Ли Бай (немесе Елдібай, Ілебай; қытайша: 李白; пінин: Lǐ Bái / Lǐ Bó) (701—762) — Қытайдың ұлы ақыны. Ол өз өмірінде тоғыз мың шумақ өлең жазған, «жыр періштесі» деген атаққа ие болған.
Ли Байдың туған жері туралы талас коп, бірақ Қытайдың деректері бойынша Сұяб[1] қаласында туған, Сұябты қытайлар Шу өзені бойында болғаны үшін Шуйе деп атаған.
5 жасынан әкесіне ілесіп Қытайға келген Ли Бай ақындық өмірін Қытайда өткізді, тірісінде ат мініп, ел аралап, шарап ішуді ұнатар еді.
Ақыры Янцзы өзенінде қайықта мас болып, судағы айдың сәулесін құшамын деп суға ғарық болып өледі.
Өлеңдері
| Сағыныш
|
| 床前明月光
|
Ай нұры түскен төсегім
|
| 疑是地上霜
|
Боз қырау болып көрінді .
|
| 举头望明月
|
Аспанда айға қарадым,
|
| 低头思故乡
|
Еңкейдім, ойлап елімді.
|
| Мұң
|
| 美人卷珠帘，深坐颦蛾眉
|
Қатыңқы қабақ сол сұлу, пердесін баяу қайырды,
|
| 但见泪痕湿，不知心恨谁
|
Көңілде мұң көзде жас, білмеймін неге қайғырды?
|
Ли Бай және Таң әулетінің поэзиясы
Феодалдық бөлінушілікті алмастырған Тан әулетінің біріккен империясы өзінің дәуіріндегі ең ірі мемлекеттердің біріне айналады. Экономикалық өрлеу Қытайды қайта жаңғыртады: қолөнер, сауда, ауыл шаруашылығы, қолданбалы өнер жанданады. Императорлық астана, Чанъань, әлемдегі ең үлкен қалаға айналып, халқы миллион адамға жетеді. Осы тұрғыда көркем шығармашылықтың да өрлеуі байқалады. Тан империясы әлемге көптеген талантты ақындар сыйлады және Қытай әдебиетінің өзіндік «алтын ғасырына» айналды. Мэн Хао-жань, Ван Вэй, Ду Фу, Бо Цзюйи және басқалар Қытай поэзиясына үлкен үлес қосты. 1708 жылы Император Канси «Тан дәуірінің толық поэзиялық жинағын» шығаруды бұйырды. Көп томды еңбек 50 мыңнан астам өлеңді қамтыды. Алайда сол дәуірдің екі мыңнан астам ақынының арасында, әртүрлі бағыттар мен дарындардағы адамдардың ішінде Ли Бо (және оның жақын досы Ду Фу) есімі ерекше аталады.
Ли Бо өз бейбітшілік пен шектелмеген қиялымен, ерекше мінез-құлқымен, терең философиясымен және даос суреттерін поэзиясында жарқын бейнелеуімен танымал. Оған қоса, аңыздар бойынша, ол ішімдікті сүйіп ішкен. Ду Фу сияқты, ол көп уақытын сапарларда өткізген. Көшпенділік оның сезімтал жүрегіне және ең ұсақ детальдарды байқап, оған үнемі жаңа әсерлер сыйлап отырды. Оның генийі көрген, қабылдаған және туындыларында көрсеткен барлық байлықты қайта өңдей отырып, оны терең түсініп, көркем түрде жеткізуді қабілетті болды. «Қытай әдебиетінің тарихы» авторлары Ли Бо өлеңдерінің мазмұны қытай қоғамының барлық өмір салаларын қамтығанын, сол замандағы ойшыл адамдардың кездескен мәселелерін қозғалғанын атап өткен. Академик Василий Алексеев ақын туралы былай деп жазған: «Ұлы және жарқын поэзия ағысында бұл гениалды қытай халқы өзінің халықтық рухының шексіз байлығын толықтай көрсетті».[2]
Дереккөздер
- ↑ Қазіргі Қырғызстанның Тоқмақ қаласының касындағы Ақ-Бешім асары.
- ↑ Энциклопедия Китая
