Мюрдаль Карл Гуннар (Myrdal, (Karl) Gunnar) (6 желтоқсан. 1898, Густафс, Даларна, Швеция — 17 мамыр 1987, Стокгольм) — швед экономисі және әлеуметтанушысы.
Стокгольм университетінде докторлық дәреже алып, онда 1933 жылдан бастап 1967 жылға дейін дәріс берді. Оның алғашқы еңбектері таза теорияға қатысты болды. Бірақ кейінірек қолданбалы экономикаға және әлеуметтік мәселелерге бейімделді. АҚШ-тағы негрлердің әлеуметтік және экономикалық мәселелерін зерттеді және 1944 жылы «Америкалық дилемма» атты классикалық зерттеуін жарыққа шығарды. Онда өзінің «кедейлік – кедейлікті тудырады» деген теориясын баяндады. Дамушы елдердің экономикасына байланысты елдің бай және кедей адамдары конвергенция орнына қайта ара жігі ашыла түседі. Ал кедей елдер одан сайын кедейлене береді деп көрсетті. Осы кезеңде бай елдер масштабына сай одан әрі баи түседі. Кедейлер өзінің экономикасын алғашқы өнімді өндіру арқылы ғана жетілдіруге мәжбүр болады. 1974 жылы Ф. фон Хайекпен бірге Нобель сыйлығын алады. Оның әйелі Алва Мюрдаль (1902-86) әлеуметтанушы, дипломат, БҰҰ-да шенеулік қызметін атқарып, соғысқа қарсы қозғалыстың белсендісі болған. 1982 жылы ол Альфонсо Гарсия Роблеспен бірге бірлесіп, Нобель сыйлығымен марапатталған.
Швед экономисті -Гуннар Мюрдаль Стокгольм экономика мектебінің негізін қалаушылардың бірі, құрылымдық реформаларды институционалдық теориясын ойлап, «үшінші әлем» елдеріне арнап әзірледі. Дегенмен, бұл елдердің экономикалық процесстері доминантты күш ретінде жүрмейді. Табыс тек әлеуметтік мәселелерді шешуге, олардың өзара тығыз іс-қимыл негізінде қол жеткізуге болады.
Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде болып жатқан нақты процесстерді мұқият талдау негізінде, Мюрдаль қоғамдық өмірдің барлық салаларында индустрияландыру мәселелері мен қиындықтар, капиталдың жетіспеушілігі және әлеуметтік қайшылықтармен байланысты емес деген қорытындыға келіп, адамдардың өз жұмысына бейім болмауы мен индустриялық даму үшін еңбек жеткіліксіз екенінің салдарынан туындап бара жатқанына көзі жетті. Білімнің төмен жағдайда болуы ауыл шаруашылығының индустрия мен қалаларға беретін жұмыс күші әлсіздеуіне алып соғады. «Үшінші әлем» елдеріндегі нарықтық экономика әдеттегі православ теориясы схемалары бойынша емес, басқа да түрлі дәстүрлер мен тәсілдерді ынталандыру сақталынып отырады.
Реформаларға сүйене, Мюрдаль тұжырымдамасына сәйкес, нарыққа негізделген болуы тиіс назарға толық жергiлiктi жағдайлар мен ерекшелiктерге сүйене отырып, тиімді мемлекеттік саясатты іске асыру автоматизм ғана емес, инвестиция көздері болып табылады, сонымен қатар, тұтынудың тиісті деңгейі, ішкі сұранысты ынталандыру және әлеуметтік-экономикалық дамуының жаңа моделі, өмір салты бойынша көнерген пікір өзгеріп, еңбекке деген көзқарасын қамтиды. «Жұмыстағы қарым-қатынасты өзгерту - мемлекеттік мекемелерде түбегейлі өзгеруін білдіреді». Оның жаңа институттарын құру үшін қазіргі заманғы инфрақұрылымды дамыту қажет.
Мюрдальдің социалды қорғанышы келесі бағыттарды қарастырды:
1. қоғамның өмір сүру мүшелеріне жоғары құнын қамтамасыз ету.
2. Құқықтық жұмыстар шарттары.
3. Білім беру және медицина саласында қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жағдай.
4. қолайлы еңбек жағдайлары.
5. Экологиялық қауіпсіздік.
6. Қылмыстан қорғау.
7. Азаматтардың құқықтарын қорғау.
8. Әкімшілік озбырлықты қорғау.
9. Рухани өмір бостандығы.
10. Қолайлы әлеуметтік-психологиялық климат.
11. Қоғамдық өмірдің тұрақтылығы.[1]
Дереккөздер
- ↑ Нобель әдебиеті, Қазіргі заман мәселелері.
