Битка кај манастирот „Свети Апостоли“

The New York Times известува за битката

Битка кај манастирот „Свети Апостоли“ (ерменски: Առաքելոց վանքի կռիվը Ařak'elots vank'i křivë) — вооружен судир меѓу силите на Отоманското Царство и ерменската милиција во манастирот „Свети апостоли“ во близина на Муш, Отоманско Царство, во ноември 1901 година.

Заднина

До втората половина на XIX век, условите за живот на ерменското население во Муш станале неподносливи. Биле додадени официјални централни владини и неофицијални даноци и такси, а курдските поглавари ги изнудувале своите традиционални даноци, каде грабливите курдски племиња добиле официјален статус откако биле вклучени во полуредовните курдски коњанички единици познати како Хамидије. Како резултат на тоа, илјадници ерменски земјоделци ги изгубиле своите земји и својата егзистенција ја гледале како привремени ангажирани работници или мигрирање во Цариград и други градови. Повторените неуспеси на ветените реформи од Цариград довеле до тоа некои Ерменци да започнат локални мерки за самоодбрана. Социјалдемократската партија и Ерменската револуционерна федерација биле две ерменски политички групи активни во регионот. По масакрите врз Ерменците во Сасун во 1894 година и пошироко распространетите масакри во рамнината Муш во 1895 и 1896 година за време на настаните познати како масакри во Хамидија, политичката активност од 1880-тите се развила во вооружени единици за самоодбрана, познати како федаи, кои ги користеле планините како безбедни прибежишта и како области за политичка агитација.^[1]

Во 1899 година биле убиени неколку ерменски команданти федаи, а Андраник Озанијан добил раководство на сите такви групи во областа Сасун. Под команда на Андраник биле триесет и осум села.^[2]

Битка

Во ноември 1901 година, Андраник Озанијан слегол од планините со 30-тина искусни војници (вклучително и Кеворк Чавуш и Хакоб Котојан) и околу 8-10 селани од селото Цронк. Гонети од турските вооружени сили, луѓето на Андраник на крајот се нашле во мртов агол и на 20 ноември се забарикадирале во манастирот Свети Апостоли сместен источно од Муш.

Еден полк од пет турски баталјони, околу 1.200 луѓе, командуван од пашите Ферих и Али, започнал да го опсадува утврдениот манастир.^[3] Во овој период турската армија имала големи загуби поради студеното време и епидемиите. По деветнаесет дена опсада и преговори во кои учествувале ерменски духовници, како и началникот на Муш и странски конзули, Андраник и неговите луѓе успеале тајно да го напуштат манастирот и да се преселат во мали групи назад во блиските планини.^[4] Според Лав Троцки, Андраник го организирал бегството облекувајќи се во униформа на турски офицер: „го обиколи целиот чувар, разговарајќи со него на одличен турски јазик“ и „истовремено покажувајќи им го излезот на своите луѓе " ^[5]

Последици

По случувањата во манастирот, Андраник се здобил со легендарна репутација кај Ерменците во покраината.^[6][7] „Андраник не е човечко суштество, тој е дух“, кажувале Турците откако исчезна. Курдите верувале дека кога ноќе Андраник го соблекол палтото, од него паднале многу куршуми.^[8] Андраник командувал за време на Вториот отпор на Сасун во 1904 година, а потоа се повлекол со своите луѓе во Иран, се повлекол од редовите на партијата и потоа отпатувал во Европа, каде учествувал во Првата балканска војна.^[9]

Наводи

1. Richard G Hovannisian, Armenian Baghesh / Bitlis and Taron / Mush, pages 5 and 6, 2001.
2. Trotsky, Leon (1980). The Balkan wars: 1912-13: the war correspondence of Leon Trotsky. New York: Monad Press. стр. 249. ISBN 0909196087.
3. The Armenians: history of a genocide, by Yves Ternon - 1990, p. 114
4. Pasdermadjian, Hrand (1964). „A History of Armenia (Chapter XV)“. The Armenian Review. 17 (1): 78. ISSN 0004-2366. In 1901 took place the unusual siege of the Monastery of Arakelotz during which Andranik and his soldiers repulsed the onslaught of the Turkish forces for 19 days, pierced the Turkish lines and made their escape into the mountains.
5. Trotsky, Leon (1980). The Balkan wars : 1912-13 : the war correspondence of Leon Trotsky. New York: Monad Press. стр. 250. ISBN 0909196087.
6. Rhyne, George N.; Lazzerini, Edward J. (2006). The supplement to The modern encyclopedia of Russian, Soviet and Eurasian history. Gulf Breeze, Fla.: Academic International Press. стр. 22. ISBN 0875691420.
7. Encyclopedia of the Modern Middle East & North Africa: A-C, by Philip Mattar- p. 195
8. The great 4: Mesrob, Komidas, Antranik, Toramanian, by Herminé D. Varjabedian, Shirak Press, 1969, p. 51
9. Historical Dictionary of Armenia, by Rouben Paul Adalian, 2010, p. 79