Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві

Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві
Ашылған жылы	14 қаңтар 1994 жыл
Директоры	Мұстафина Әлия Құсайынқызы
Орналасқан жері	Қазақстан, 050010, Алматы қаласы, Достық даңғылы, 87 "Б"
Сайты	https://archive.president.kz/

Қазақстан президентінің архивінің ғимараты бейнеленген пошта маркасы, 2024 жыл

Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві — Президент пен оның Әкімшілігінің, Президент жанынан құрылған мемлекеттік органдардың, сондай-ақ басқа да ұйымдардың қызметін ақпараттық-архивтік қамтамасыз ету саласындағы міндеттерді атқаратын республикалық мемлекеттік мекеме.^[1] Архив Қазақстан президентінің 1994 жылғы 14 қаңтардағы Жарлығымен ҚР Қазіргі заман тарихы орталық мемлекеттік архивінің негізінде құрылды.^[2]

Қызметі

1. Қазақстан Республикасының Президенті мен оның Әкімшілігінің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың және оларға ведомстволық бағынысты ұйымдардың, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Кеңсесінің, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы кітапханасының, қоғамдық бірлестіктердің, жеке тұлғалардың қызметі процесінде жасалатын, Ұлттық архив қорының түрлі ақпарат жеткізгіштердегі құжаттарын жинақтау және сақтау;
2. Қазақстан Республикасы Президентінің жеке архивінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
3. ретроспективті құжаттық ақпарат беру, Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдарға, жеке және заңды тұлғаларға ақпараттық қызмет көрсету;
4. Қазақстан Республикасының Президенті мен оның Әкімшілігінің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың және оларға ведомстволық бағынысты ұйымдардың, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Кеңсесінің, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы кітапханасының, қоғамдық бірлестіктердің, жеке тұлғалардың қызметі процесінде жасалатын, Ұлттық архив қорының құжаттар көшірмелерінің Мемлекеттік сақтандыру қорын құру, есепке алу және сақтау.

Архив тарихы

Қазақстан Республикасы Президентінің Архиві мемлекет басшысының жарлығымен 1994 жылы Орталық мемлекеттік жаңарған тарих архивінің базасында ұйымдастырылған Ұлттық архив қорының құжаттарында мемлекет пен қоғамның саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми, мәдени қызметінің жан-жақты қырлары көрініс табады. Аталған аса құнды қазынаның арасында, Қазақстанның жаңа саяси тарихы жөніндегі құжаттардың едәуір бөлігі Қазақстан Республикасы Президентінің Архивінде ұқыпты сақталуда және нәтижелі пайдаланылу арқылы ерекше орын алады.

Қазіргі таңда Архив Қазақстан Республикасы Президенті мен оның әкімшілігінің, Президентке тікелей бағынатын басқа да мемлекеттік органдардың қызметін ақпараттық-архивтік қамтамасыз етудегі негізгі міндеттерін орындайтын қазіргі заманғы технологиялармен жабдықталған кешен болып табылады. Бүгінгі күнде Қазақстан Республикасы Президентінің Архивінде 1921-2010 жылға дейінгі құжаттар сақталуда.

Архив ғимараты

Архив 1974 жылы типтік жоба бойынша салынған ғимаратта орналасқан, 8 архив қоймасы мен қызметі жайлары бар. Архив қоймаларының ұзындығы 29000 метр темір сөрелермен жарақталған, жасанды ішкі шағын ауа райын өлшейтін автоматтандырылған жүйелерге және күзет-өртсөндіргіш дабылдар жүйесіне қосылған.

Архив құжатына сипаттама

2023 жылдың 1 қаңтарындағы көрсеткіш бойынша Президент Архивінде 1 134 950 іс сақтаулы.

Жеке тектік құжаттар

1998 жылдан бастап Архив жеке текті құжаттарды жинауды бастады. Бұл ең алдымен – Қазақстанның саяси, мемлекеттік және қоғам қайраткерлерінің құжаттары. Қазір мемлекеттік сақтауға 51 жеке қорда 5000-ға жуық жеке адамдардың құжаттары сақталуда. Оның ішінде Қ.К.Тоқаев, М. Бейсебаев, М. Т. Оспанов, Ә. Т. Әлімжанов, М. Қ. Қозыбаев, Г.К.Бельгер, С. Қ. Құбашев, А. П. Рыбников, М. А. Жихарев, О. Батырбеков, З. С. Омарова, А. А. Алыбаев, М. И. Исиналиев тағы да басқа көрнекті мемлекеттік және қоғам қайраткерлерінің құжаттары бар. Жеке текті қорлар бойынша анықтамалықтың бірінші және екінші басылымдары жарыққа шықты.

Архив құжаттарын насихаттау және пайдалану

Архив ғылыми жұмыстардың бір түрі болып табылатын Ұлттық мұрағат қорының құжаттарын жариялау мен қолдануды, Қазақстанның қазіргі заман тарихы мәселелері жөнінде зерттеулер жүргізуге және қазіргі заман саясаттану мәселелерін әзірлеуге қатысуды ұйымдастырады. Өткен жылдарда 46 құжатты жинақтар мен анықтама-ақпараттық басылымдар 51 томда шықты. (Толық тізімін – «Архивтің басылымдары мен жарияланымдары» айдарын қара). 1998 ж. Архив Атаулы күндер күнтізбесін (Архивтің құжаттары бойынша) жыл сайын шығарады Архив ұжымы ғылыми мекемелермен қоғамдық ұйымдарымен қарым-қатынасын жақсы жолға қойған. Архив қызметкерлері Қазақстанның жаңа тарихының мәселелері бойынша 70 баяндама және ақпаратты хабарламалармен 68 ғылыми-іс-тәжірибелік конференцияларға қатысты. Құжатты жинақтардың тұсаукесерлері, түрлі тақырыптар бойынша дөңгелек үстелдер, сонымен қатар, аса көрнекті қоғам және мемлекеттік қайраткерлерімен, ғылыми қызметкерлермен ұдайы кездесулер өткізіледі.

Архивте сақтауға алынған істердің мазмұнын ашатын, 3,1 мың архивтік тізімдеме есепке алынған. Аса маңызды қорларға әртүрлі көрсеткіштер құрастырылған. Қазақстан Компартиясының республикалық бақылау органдарының құпиясыздандырылған қорларына тізімдеме-көрсеткі құрылған. 2001 жыл алғашқы рет «Архив Президента Республики Казахстан. Путеводитель» атты анықтамалық басылып шықты. Онда архив қорлары, оның ішіндегі айрықша маңызды қорлардың құрамы мен мазмұны туралы толық көрсетеді. Қазақстанның жаңа тарихы бойынша жан-жақты ақпаратты қамтитын 180 мыңға жуық карточка зерттеушілердің пайдалануына ұсынылады. Архив құжаттарының ғылыми-анықтамалық аппаратының жүйесін дамыту мен жетілдіру жөніндегі жұмыстар тұрақты түрде жүргізіледі. 2011 жылдан бастап барлық бірінші категориялық қорларда міндетті түрде ғылыми-анықтамалық аппарат жұмыс жасайды.

Архив пен БАҚ

Архив осы жылдары бұқаралық ақпарат құралдарымен тығыс байланыс орнатты. Саяси тарих мәселелері бойынша «Егемен Қазақстан», «Казахстанская правда», «Аргументы и факты», «Алматы ақшамы», «Коре ильбо», «Дойче Альгемайне Цайтунг» және басқа да газеттер мен «Мысль», «Ақиқат», «Жұлдыз», «Простор», «Нива», «Мир закона», «Отан тарихы», «Қазақ тарихы», «Қазақстан мұрағаттары», «Отечественные архивы» (Мәскеу), «Archion» (Варшава) сияқты журналдарға 230-дан астам мақала мен сұхбат және 98 радио және телехабарлар даярланды. Архив «Хабар» телеканалы дайындаған «Бірінші» атты теледидарлық құжатты көрсетілім дайындауға қатысты. өз күшімен және сонымен қатар ҚР Президентінің мәдениет орталығымен, ҚР Орталық мемлекеттік музейімен, ҚР Орталық мемлекеттік архивімен, Алматы облысының мемлекеттік архивімен бірлесіп 60-тан астам көрме даярланды және 180-ден астам дәріс-экскурсия өткізілді.^[3]

Архивтік деректер базасы

Архивтің жұмысы барысында 14 автоматтандырылған есеп және ақпаратты-іздеу деректер базасы құрастырылып енгізілді: «Мұрағаттық қор»; «Қазақ КСР Президентінің Актілері»; «Қазақстан Республикасы Президентінің Актілері»; «Мекемелер – ҚР ПМ жинақтау көздері»; Жоғарғы үкімет органдарының директивті шешімдері»; «Жеке істер»; «Жеке текті құжаттардын атаулы каталогы»; «Жеке текті құжаттардын атаулы картотекасы» «Жеке текті құжаттармен ҚР ПМ жинақтау қорларын толықтыру»; «Аса құнды құжаттар тізбесі» «Кітапхана қоры»; «Ақпаратты-анықтама қоры»; «Бухгалтерия–1С»; «Кадрлар». ҚР Президентінің Мұрағаты бұл кезеңде Қазақстанның саяси тарихы бойынша ірі құжаттар қоймасы ғана емес, басқа мемлекеттік архивтердің, музейлердің және ғылыми мекемелердің ішінде, өткенді шолатын құжаттық ақпараты мен тарихи білімді көпшілікке тарату орталықтарының бірі ретінде маңызды орын алады.

Дереккөздер

1. Қазақстан Республикасы Президенті Архивінің кейбір мәселелері туралы
2. "Қазақстан Республикасы Президентінің Мұрағатын құру туралы" ҚР Президентінің 1994 жылғы 14 қаңтардағы Жарлығы (ҚР ПҮАЖ, 1994, № 4, 27-бап).
3. 1 «Қазақстан Республикасы Президентінің мұрағаты» бюллетень; Алматы 2004 жыл