Аболиционизм

Аболиционизм (ағылш. abolitionism, лат. abolitio) -

1. Батыс Еуропадағы, Оңтүстік және Солтүстік Америкадағы құл саудасына тыйым салу және құлдарды азат ету қозғалысы. 18 ғасырға дейін құл иеленушілік жүйесіне бір рет дерлік қарсылық әрекеті болмаған. Бұл кезеңде ағарту дәуірінің ойшыл рационалистері бұл жүйені адам құқықтарын бұзатын жүйе деп сынай бастаса, ал квакерлер мен өзге евангелие түсінік бағытындағы діни топтар оны христиандыққа жат жүйе ретінде сынады. 18 ғасырдың соңына таман құл иеленушілікке қарсы қозғалыстар құлдықтың өршіп тұрған орталықтары: Вест-Үндістанда, Оңтүстік Африка және оңтүстік АҚШ-та да көрініс табады. 1807 жылы АҚШ пен Британ отарларына африкандық құлдарды жеткізуге тыйым салынады. 1838 жылы Вест-Үндістанның британдық бөлігінде құлиеленушілікке тыйым салынса, француз иелігіндегі бөлігіне 10 жылдан кейін іске аса бастайды. Алайда АҚШ-тың оңтүстігіндегі 11 штатта құл иеленушілік әлеуметтік-экономикалық институт ретінде әлі де бар болатын. Америка аболиционизмі Солтүстік пен Оңтүстіктіктің одақтастығы үйлесімін бұзатын мұндай әрекеттің АҚШ Конституциясына да кереғар келетіндігін алға тартты. Бұл жағдай құл иеленушілік мәселесін әр штаттың өз қарауына алып шешімін шығаруына қозғау салады. Солтүстіктегі аболиционизмдік қозғалысты үгітшілер, оның ішінде Америка құлдықпен күрес қауымдастығының негізін қалаушы У.Л. Гаррисон, жазушылар: Дж. Г. Уитьер және Г. Бичер Стоу мен бұрын құл болған Ф. Дуглас секілді тұлғалар басқарды. Батыста құл иеленушіліктің таралуына қарсы болған Авраам Линкольн президент болып сайланғаннан кейін аболиционистер қозғалысында жаңа дәуір басталды. Оңтүстіктегі штаттар бұрынғы қалыпты тұрмыс дәстүріне қатер төнгендігіне көз жеткізген соң Одақтан (Сецессия) шығып кетеді, бұл өз кезегінде АҚШ-та Азаматтық соғыстың басталуына негіз болады. 1863 жылы Линкольн (өзі ешқашан аболиционист болмаған) құлдарды босату жайлы үндеу қағазын шығарып, Конфедерация құрамындағы штаттардағы құлдар бостандық алады. АҚШ Конституциясының 13-түзетілімі бүкіл елдегі құлдыққа тыйым салады. Латын Америкасында құл иеленушілікке 1888 жылы тыйым салынса, ал Африканың кейбір аудандарында және көптеген ислам елдерінде құлдық жүйе ашық түрде 20 ғасырдың соңына дейін болды;[1]

2. Қандай да бір заңды өзгерту бойынша қоғамдық қозғалыс.[2]

Дереккөздер

  1. ↑ Encyclopedia Britannica ISBN 978-5-17-038532-4
  2. ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9

Read other articles:

Касауров Микола Данилович

Касауров Микола Данилович Народився 22 травня 1896(1896-05-22)Макіївка, Макіївська волость[d], Таганрозький округ, Область Війська Донського, Російська імперіяПомер 19 квітня 1979(1979-04-19) (82 роки)Стаханов, Ворошиловградська область, Українська РСР, СРСРКраїна  Російська імпері...

 

Poalei Agudat Yisrael

Political party in Israel Poalei Agudat Yisrael פועלי אגודת ישראל‎LeaderYaakov LandaBinyamin MintzKalman KahanaAvraham VerdigerHanoh VerdigerMerged intoAgudat YisraelNewspaperHaKol (Jerusalem)Sha'arim (Tel Aviv)IdeologyUltra-Orthodox workers interestAlliancesUnited Religious Front (1949–51)Religious Torah Front (1955–60, 1973–77)Most MKs3 (1949–51, 1959–61)Fewest MKs1 (1977–81)Election symbolד‎Politics of IsraelPolitical partiesElections Poalei...

 

Interlok

Book by Abdullah Hussain Interlok The front cover of InterlokAuthorAbdullah HussainCountryMalaysiaLanguageMalayGenreHistorical fictionPublisherDewan Bahasa dan PustakaPublication date1971Media typePrint (Hardcover & Paperback)ISBN978-983-62-8750-2 Interlok is a 1971 Malay language novel written by Malaysian national laureate Abdullah Hussain. The novel was included in the syllabus for the Malay Literature subject as compulsory reading for students in Form 5 (Secondary 5) in schools t...

Zahhak Castle

Iranian national heritage site Zahhak Castleقلعه ضحاک هشترودStucco in Zahhak CastleLocationEast Azerbaijan Province, IranTypeCastle 37°23′6.20″N 47°10′1.98″E / 37.3850556°N 47.1672167°E / 37.3850556; 47.1672167 Parthian dynasty, Zahhak castle, Hashtrud, Eastern Azerbaijan, Iran. Zahhak Castle (or citadel; Persian: قلعه ضحاک) is a castle in Hashtrud, East Azerbaijan Province, Iran. It is named after Zahhak, a figure in Persian mythology...

 

Window Seat (song)

For the song by Our Lady Peace, see Curve (Our Lady Peace album). 2010 single by Erykah BaduWindow SeatSingle by Erykah Badufrom the album New Amerykah Part Two (Return of the Ankh) ReleasedFebruary 5, 2010Recorded2009GenreR&BLength4:50LabelUniversal MotownSongwriter(s)Erykah Badu, James PoyserProducer(s)Erykah Badu, James PoyserErykah Badu singles chronology The Healer (2008) Window Seat (2010) Turn Me Away (Get MuNNY) (2010) Window Seat is a song by Erykah Badu. It is the lead single fr...

 

Hàm Minh

Hàm Minh Xã Xã Hàm Minh Hành chínhQuốc gia Việt NamVùngDuyên hải Nam Trung BộTỉnhBình ThuậnHuyệnHàm Thuận NamĐịa lýTọa độ: 10°51′17″B 107°55′13″Đ / 10,85472°B 107,92028°Đ / 10.85472; 107.92028 Hàm Minh Vị trí xã Hàm Minh trên bản đồ Việt Nam Diện tích81,18 km²[1]Dân số (1999)Tổng cộng7531 người[1]Mật độ93 người/km²KhácMã hành chính23137[2]xts Hàm Minh là m

1967 Philippine constitutional plebiscite

1967 Philippine constitutional plebiscite November 14, 1967 Are you in favor of increasing the number of congressmen from 120 to 180?OutcomeProposal rejectedResults Choice Votes % Yes 737,997 18.28% No 3,299,485 81.72% Total votes 4,037,482 100.00% Registered voters/turnout 9,744,604 41.43% Results by province and city Yes:  50–60%  60–70%  70–80%   80–90%  90-100% No:  50–60%  60–70%  70–80%  &...

 

الخريب

  لمعانٍ أخرى، طالع الخريب (توضيح). الخريب وسط منطقة الخريب . الإحداثيات 25°26′00″N 51°13′12″E / 25.43333333°N 51.22°E / 25.43333333; 51.22  تقسيم إداري  البلد قطر بلدية الشحانية تعديل مصدري - تعديل   الخريب وأيضاً تنطق لخريب هي قرية قطرية تقع في بلدية الشحانية، وأقرب مدينة

 

Ligue catholique (France)

Pour les articles homonymes, voir Sainte-Ligue. Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Certaines informations figurant dans cet article ou cette section devraient être mieux reliées aux sources mentionnées dans les sections « Bibliographie », « Sources » ou « Liens externes » (décembre 2013). Vous pouvez améliorer la vérifiabilité en associant ces informations à des références à l'aide d'appels de notes. ...

الأخلاق الواجبة

علم الأخلاق[1] أو الأخلاق الواجبة أو أخلاق الواجب (بالإنجليزية: Deontological ethics)‏ (من المصطلح اليوناني deon، بمعنى «التزام وواجب» والمصطلح-logy|-logia بمعنى علم) هي الأخلاق المعيارية التي تحكم على مدى أخلاقيات أي سلوك على أساس مدى ملاءمة هذا السلوك للقواعد أو المعايير.[2] في بعض...

 

John Flett (fashion designer)

British fashion designer John FlettJohn Flett in 1988 photographed for Blitz magazine by Brad Branson and Fritz KokBorn28 September 1963[1]Brighton, United Kingdom[2]Died19 January 1991(1991-01-19) (aged 27)[1]Florence, Italy[1]OccupationFashion designer John Flett (28 September 1963 – 19 January 1991) was a British fashion designer who achieved early success with his own brand before designing briefly for Claude Montana. He died of a heart attack at the...

 

Jim Carlen

American football player, coach, and administrator (1933–2012) Jim CarlenCarlen in 1962 with Georgia TechBiographical detailsBorn(1933-07-11)July 11, 1933Cookeville, Tennessee, U.S.DiedJuly 22, 2012(2012-07-22) (aged 79)Hilton Head Island, South Carolina, U.S.Playing career1953–1954Georgia Tech Position(s)Linebacker, punterCoaching career (HC unless noted)1958–1960Georgia Tech (freshmen)1961–1965Georgia Tech (defense)1966–1969West Virginia1970–1974Texas Tech1975–1981South C...

Geography of Japan

Geographical features of Japan Geography of JapanContinentAsiaRegionEast AsiaCoordinates36°N 138°E / 36°N 138°E / 36; 138AreaRanked 62nd[1] • Total377,973.89[2] km2 (145,936.53 sq mi) • Land87.93099% • Water12.06901%Coastline29,751 km (18,486 mi)BordersNoneHighest pointMount Fuji 3,776 m (12,388 ft)[3]Lowest pointHachirōgata −4 m (−13 ft)[3]Longest ...

 

Christian VIII dari Denmark

Christian VIIIChristian VIII oleh Johan Vilhelm Gertner (1845)Raja Denmark (lainnya...) Berkuasa3 Desember 1839 – 20 Januari 1848Penobatan28 Juni 1840Kapel Istana FrederiksborgPendahuluFrederick VIPenerusFrederick VIIRaja NorwegiaBerkuasa17 May – 10 October 1814PendahuluFrederick VIPenerusCharles IIInformasi pribadiKelahiran(1786-09-18)18 September 1786Istana Christiansborg, KopenhagenKematian20 Januari 1848(1848-01-20) (umur 61)Istana Amalienborg, KopenhagenPemakamanKaterdral Roskil...

 

Forced perspective

Optical illusion This article is about the photography technique. For the Fringe episode, see Forced Perspective (Fringe). For the 2015 documentary film, see Forced Perspective (film). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Forced perspective – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2009) ...

Oculudentavis khaungraae

  Oculudentavis khaungraae Rango temporal: 99,41 Ma - 98,17 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ CenomanienseTaxonomíaReino: AnimaliaFilo: ChordataClase: SauropsidaOrden: SquamataGénero: OculudentavisEspecie: O. khaungraaeXing et al., 2020[editar datos en Wikidata] Oculudentavis khaungraae es la especie tipo del género fósil Oculudentavis de saurópsido escamoso de incierta posición filogenética,[1]​ conocido en base a un único ejemplar conservado en ...

 

Mersal (soundtrack)

2017 soundtrack album by A. R. Rahman This article may have been created or edited in return for undisclosed payments, a violation of Wikipedia's terms of use. It may require cleanup to comply with Wikipedia's content policies, particularly neutral point of view. (July 2021) MersalSoundtrack album by A. R. RahmanReleased20 August 2017 (2017-08-20)Recorded2017StudioPanchathan Record Inn and AM Studios,  ChennaiA. R. Studios, MumbaiAbbey Road Studios, LondonGenreFeature ...

 

Willapa Harbor Herald

Local newspaper in Washington state. This article is an orphan, as no other articles link to it. Please introduce links to this page from related articles; try the Find link tool for suggestions. (July 2022) Willapa Harbor HeraldTypeWeekly newspaperFounded1890Circulation5,141 (as of 2022)[1]Websitehometowndebate.com The Willapa Harbor Herald is a newspaper, founded in 1890, that provides news coverage for the towns of Raymond and South Bend, Washington.[2] The current owne...

Johor Bahru FA

Malaysian football club Football clubJohor Bahru FAFull nameJohor Bahru Football AssociationNickname(s)The Roar LionsFounded2000; 23 years ago (2000)GroundEducity StadiumCapacity6,000PresidentMohammed Ridha Abdul KhadirCoachKhalid ShahdanLeagueMalaysia M3 League2019Malaysia M3 League, 11thWebsiteClub website Home colours Johor Bahru Football Association (or simply known as JBFA) is a Malaysian association football club based in Johor Bahru, Johor that currently plays in the ...

 

La Massana

Parish in AndorraLa MassanaParishThe towns of La Massana and Ordino (in the foreground) viewed from the peak of Casamanya (2740 m) FlagCoat of armsLa MassanaLocation of La Massana town within AndorraCoordinates (La Massana town): 42°32′40″N 1°30′52″E / 42.54444°N 1.51444°E / 42.54444; 1.51444CountryAndorraParishesLa MassanaVillagesAnyós, Arinsal, El Pui, Erts, Escàs, L'Aldosa, Mas de Ribafeta, Pal, Puiol del Piu, Sispony, XixerellaGovernment ...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!