Gerrusî zaravayekî Kurdî ye, ku li girtûperê (derdorê) bajarê Bîcarê tê axaftin û wisa yek ji devoken Kurdiya navîn û Kurdiya Başûr nas dibe. Gerrusî bi zaravayên soranî û Kirmaşanî û Lekî bi pirr nêzî ye.
Bernava
| Gerrusî
|
Soranî |
Kirmaşanî |
Lekî |
Kurmancî
|
| mi, min
|
min, emin |
min, mi |
mi, min |
ez, min
|
| to
|
to, eto |
tû, ti |
tû |
tu, te
|
| ew, o
|
ew, o |
ew, o |
ew, o |
ew, we
|
| îme
|
ême |
îme |
îme |
em, me
|
| îwe
|
êwe, engo |
îwe, yûwe |
hûma |
hûn / hewe, we
|
| ewan
|
ewan |
ewan |
ewan |
ew, wan
|
Rêziman
Rêzimanê Gerrusî mîna zaravayên Kurdiya navîn û Kurdiya Başûr yên din e. Tenê li Gerrusî de (mîna Kirmaşanî) mirov dikare jibo çê kirina demê nikayî hem "di-" bi kar bîne hem jî ne. Belam (lêbelê) carna demê nikayî tenê bi "di-" tê çê kirin:
| Gerrusî
|
Soranî |
Kirmaşanî |
Lekî |
Kurmancî
|
| mi mirim/dimrim
|
min demrim/emrim |
min mirim/dimrim |
mi memrim |
ez dimirim
|
| to keyd/dikeyd
|
to dekey/ekeyt |
tû key/dikey |
tû mekey |
tu dikî / tu dikey
|
| ew mînî/dimînî
|
ew demênê/emênêt |
ew mînî/dimînîd |
ew memînê |
ew dimîne
|
| îme wînîm/dûynîm
|
ême debînîn/ewînîn |
îme diwînin/dînîm |
îme mewînîm |
em dibînin
|
| îwe diron/doron
|
êwe deron/eron |
îwe diron/doron |
hûma meron |
*hûn diherin
|
| ewan dîyên
|
ewan dên/tên |
ewan dên |
ewan mîyen |
ew tên / ew dihên
|
Hindek Wûşeyên Taybetmend
| Gerrusî
|
Soranî |
Kirmaşanî |
Kurmancî
|
| kenî
|
kanî |
kanî |
kenî, kanî
|
| kûwe
|
kêw, kêf, ko |
kîf |
çiya
|
| hûrd
|
wird |
hûrd |
hûr
|
| hûşk
|
wişk |
hûşk |
hişk
|
| xwastin
|
wîstin, xwastin |
tûwastin |
xwastin
|
| hûz, dê
|
gund, dê |
dê |
gund, dî
|
| deng
|
deng |
deng, hena |
deng
|
| sîye
|
reş, sîya |
reş, sîye |
reş
|
| çew, çow
|
çaw |
çew |
çev, çav
|
| we
|
be |
we |
bi
|
| wirsî
|
birsî |
birsî |
birçî, birsî
|
| bîn
|
bûn, bîyîn |
bîn |
bûn, *bîn
|
| çîn
|
çûn, çîn |
çîn |
çûn
|
| ayîme
|
êste |
îse |
nûha, aniha
|
Helbestek bi kurdiya gerrus
- bîçare kesî ki yar neyrî
- ley xûrbete dilten û nemûre
- dil wer dil û dîdari to cûr e
- çen sale min û dil dizanîm
- tenya dili to leman we zûr e
- dilrehm û xwanas û ezîzî
- rasî dilegem, to hayde kûre?
.....
- pûney qeşen û wexti cûwanî
- wesfi to dikem we her zûwanî
- we çew dimijim eşq û wefay to
- qisyey dilim e xwa dizanî...
Helbestvan: B. Q. Daxî, ji pertoka wê ya "Delaqey Derya (Helbest Bi Kurdiya Gerrusî)
Werger:
- hêjar ew kes kû yarê wê çine
- li wî xûrbeta behêvîtî û dilsar
- dilê min bi carna dîtina te xweş e
- çend salan ez û dil dizanin
- tenê dilê te (evîna te) ji me re bes e
- tu bi pîyare û xwedênas û birêzî
- lê evîna min, tu li kû derî?
....
- pûdîneya bedew û demê ciwanîtî/xortî
- ez ji te dibêjim bi her zimanek
- ez bi çevên xwe hêstirên evîn û wefaya te dimijim
- xwedê dizane vê qiseya dilê mine (pirr rast e)...[çavkanî hewce ye]
Çavkanî
