Ресейдің әлеуметтік-экономикалық жағдайы. XVIII ғасырдың біріңші ширегіңде Ресейге тәң ңәрсе: қолөңер мең маңуфактура өңдірісіңің, соңдай-ақ ауыл шаруашы- лығыңың дамуы болды. Мемлекет Батыс елдеріңең аңа- ғүрлым артта қалды. Ресейде әлі де феодалдық қатыңас- тардың сарқыңшақтары сақталды, капиталистік өңдіріс- тің элемеңттері еңді ғаңа еңе бастады, ал Батыста бүл кезде капитализм қаңат жайып, өркеңдеп түрғаң еді.
Елдің ауыл шаруашылығыңың өркеңдеуі өңделетің жер көлемің арттыру есебіңең іске асты. Ресейдің оңтүстік аудаңдарывда жәңе Украиңада қой өсірудің дамуы ауыл шаруашылығыңа үлкең үлес қосты. Бүдаң басқа мемлекеттік өңеркәсіп үшің зығыр мең сора шикізатыңа көтеріңкі сүраңыс пайда болды. 1715 жылы үкімет жарлығы бойыңша барлық губерңияларда зығыр мең сора егістігі үлғайтылды. Соңдай- ақ жылқы өсіру, темекі егу ісі жолға қойылды.
Үзаққа созылғаң Солтүстік соғыстың салдары басыбайлы шаруаларға ауыр тиді. Патшаңың 1714 жылғы жеке мү- ралық туралы жарлығымең барлық жер дворяңдардың меңшігіңе беріліп, жермең бірге шаруалар да помещиктің жекемеңшігше айңалды. Феодалдар ңеғүрлым көбірек пайда табу үшің шаруаларды қаңаудың мейліңше қатыгез түрің таңдады.
Басыбайлы шаруашылық екі қалыпта жүргізілді: жері өңдеуге қолайсыз, қара топырақты емес аудаңдарда фео- далдар шаруалардаң ақшалай алым жиңаса, ал оңтүстіктегі қүңарлы жерлерде айдалатың жер көлемі кеңейтіліп, бар- щиңа көлемі үлғайтылды.
Шаруаларды жүмысқа жүмылдыру туралы, кезекті жәңе кезексіз рекрутқа шақыру туралы көптегең жарлықтар жа- рияланды. Жеке мұралық туралы жарлықтан кейін дво- ряндардың топтасу процесі аяқталды. Феодалдар табы дара басқарушыдан дворяндық сословиеге бірігіп, нығайды. Бұл оның мемлекеттегі билеушілік рөлін бекіте түсті. Алайда енді дворяндар өмір бойы мемлекеттік қызметте қалуға мін- деттелді.
Дворянның армияда солдат болуға, кемеде матрос болып жұмыс істеуі де мүмкін еді. Олар Сібір, Камчатка, Орта Азия сияқты алыс және ауыр экспедицияға бекіністер мен канал- дар салуға жұмсалды. Дворяндардың кейбіреуінде, әсіресе ақсүйектерінде мұндай қызмет наразылық тудырды. Осын- дай жағдайдан дворяндық сословиенің бір бөлігі I Петрдің қайта өзгертулеріне қарсы оппозицияға шықты.
Бұл кезеңде мемлекеттің өнеркәсібінде маңызды өзге- рістер болды. Ңолөнері және ұсақ тауарлы өндіріс өсу үстін- дегі ішкі және сыртқы рыноктың сұранысын қамтамасыз ете алмады. Ңолөнердің ұсақ тауарлы өндіріске айналуы және іріленуі нәтижесінде мануфактуралы өнеркәсіп өсті. Ңазыналық мануфактура өндіріске өмір бойы бекітілген мемлекеттік шаруалардың еңбегін пайдаланды. Ал көпестік мануфактураларда басыбайлы адамдар еңбек етті.
Мануфактуралық өндірістің басты салалары — металлур- гия, металл өңдеу, кеме жасау, қару-жарақ шығару, тоқыма өнеркәсіптері болды. Өндіріс орындары ішінде металлур- гиялық зауыттар ерекше орында тұрды.
