Битка кај Римник,[9] исто така Битка кај Мартинешти[б 3] (турски: Boze Savaşı [Битка кај Бозе (Бузау)]; руски: Рымникское сражение [Римничка битка]; германски: Schlacht am Rimnik), ― битка на 22 септември [ст. ст. 11 септември] 1789 година, што била одржана во Влашка, кај реката Рамникул Сарат, позната како Римник, во близина на градот Рамнику Сарат или Римник (сега во Романија) за време на Руско-османлиската војна од 1787-1792 година и Австро-османлиската војна од 17188-1717 година. РускиотгенералАлександр Суворов, дејствувајќи заедно со хабсбуршкиот генерал принцот Јосија Кобуршки, ја нападнал главната османлиска војска под водство на големиот везир Џеназе Хасан-паша. Резултатот била убедлива руско-австриска победа. Иако оваа битка била водена во согласност со намерите на Суворов, Австријците го сочинувале најголемиот дел од победничките сојузнички трупи.
Заднина
Во септември 1789 година, османлискиотвезир Џеназе Хасан-паша, ветувајќи се одмазда за поразот на нивните сили во Фокшани, собрал војска од 100.000 луѓе,[б 4] со 40.000 јаничари и 40.000 спахии и делии, за да ги порази здружените австриско-руски војски под генералите Александр Суворов и принцот Јосијас Кобуршки, идните јунаци во Француските револуционерни војни. Испраќајќи ги своите трупи на исцрпувачки ноќен марш од Браила, пашата го нападнал австрискиот одред од 18.000 војници. Земајќи ги предвид бројките на Јосијас и австриските слаби учиноци во војната, особено по т.н. „Битката кај Карансебеш“, битката кај Слатина и Битката кај Мехадија, пашата бил убеден дека може лесно да ја победи оваа сила; Голем дел од причината за австриските неуспеси била нивната тактика на тенок растегнат фронт. Меѓутоа, австрискиот командант ги одбил Османлиите по жестоката пресметка на 19-ти и побарал за помош до Суворов, кој бил со дивизија јужно од Барлад. По тешка борба, Јосијас сфатил дека е во опасност доколку главните сили го нападнат. Откако Суворов слушнал за отоманското напредување, кратко одговорил „Доаѓа, Суворов“. и неговите 7.000 руски сили брзо тргнале кон нивна помош ноќта на 19 септември и поминале околу 100 км за два и пол дена, откако пристигнал во пресрет на битката на 21 септември и ги здружил силите со трупите на принцот Јосијас. Од генералите на Суворов под него биле само генерал-мајор Позњаков (линија на фронтот) и двајца бригадири. Генерал-мајор Карачај под команда на Јосијас, јунакот на таа пресметка, го набљудувал патот до Римник и Бузау; храбро се борел и кај Римник.[10][5]
План
Османлиските трупи биле стационирани во сливот на реката Римна (сега позната како Рамна) и Римник во неколку утврдени кампови оддалечени 6–7 километри. Австрискиот командант предложил одбранбен план, тврдејќи дека Османлиите имаат огромна надмоќ во силата и заземале силно утврдени положби. Суворов наложувал на итна офанзива. Неговиот план бил да го порази непријателот по делови. Борбениот ред на руските и австриските трупи поставени пред зори на 22 септември бил 2 линии на пешадиски плоштади, зад кои била поставена коњаницата. Битката започнала и била одвивана според планот на Суворов.[11][5]
Директниот пристап би бил опасен со оглед на стрмните брегови на Римна и фактот дека преминот ќе мора да биде одвиван пред очите на нивниот непријател. Суворов одлучил дека сојузниците мора да преминат подолу. Додека Русите ја враќале својата енергија со храна обезбедена од Австријците, Суворов му го објаснил својот план на Јосијас. Довербата на вториот била разнишана со сознанието дека сојузниците се инфериорни во бројки за речиси 4 спрема 1. Суворов се борел да го увери. „Во ред е“, се претпоставува дека рекол. „Колку е поголем непријателот, толку повеќе ќе паѓаат еден врз друг и толку полесно ќе ни биде да се пресечеме. Во секој случај, тие не се доволно бројни за да ни го затемнат Сонцето“, продолжил рускиот командант. Суворов добро ја разбирал големината на ризиците, но сакајќи само да ги охрабри, не разговарал за нив. Овој пат го зазел десното крило. Суворов знаел дека во една шума наречена Тирго Кукули, десно од преминот, е поставена силна османлиска сила. Тој сфатил дека прво ќе треба да се справи со нив за да ги спречи да го нападнат сојузничкиот заден дел откако двете колони се движеле налево кон силната османлиска положба кај шумата Кринџиор Мелор и реката Римник 8 км подалеку. Затоа Австријците ќе морале да се држат во средината додека Русите го правеле ова долго неопходно заобиколување. Момците на Суворов ќе ја имале потешката задача, но сето тоа зависело од цврстината на Австријците.[11]
На зајдисонце истата вечер, пешадијата тргна во колони на кои претходела коњаница. Ноќта била пријатна, небото попрскано со ѕвезди. Тие марширале во голема тишина. Мајорот на инженерите, Војеводски, нашол можен премин преку Римна, а напредувачките трупи упаднале во стрмните брегови од двете страни, така што топовите, влечните коли со муниција, подвижните кантини и сета друга опрема за граѓа во кампањата би можеле да бидат подвижни со минимална тежина и време. Штом се пресретнале, колоните биле образувани во квадрати со коњаницата зад нив, а 6-те формации на Суворов се движеле веднаш кон османлискиотлогор во Тирго Кукули, 6.5 км на југ. Имало жестока наредба и османлискиот топ рикнал. По должината на руската линија се појавиле чад, додека топовите на Суворов возвратите.[11]
Рускиот квадрат на крајната лева страна речиси стигнал до длабок дол кога 12.000 луѓе се разместувале за да го растурат квадратот во дефилето. Гранадерите на потполковникот Хастатов едвај го издржале ударот. Обрачот на нивниот квадрат бил скршен на неколку точки, а луѓето од резервата внатре непрестајно набивале и сечеле, очајнички борејќи се да ја спасат нивната формација од распаѓање. Луѓето се измориле фрлајќи Османлии од нивните бајонети. Соседниот квадрат истурил „град“ од куршуми во густата маса што удирал врз квадратот. По половина час, Османлиите ги потрошиле своите први сили и се повлекле, гонети од австриските хусари кои ги придружувале Русите. Наредник-мајорот на овој полк, Канатов, следен од дел од Рјазанските карабинери, ја пресекол четата од 40 Османлии и го зел првиот стандард (знаме). Но, потерата не траела подолго отколку што било потребно за да биде растерана масата. Целиот корпус на Суворов тргнал лево за да го поддржи Јосијас Кобуршки, кој преминал подоцна од Русите и бил нападнат од крилото од 20.000 луѓе под водство на Хаџи Сојтар.[11]
Среде борбата
На Суворов му паднало тешко. Во близина на селото Богза (Сихлеја) (денес во Округ Вранчеа) 6.000 Османлии паднале на квадратот со 50 мускетари од Смоленск. Суворов, кој во меѓувреме го зел мечот од придружникот козак, наредил да го подигне Ростовскиот полк од втората линија да пука врз Османлиите кои нападнале. Еден час Русите биле држени во одбрана. Двапати черниговските карабинери и баковските хусари се нафрлиле во масата луѓе и коњи, за повторно да паднат пред лицето на извонредните непријателски мечови симитари. Бајонетите на пешадијата од Смоленск била во османлиска крв, но сепак Османлиите, јавачи јаничари, се нафрлиле и повторно нападнале. Малку по малку, како што земјата пред Русите се преполнила со тела, силата на нивните напади се намалувала, а потоа третата коњаница го намалила притисокот. Кон пладне Османлиите се повлекле во шумата Кринџиор Мелор, 3 км подалеку од рускиот фронт, каде што 15.000 јаничари набрзина се обидувале да спремат линија со раскопана земја. Суворов повторно ги составил своите расфрлани формации и им дал одмор на своите луѓе половина час пред да продолжи со маршот кон исток.[11]
Во меѓувреме, Јосијас, по 2 часа непрекинати борби, сега бил зафатен со 40.000 Османлии, главно коњаници. И покрај јуначкиот отпор, Австријците се соочувале со тешкотии - нивното лево крило сега било речиси опколено. Слушајќи го ова, Суворов побрзал да направи напоредност со единиците на Јосијас. Квадратите марширале, повремено прекршувајќи ги своите редови додека командантот одел напред за да ја разгледа ситуацијата одблизу. Наскоро тие биле пречекани со пукање од огнено оружје и тие продолжиле да се обидувале да ги спремат пушките, но секој пат кога го правеле тоа, Османлиите се повлекувале вон дофат.[11]
Кога дошле до шумата, го направиле својот прв допир со десното крило на Јосијас. Откако им наредил на карабинерите да заземат положби помеѓу првите три руски квадрати и хусарите да ги покријат крилата и да ја завршат врската со Австријците, Суворов го испратил полковникот Золотухин да јава до Јосијас со барање за итно напредување. Австријците го прифатиле барањето, а огромната линија од 6.5 км од крај до крај се движела напред извикувајќи, „Јозеф“ и „Катерина“, приближувајќи се кон османлиските положби. Руската артилерија на крилата ги ангажирала нивните непријателски пушки, а двојната линија на квадрати, исфрлајќи оган во секоја насока, се преселила на 90 м од раскопаната земја. Тогаш карабинерите позади нив упаднале во галоп и поминале напред меѓу квадратите. Коњите упаднале во раскопаната земја и додека коњите се плашеле да се сретнат со ѕидот на луѓето подалеку, нивните јавачи ги забиле сабјите во симнатите јавачи Османлии. 400-те луѓе на полковникот Миклашевски заробиле 4 топови и ги убиле сите Османлии кои не се повлекле во шумата, зашто никој освен смртно ранетите, немале да се предадат. Карабинерите биле премногу макотрпни за да навлезат во самата шума, а јегерите, кои влегувале низ прекршените грмушки, биле пуштени во внатрешноста на шумата за да учествуваат во напнати и полувидени престрелки.[11]
Завршна фаза
Така, Суворов ја средил релативно слабата османлиска левица и тие се повлекле во нивниот логор на Римник. Секциите долж рускиот фронт го искористиле овој успех за да продолжат со свои напади. Мускетари и карабинери, јегери и козаци, гранати, па дури и нередовните Арнаути притискале напред. „Секој човек до смрт се борел со својот противник. И покрај тоа што издржале долг и истрошувачки марш, Русите ги држеле своите редови и цврсто застанале против коњаниците. Османлиските напади ослабеле, а Русите се втурнале во непријателот кој во голема мера ја потрошил својата енергија. Бројките веќе не биле важни. Сојузничките формации не им дозволиле на Османлиите простор да се развијат и да ја искористат својата сила. Во шумата, јегерите и Арнаутите не биле во неповолна положба против поголемите, збиени бројки.[11]
Големиот везир, самиот сместен во шумата Кринџиор Мелор, повеќе не бил во положба да го гледа напредокот на настаните. Тој се вратил во својот главен логор на Римник и таму се соочил со постојано растечкиот ред на неговата војска што се повлекува, држејќи го Куранот во својата испружена рака и поттикнувајќи ги да се свртат и да се соочат со непријателот. Тие протестирале дека не можат да ги издржат нападите, па поминале покрај него. Везирот ги молел на топџиите кои бегале, но тие не сакале да послушаат и, очаен, и тој се оддалечил по патот кон Браилов.[11]
Австријците сега почувствувале намалување на притисокот. Десниот напад на Суворов ги натерал силите спроти нив да се повлечат, а Австријците, прифаќајќи ја погрешноста на нивниот надмоќен непријател, се приклучиле на рускиот напредок. До ноќта полето до самиот Римник го освоиле сојузниците, а војниците се преноќувале меѓу 5.000 отомански трупови, додека животните со самари, мазги, биволи и камили шетале меѓу нивните логори.[11]
Во воената историја, Битката кај Римник е класичен пример за сложено маневрирање на војниците на тешко нерамен терен. Руско-австриските трупи, скришум концентрирани, му нанесле брз удар на бројчано надмоќниот непријател и подробно го поразиле.
Сојузничка потера
Османлиските стрелци сè уште биле качени во дрвјата на шумата Кринџиор Мелор и мораше макотрпно да се симнуваат. Суворов проценил дека по екот на битката, биле испратени 2.000 Османлии во црните трња и грмушки. Но, повеќето од нив избегале. Само темнината и заморот на австриско-руските трупи не им дозволиле да ја продолжат потерата кон Османлиите преку реката Римник. Во зори следниот ден сојузниците ја презеле потерата. Тие го нападнале личниот логор на големиот везир, 5 км преку реката, а делови од лесна коњаница јавале дури 30 км во различни правци напаѓајќи врз позаостанатите групи Османлии кои бегале. Многумина од бегалците останале заглавени на блокираните патишта и избезумено барале засолниште во хаосот на напуштената опрема. Големиот везир ја поминал реката Бузау со мост и потоа го уништил за да ги одложи своите гонители. Како резултат на тоа, многу Османлии, претпочитајќи каков било ризик наместо сабјите и копјата на нивните гонители, паднале во матните, бурни води, а илјадници од нив се удавиле.[11][5]
Отоманскиот пораз бил целосен. Остатоците од нивната војска, собрани во Мачин, броеле не повеќе од 15.000. Останатите или побегнале во градот Бузау или се распрснале.[5]
Жртви
По цена од <1.000 жртви (каде што загинале не повеќе од 500 луѓе, а вкупниот број бил околу 700[6]), Суворов, заедно со Јосијас, им нанесле околу 20.000 жртви на Османлиите, кои сега целосно се повлекувале од Дунавските кнежевства. Османлиите ги загубиле сите артилериски и багажни коли.
Последици
За оваа победа, Александр Суворов ја добил титулата „гроф Римнички“ (руски: граф Рымниский) од рускатаимператоркаЕкатерина Велика . Од друга страна, османлискиотвезир Џеназе Хасан-паша бил разрешен на 2 декември 1789 година, по неговиот пораз. Овие две поразителни победи кај Фокшани и Римник цврсто го зацврстиле Суворов како најбрилијантниот генерал на тогашната руска армија; а на честа на Јасијас Кобуршки може да му биде припишана неговата снаодливост, ладнокрвност и лична храброст, но според неговиот сопствен ум, Австријците заборавиле како да се борат против Османлиите.[5][12][13] Во меѓувреме, Хабсбурзите ја зазеле цела Влашка додека не завршила војната.
↑Тие биле ангажирани само кон крајот на битката (исто така во потера), а – поради завземениот борбен терен – не сите.[5]
↑Целиот ден на 22 септември, сојузниците заробиле не повеќе од 400 османлии, чија вкупна загуба била повеќе од 15.000. Хасан-паша известил дека неговите загуби надминале 20.000 луѓе. Покрај тоа, сојузниците зеле 100 стандарди (знамиња), 6 минофрлачи, 7 опсадни и 67 теренски топови; три отомански логори, многу коњи, камили, залихи и други работи им припаднале на сојузниците.[5] Загубата на разбеганите не е земена во предвид. Една руска проценка е преостанатите 15.000 мажи од распрснатата војска од 80.000 војници кои се собрале во Мачин.[5]
