polnischen orientalistischen Arbeiten 1945-1955, herausgegeb. vom Staatsverlag der wissenschaftlichen Bücher)“. Oriens. 11 (1): 293–294. doi:10.1163/19606028_026_01-49. ISSN 0078-6527.
2. Uziębło, Piotr (2016). Zarządzenie referendum ogólnokrajowego przez Prezydenta RP (wybrane zagadnienia). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
3. Mikoś, Adam (2024). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej a dostęp do informacji publicznej. University of Warsaw Press. ISBN 978-83-235-6294-8.
4. Dubowski, Rafał (2021). „Ocena skutków prawnych regulacji zawartej w przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 456)“. Przegląd Sejmowy. 1(162): 161–167. doi:10.31268/ps.2021.09. ISSN 1230-5502.
5. Uziębło, Piotr (2016). Zarządzenie referendum ogólnokrajowego przez Prezydenta RP (wybrane zagadnienia). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
6. Mikoś, Adam (2024). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej a dostęp do informacji publicznej. University of Warsaw Press. ISBN 978-83-235-6294-8.
7. Mikoś, Adam (2024). Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej a dostęp do informacji publicznej. University of Warsaw Press. ISBN 978-83-235-6294-8.
8. TREJNIS, Przemysław (2011-12-01). „„NATO 2020 ASSURED SECURITY. DYNAMIC ENGAGEMENT (TH E ALBRIGHT REPORT)", WITH AN INTRODUCTION AND EDITED BY ADAM DANIEL ROTFELD, POLSKI INSTYTUT SPRAW MIĘDZYNARODOWYCH, WARSAW 2010“. National Security Studies. 1 (1): 483–488. doi:10.37055/sbn/147533. ISSN 2082-2677.
9. Kubacki, Oskar (2023-03-30). „Kilka uwag o prerogatywie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do nadawania orderów i odznaczeń“. Studia Prawno-Ekonomiczne. 126: 49–67. doi:10.26485/spe/2023/126/3. ISSN 2450-8179.