Ереванското метро (ерменски: Երևանի մետրոպոլիտեն) — брз транзитен систем кој служи на главниот град на Ерменија, Ереван.
Системот започнал да работи во 1981 година и како и повеќето од поранешните советски метрополи, неговите станици се многу длабоки (20-70 метри под земја) и се комплексно украсени со национални мотиви. Метрото работи на 13,4 километарска линија и во моментов има 10 активни станици[1]. Употребата на системот драстично се намалило во последниве години како резултат на воведувањето на нов систем за минибус.
Историја
Ереван, главниот град на Ерменија, доживеал значителен раст за време на поствоениот период кога бил главен град на Ерменска Советска Социјалистичка Република. Поради нерамномерниот пејзаж на градот, само подземниот систем можел да ги исполни сите критериуми за ефикасно транспортирање на голем број луѓе низ градот. Првите планови за брз транзитен систем започнале да се формираат кон крајот на 1960-тите, под покровителство на Антон Кочињан, тогашниот прв секретар на Комунистичката Партија на Ерменија. Првично, ова било центрирано на брз трамвајски систем, наместо целосен подземем метро систем. Во тоа време, Одделот за советско планирање на градското инженерство јасно кажал дека системот на метро ќе се доделува само на градови со повеќе од еден милион население, што на почетокот на изградбата во Ереван го немало. Сепак, сите тунели во кои требало да се инсталираат трамвајските линии биле изградени со дизајн кој би овозможил потенцијално претворање во целосен подземен метро систем.
До крајот на 1978 година, над 4 км тунели веќе биле проектирани, а кога плановите биле редизајнирани, така што системот бил пренаменет како целосно подземно метро (иако за да се избегнат дополнителни бирократски мерки, системот продолжил да биде официјално нарекуван Брз трамвај до неговото отворање).
На 7 март1981 година системот бил триумфално отворен, станувајќи осмиот советски метро систем, со првите четири станици и со должина од 7,6 километри. Оттогаш, системот се зголемил на 13,4 километри[1].
Инженерската работа била со толку висок квалитет што за време на земјотресот во Ерменија во 1988 година, Метрото успеало да го издржи земјотресот што ја парализирала целата република и продолжило да работи наредниот ден, со само една мала штета. Сепак, ова не ставило крај на повеќето проекти за проширување, бидејќи финансиите биле пренасочени кон реконструкција на уништената инфраструктура на други места во Ереван и Ерменија.
На 28 декември1999 година метрото било преименувано по Карен Демирчјан, човекот кој бил одговорен за промена на статусот на системот од брз трамвај во метро, откако бил убиен два месеца претходно во терористички напад ви ерменскиот парламент.
Факти и бројки
Влезот на метро станицата на плоштадот РепубликаВнатрешност на метро станицата на плоштадот Република
Денес метрото функционира како една линија, со посебна шатл-служба на филијалата Шенгавит-Чарбах, и опфаќа 13,4 километри,[1], со возови на секој пет минути од 6:30 часот до 11 часот. Опслужувал околу 60.000 патници дневно пред да се зголеми цената на билетот[3]. Во 2012 година 14,9 милиони патници се возеле преку метрото[4], но бројот на патници паднал за речиси 20% до 50.000 патници дневно по удвојувањето на цената[5]. Системот вработува околу 1.200 работници. Особена одлика на метро е тоа што дигиталните тајмери/часовници бројат, односно се ресетираат во „00:00“ часот кога возот заминува и продолжува да брои додека не замине следниот воз. Потребно е патниците да бидат свесни дека возовите, генерално, пристигнуваат и заминуваат на секои 5 минути.
Поради нерамномерниот пејзаж на Ереван, метрото во некои случаи оди над земјата. Од десетте станици, седум се подземни, од кои едниот е плиток, а останатите се стационирани на длабоко ниво. Продолжувајќи ја традицијата на сите поранешни советски подземни системи, повеќето од станиците се извонредно украсени, често мешејќи ги ерменските национални мотиви со доцно-советската архитектура.
Кога системот бил отворен, првично немало складиште. Во раните 1990-ти, метро системот имал вкупно 70 возила (сите од нив 81-717/714 модели) кои формирале приближно 12 возови. Меѓутоа, оттогаш меѓупроизводните вагони биле продадени на московските и на санкт-петербургските системи, за возврат за ремонтот на поправните возила.
Во 2000-2001 година, од економски причини, сите преодни 81-714 вагони престанале да функционираат, а во моментов системот има само 13 81-717 возови за две кочии (12 на главната линија, една на шатл-служба). Годишниот буџет за метрото во 2002 година изнесувал 1 милијарда 440 милиони драми (околу 2,5 милиони долари). Од оваа сума околу 800 милиони драми биле финансирана од државата. Остатокот од буџетот бил распределен од трошоците за билети, трговија и рекламирање. Билетот на метрото во моментов чини 100 драми (околу 25 центи)[3].
Планови
И покрај оптимизмот на растечкиот град (кој достигнал еден милион во 1986 година), денес Метрото е недоволно финансирано и не ја формира главната транспортна артерија на градот. Метрото практично немало проширувања од 1989 година. Во градскиот буџет, кој сè уште мора да направи одредби за поправка на штетата направена во ужасниот земјотрес во 1988 година, метрото очигледно нема приоритет. Сите поголеми дела започнати во доцните 1980-ти се моментално замрзнати.
Покрај тоа, бидејќи Метрото не успеало да ги поврзе важните населени области пред земјотресот и економските кризи што се случиле по прогласувањето на независноста на земјата, во моментов рутата на минибусите е преземена како столб на урбаниот транспорт на Ереван. Следно проширување на метрото се планира да бидат на станиците Ачапњак и Назарбекјан (чија изградба е замрзната од почетокот на 1990-тите).
Иако со сегашниот напредок во градењето, крајот на градбата е многу далечен, постојат планови за отворање на втора и трета линија. Во март 2013 година било објавено дека градските власти се приближуваат до банките да бараат заеми за проширување на Ереванскиот метро систем.
Метрото ќе биде темелно реновирано за првпат од нејзиното основање пред 30 години, со средства од околу 41 милион евра доделени од Европската Унија. Реновирањето било планирано да биде целосно завршено до 2012 година[5].
