Лахемаа ұлттық саябағы

Лахемаа ұлттық саябағы эст. Lahemaa rahvuspark
Виру батпағы
ХТҚО санаты — II (Ұлттық парк)
Жалпы мағлұмат
Ауданы	725 км²
Құрылған уақыты	1971
Сайты	http://www.keskkonnaamet.ee/lahe
Орналасуы
59°20′30″ с. е. 25°28′48″ ш. б.59.3416° с. е. 25.4801° ш. б. / 59.3416; 25.4801 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 59°20′30″ с. е. 25°28′48″ ш. б.59.3416° с. е. 25.4801° ш. б. / 59.3416; 25.4801 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Ел	Эстония
Аймақ	Ляэне-Вирумаа, Харьюмаа
Аудан	Хальяла, Куусалу
Лахемаа ұлттық саябағы
Лахемаа ұлттық саябағы Ортаққорда

Лахемаа ұлттық саябағы (эст. Lahemaa — земля залива) — Фин шығанағы жағасында орналасқан Эстониядағы ұлттық саябақ.^[1]

Тарихы

Лахемаа атауы Солтүстік Эстония жағалауындағы төрт үлкен түбек (Юминда, Пяриспеа, Кясму және Верги) бөлігінен шыққан, онда бір-бірінен төрт шығанақпен (Колга, Хара, Эру және Кясму) бөлінген. Лахемаа шамамен «Шығанақ елі» деп аударылады.

1991 жылға дейін Кеңес Одағында үлкен құпия сүңгуір қайық базасы жұмыс істеді. База 1950 жылдары қырғи-қабақ соғыстың қызған шағында салынған. Бұл бұрынғы кеңестік сүңгуір қайық базасының қирандылары қазір толығымен Лахемаа маягына жақын жерде орналасқан.

Сипаттама

Лахемаа ұлттық саябағы 1971 жылы 1 шілдеде жағалаудағы бірегей ландшафттарды қорғау және рекреацияны дамыту мақсатында құрылған. Таллиннен шамамен 50 км қашықтықта. Лахемаа саябағының ауданы 72,5 мың га (47,4 мың га құрлықта және 25,1 мың га теңізде). Көптеген көркем шығанақтар, карст пейзаждары, Ныммевеске сарқырамасы, Виру батпағы және басқа да қызықты нысандар бар. Лахемаа - бұқаралық туризм және демалыс орталығы.^[2]

Эстониядағы негізгі ұлттық саябақтың ландшафты өте алуан түрлі. Ең алғаш қоныстанғандардың атымен аталған Виру және Харю үстірт аймақтары, сонымен қатар жағалаудағы жазық, ормандар, жағажайлар және жартасты тастар бар. Жағалаудағы жазық пен үстірт арасындағы табиғи шекара солтүстік эстондық жартасты блокты құрап, жергілікті сарқырамамен ұштасады.

Лахемаа ұлттық паркінің оңтүстік бөлігінде Корвемаа батпақтары мен кең ормандары бар. Саябақта туристерге арнап көптеген жаяу, тарихи және табиғи маршруттар салынған, бұл эстон табиғатының барлық байлығын, соның ішінде Солтүстік Эстония батпақтарының бірегей экожүйесін көруге мүмкіндік береді.^[3][4]

Ұлттық саябақтың аумағында капитандар ауылы, орман саябақтары мен аллеялары бар усадьбалар, балықшылар ауылы және мұражай сияқты нысандар бар.^[5]

Қорық аумағында 7 өзен ағып жатыр, 66 ауыл мен 2 елді мекен орналасқан, олардың тұрғындары ұлттық салт-дәстүр мен қолөнерді сақтаған. Ауылдар туристер үшін ашық. Мұнда XVIII – XIX ғасырдағы өмірімен танысуға болады.^[6]

Саябақ төрт физикалық-географиялық аймақты қамтиды: Солтүстік Эстония үстірті, Солтүстік Эстония жағалауындағы ойпат, Кирвемаа және Солтүстік-Шығыс Эстония үстірті. Лахемаа пейзаждары соңғы мұз дәуірінде қалыптасты. Мұнда жасы 1600 миллион жылдан асатын ең көне тастар континенттік мұзбен әкелінді. Оңтүстік бөлігінде Кирвемаа батпағы мен көптеген қарағайлы ормандар бар, сондықтан мұнда кеме жасау бұрын кең дамыған. Лообу және Валгейги өзендері лосось балықтарының уылдырық шашатын жері ретінде қызмет етеді.^[7]

Флора, фаунасы

Лахемаа ұлттық паркінде көптеген жануарлар мен құстардың, сондай-ақ гүлдер мен өсімдіктердің түрлері кездеседі.^[8]

Лахемаа флорасы жоғары сатыдағы өсімдіктердің 838 түрін қамтиды, оның 307 түрі сирек кездеседі (ұсақ торлы жуа, Маккензи қияны, күреңот, үшқылтан т.б.). Орхидеялардың 18 түрі бар. Папоротник өсімдіктерінің – 31 түрі табылды. Лахемаада қалпақшалы саңырауқұлақтардың 150-ге жуық түрі, 250 қыналар және мүктердің 100-ден астам түрі тіркелген.

Шалғынды өсімдіктерден шабдалы жапырақты қоңырқай, кәдімгі мыңжапырақ, марианник, сылдыршөп жиі кездеседі. Алқаптардың құрғақ беткейлері мен орманның шеттерінде шалғынды құндызшөп өседі. Көктемде сирек жапырақты ормандар мен шабындықтарды емен анемоны гүлдермен безендіреді. Ақ лалагүлді көлдерде, тоғандарда және баяу ағып жатқан өзендердің бұрылыстарында кездестіруге болады. Сары ирис - су қоймаларының жағалау аймағында өседі.

Лахемаадағы сүтқоректілердің бірнеше түрі кездеседі. Еліктердің саны 300-350 бас. Қабандардың саны соңғы жылдары 400-500 жануар шегінде тұрақтанды. Жыртқыштардың 12 түрі тіркелген. Олардың арасында кең тарағандары – қасқыр, түлкі, жанаттәрізді ит, сілеусін, орман сусары. Азырақ тарағандары - аққұйрық, сусар және күзендер. Күзен Эстония Қызыл кітабына енгізілген. Ара-тұра кәмшат пен аюлар да кездеседі. Ұлттық саябақта кеміргіштер де 12 түрмен ұсынылған. Олардың ішінде тиін, ондатр, ақ қоян және ор қоян, сонымен қатар тышқан, егеуқұйрық, су тышқандарының кейбір түрлері жиі кездеседі. Тек орман тышқандары сирек саналады. Жарқанаттардың 6 түрі бар, оның ішінде тоған жарғанаты мен қызыл кешкі жарқанат сирек кездеседі, олар Эстон Қызыл кітабына енгізілген. Жәндік қоректілерден кірпі, көртышқандар, жертесерлер және су жертесерілері жиі кездеседі.

Ормандарда құстардың 57 түрі тіркелген: қылқан жапырақты ормандарда – 45 түрі, қылқан жапырақты ағаштар басым аралас ормандарда – 48 түрі, ал жапырақты ағаштар басым аралас ормандарда – 31 түрі. Ашық және ағашпен жабылған биік батпақтарда құстардың тығыздығы 1 км2-ге 71 жұп, ал сулы жағалаудағы шалғындарда - 288. Ауылдық құрылыстар мен ескі аллеялардың жанында құстардың тығыздығы жоғары - 1 км2-ге 437 жұп. Ең сирек кездесетіні – қара ләйлек (3-4 жұп). Ұсақ күндізгі жыртқыш құстардың ішінен қаршығалар, торғайлар, ұсақ құстар жиі кездеседі. Сұр тырнаны саябақтың барлық батпақтарынан табуға болады.^[9]

Туризм

Лахемаадағы шығанақтар:

• Колга
• Хара
• Эру
• Кясму

Лахемаадағы ауылдар

Балық аулайтын ауылдар ұлттық саябаққа ерекше мән береді. Олардың көпшілігі өткен заманның атмосферасын сақтап қалған. Лахемаа саябағындағы ең танымал ауылдар - Кясму, Алтья және Юминда. Олардың әрқайсысының жанында аймақтың табиғатымен танысуға мүмкіндік беретін жаяу жүргіншілер жолдары бар.

Көрнекті орындар

Лахемааның көрікті жерлері, ең алдымен, саябақтың табиғи ресурстары болып табылады. Оларға батпақтар, шығанақтар, көлдер жатады. Қорық аумағында Эстонияның ең танымал сарқырамаларының бірі - Ныммевески орналасқан. Сонымен қатар Харьюмаада ең үлкен батпақты Виру орналасқан. Мұнда туристік соқпақ жылдың кез келген уақытында жүруге өте ыңғайлы.^[10]

Галарея

Лахемаа ұлттық саябағы

Солтүстік жағалауға тән мұздық тастар.	Виру-батпағындағы таң.	Viru Bog	Алтья ауылындағы балықшылар үйлері	Ныммевеске сарқырамасы

Дереккөздер

1. Национальный парк Лахемаа Источник: https://tepler.ru/estonia/tallin/nacionalnyy-park-lahemaa.html
2. https://ermakvagus.com/Europe/Estonia/lahemaa-rus.html https://ermakvagus.com/Europe/Estonia/lahemaa-rus.html
3. Национальный парк Лахемаа, Эстония Источник: https://phototravelguide.ru/lahemaa-estoniya/
4. Национальный парк Лахемаа https://www.visitestonia.com/ru/%D0%BA%D1%83%D0%B4%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%B9%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F/%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA-%D0%BB%D0%B0%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%B0 Мұрағатталған 20 мамырдың 2023 жылы.
5. Национальный парк Лахемаа https://avtobusvtallin.ru/chto-posmotret-v-talline/natsionalnyi-park-lahemaa/
6. Лахемаа - гордость Эстонии. https://dzen.ru/a/Y4-9TJhMtU0oSORr
7. Национальный парк Лахемаа http://snovadoma.ru/parks/Gardens/Lahemaa/
8. Эстония: Лахемаа https://all-poxod.ru/travel_lahemaa
9. ЛАХЕМААСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ПАРК https://bibliotekar.ru/7-parki-i-zakazniki/28.htm
10. Национальный парк Лахемаа https://triptoestonia.com/lahemaa/