სამხრეთი ურალი

სამხრეთი ურალი
სამხრეთი ურალის თანამგზავრული ფოტოსურათი. NASA, 2008 წელი.
სამხრეთი ურალის თანამგზავრული ფოტოსურათი. NASA, 2008 წელი.
კოორდინატები: 54° ჩ. გ. 58° ა. გ. / 54° ჩ. გ. 58° ა. გ. / 54; 58
ქვეყანა რუსეთის დროშა რუსეთი
ტერიტორიული ერთეული ბაშკირეთი, ჩელიაბინსკის ოლქი, ორენბურგის ოლქი
უმაღლესი წერტილი იამანთაუ
სიმაღლე 1640,4 მ
სიგრძე 550 კმ
სიგანე 250 კმ
სამხრეთი ურალი — რუსეთი
სამხრეთი ურალი
სამხრეთი ურალი — ბაშკირეთი
სამხრეთი ურალი
სურათები ვიკისაწყობში

სამხრეთი ურალი (რუს. Южный Урал) — ურალის მთათა სისტემის სამხრეთი და ყველაზე განიერი ნაწილი რუსეთში. გადაჭიმულია 550 კმ-ზე მდინარე უფის განედური მონაკვეთიდან მდინარე ურალამდე. სიგანე 250 კმ-მდე. მაქსიმალური სიმაღლე 1640,4 მ (მთა იამანთაუ). შუა ურალს ზემოთ საფეხურად არის აღმართული. მის ჩრდილოეთ დაბოლოებას ქმნის მასიური მთა ბრტყელი მწვერვალებით — იურმა. სამხრეთი ურალის სამხრეთი საზღვარია მუღოჯარები.[1]

სამხრეთ ურალის მთები უფრო მაღალია ვიდრე შუა ურალის მეზობელი მთები. მისი ოროგრაფია ხასიათდება მარაოსებრი ფორმით: ჩრდილოეთი ნაწილიდან ქედები იშლებიან სამხრეთისაკენ. ღერძული ნაწილი, ისე როგორც მთელ ურალში, შექმნილია ორი ძირითადი მთაგრეხილით: აღმოსავლეთი და დასავლეთი მთაგრეხილები.[1]

აღმოსავლეთი მთაგრეხილი ურალთაუს ქედთან ერთად წარმოადგენს წყალგამყოფს, დასავლეთზე დაბალია და სიმაღლით 1000 მ აღემატება. დასავლეთი მთაგრეხილი შედგება კიდობანის ფორმის 1200–1600 მ სიმაღლის მთებისაგან. წარმოდგენილია საშუალომთიანი ზიგალგისა და მაშაკის ქედებითა და იამანთაუსა და დიდი ირემელის მასივებით.[2]

აგებულია კვარციტებით, გნაისებით, კრისტალური ფიქლებით. ურალის ამ ნაწილში, ისე, როგორც მთელ ურალში, წარმოდგენილია რელიეფის დანგრეული მყინვარული ფორმები, რომელნიც შეიძლება მივიჩნიოთ ძველი გამყინვარების კვალად. მთების კალთებზე კურუმების მინდვრებია. ყველაზე მაღალი ქედები და ცალკეული მასივები შექმნილია ურალთაუსა და ბაშკირეთის ანტიკლინორიუმებით. ცენტრალური ზოლიდან დასავლეთით და აღმოსავლეთით რელიეფი დაბლდება, ნაწევრდება, მაგრამ მთები ინარჩუნებენ თითქმის მერიდიანულ გაჭიმულობას.[1]

მკაფიოდ არის გამოხატული კალთების ასიმეტრია. მნიშვნელოვნად არის გავრცელებული ეროზიული ფორმები, რომლებიც დაკავშირებულია რელიეფის ტექტონიკურ ფორმებთან. აღმოსავლეთი კალთა, რომელიც შედგება ცალკეული დაბალმთიანი ქედებისაგან და მწვერვალებისაგან, რელიეფში შეესატყვისება ანტიკლინალებსა და ტაგილ-მაგნიტოგორსკის სინკლინორიუმის ინტრუზიულ მასივებს. მას ამ მონაკვეთზე აქვს ყველაზე დიდი განი.[1]

ინტრუზიული მასივების აღმოსავლეთით მდებარეობს იმიერურალის პენეპლენი, რომლის სიმაღლე შეადგენს ზღვის დონიდან 300 მ-ს. იმიერურალის პენეპლენიზებული ვაკე წარმოიქმნა დენუდაციური პროცესების შედეგად აღმოსავლეთ ურალის ანტიკლინორიუმისა და აღმოსავლეთ ურალის სინკლინორიუმის ადგილას. ამიტომ პენეპლენის საფუძველი აგებულია დისლოცირებული ქანებით, რომლებიც გაკვეთილია ფუძე და მჟავე ინტრუზიებით. ზედაპირზე ალაგ-ალაგ განვითარებულია მეზოზოური და კაინოზოური კონტინენტური დანალექები.[1]

მდინარე ბელაიას განედური დინებიდან სამხრეთით ქედები დაბლდება და ზილაირის სინკლინორიუმის, ურალთაუს ანტიკლინორიუმისა და სხვა დანგრეული მსხვილი სტრუქტურების ადგილას ქმნიან სამხრეთ ურალის პენეპლენს: მის ზედაპირს აქვს ბორცვიან-ტალღოვანი ამაღლებული ვაკის სახე, ცალკეული შთენილი მაღლობებით. ვაკე დანაწევრებულია ურალისა და საკმარის მდინარეთა და მათი შენაკადების ღრმა ხეობებით.[1]

კლიმატი მკვეთრად კონტინენტურია. ზამთარი ხანგრძლივია, მკაცრი, ქარბუქებითა და ბურანით; იანვრის საშუალო ტემპერატურა –22°C. ზაფხული ზომიერად თბილია, იცის ჭექა-ქუხილი და თავსხმა; ივლისის საშუალო ტემპერატურა 19°C. ატმოსფერული ნალექების რაოდენობა წელიწადში დასავლეთით 700–800 მმ-დან, აღმოსავლეთით 350 მმ-მდე. თითქმის ყველა მდინარე მიეკუთვნება კასპიის ზღვის აუზს; ჩრდილოეთის ყინულოვან ოკეანეში ჩაედინება მდინარეები უი და მიასი. ბევრია ტბა, განსაკუთრებით აღმოსავლეთ მთისწინეთში.[2] არის კარსტული ტბებიც.[3]

სამხრეთი ურალი განირჩევა ნაირგვარი ლანდშაფტებით. სამხრეთ ურალის ჩრდილოეთ ნაწილში მთისწინეთში იჭრება ვაკის ტყესტეპი, რომელიც ზემოთ გადადის მთის ტყესტეპში და ფოთლოვან ტყეებში, მთის ტყის ნაცრისფერი ნიადაგებით. დაახლოებით 600 მ-დან 1000–1200 მ სიმაღლემდე, განვითარებულია მთის ტაიგის სარტყელი, რომელიც წარმოდგენილია ნაძვის ტყეებით, მას ერევა სოჭი, არყი, ხოლო უფრო ქვემოთ ფიჭვი, კორდიანი ტყის ნიადაგებით. ტაიგის ზემოთ ვრცელდება გოლცებისპირა ტყემდელოს სარტყელი, რომელიც გადადის მთის ტუნდრის სარტყელში. სამხრეთით მთისწინეთში იჭრება ვაკის სტეპი, რომელიც გადადის მთის სტეპსა და ტყესტეპში. ყველაზე მაღალი მწვერვალები და პლატოები დაფარულია მთის ტაიგით. მის ფარგლებშია ნაკრძალები და ეროვნული პარკები. განვითარებულია ტურიზმი.[2]

სქოლიო

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 სსრკ ფიზიკური გეოგრაფია, განათლება, 1988. გვ. 525–526.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Южный Урал | Большая российская энциклопедия. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-12-05. ციტირების თარიღი: 2021-09-29.
  3. ↑ Южный Урал: Общее описание района
ხ • გ • რ

Read other articles:

Corps des Sapeurs-Pompiers de Monaco

Corpo degli zappatori pompieri di MonacoDescrizione generaleAttivo1909 - in attività Nazione Monaco ServizioVigili del fuoco Compitiprotezione civileantincendio e prevenzioneverifica statica edificiprimo soccorso Numero di emergenza18 o 112 Comando11, Avenue du Port - MC98000 Monaco Dimensione101 vigili Mottocourage, devouement, sacrifice Sito internetpompiers.gouv.mc ComandantiCapo del corpoTony Varo Fonti: Pagina ufficiale del corpo Voci di enti di soccorso presenti su Wikipedia Il Co...

 

المغرب في الألعاب الأولمبية الصيفية 1960

المغرب في الألعاب الأولمبية علم المغرب رمز ل.أ.د.  MAR ل.أ.و. اللجنة الأولمبية الوطنية المغربية موقع الويبwww.marocolympique.org (بالفرنسية) في الألعاب الأولمبية الصيفية 1960في روما المتنافسون 47 في 10 رياضة الميدالياتالمرتبة: 39 الذهب0 الفضة1 البرونز0 المجموع1 تاريخ أولم

 

Orgel van de Église Saint-Roch in Parijs

Het huidige orgel van de Église Saint-Roch in Parijs dateert van 1842 en is gebouwd is door de befaamde Aristide Cavaillé-Coll, waarbij een groot deel van het pijpwerk en de windladen overgenomen werd van het eerdere Clicquot-orgel, dat in 1756 voltooid werd.[1] Het orgel bevat: 4 klavieren en vrij pedaal 60 orgelregisters Mechanische aandrijving van de klavieren en registers 2832 orgelpijpen Dispositie Het orgel I Positif C–g’’’ Montre 8′ Bourdon 8′ Flûte harmonique 8...

Uarsciek (підводний човен)

«Воршейх» Uarsciek Спуск «Воршейха» на воду. Таранто. 19 листопада 1937 Верф Cantieri navali Tosi di Taranto, Таранто Під прапором Королівство Італія Належність  Королівські військово-морські сили Італії Порт приписки ТарантоКальяріПулаМессіна На честь міста Воршейх в Італійському Сома...

 

حجاز (فرقة موسيقية)

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يناير 2015) فرقة حجاز بداية 10 يناير 1997  النوع نشيد  الموقع الرسمي الموقع الرسمي  تعديل مصدري - تعديل   فرقة حجاز فرقة موسيقية ماليزية، تتسم بالطابع الإسلامي، تغن

 

2021 Emilia Romagna Grand Prix

Second round of the 2021 Formula One season 2021 Emilia Romagna Grand Prix Race 2 of 22[a] in the 2021 Formula One World Championship← Previous raceNext race → Layout of the Autodromo Internazionale Enzo e Dino FerrariRace detailsDate 18 April 2021Official name Formula 1 Pirelli Gran Premio del Made in Italy e dell'Emilia Romagna 2021Location Autodromo Internazionale Enzo e Dino Ferrari, Imola, Emilia-Romagna, ItalyCourse Permanent racing facilityCourse length ...

كأس تونس للكرة الطائرة للرجال 2012–13

كأس تونس للكرة الطائرة للرجال الموسم 2012-2013 البلد تونس  المنظم الجامعة التونسية للكرة الطائرة  النسخة 57 عدد الفرق 16   الفائز النادي الرياضي الصفاقسي كأس تونس للكرة الطائرة للرجال 2011-2012 كأس تونس للكرة الطائرة للرجال 2013-2014 تعديل مصدري - تعديل   كأس تونس للكرة الطائرة ل

 

Файл:Hrvatski Nogometni Savez.svg

Опис файлу Опис Hrvatski Nogometni Savez. Емблема Хорватського футбольного союзу Джерело Офіційний сайт союзу Автор зображення Розробники Ліцензія див. нижче Ліцензування Це логотип (емблема) організації, товару, або заходу, що перебуває під захистом авторських прав та/або є товар...

 

Métropole de Mégare et Salamine

Métropole de Mégare et Salamine L'église métropolitaine de la Dormition de la Mère de Dieu à Mégare. Informations générales Pays Grèce Église Église de Grèce Rite liturgique byzantin Type de juridiction Métropole (en) Création 1974 Siège Mégare, Attique Titulaire actuel Konstantínos (el) Langue(s) liturgique(s) Koinè des Évangiles Calendrier Calendrier julien révisé Statistiques Paroisses 28 Territoire Salamine et dèmes des Mégariens, d'Éleusis et de Mándra...

Duncan D. Hunter

American politician (born 1976) For his father and predecessor, see Duncan L. Hunter. Duncan HunterMember of the U.S. House of Representativesfrom CaliforniaIn officeJanuary 3, 2009 – January 13, 2020Preceded byDuncan L. HunterSucceeded byDarrell IssaConstituency52nd district (2009–2013)50th district (2013–2020) Personal detailsBornDuncan Duane Hunter (1976-12-07) December 7, 1976 (age 46)San Diego, California, U.S.Political partyRepublicanSpouse Margaret Janko...

 

Производительность труда в России

Производительность труда в России является одним из самых дискуссионных аспектов экономики страны в силу её относительности[1]. К примеру, по показателю производительности труда Россия является несомненным лидером среди стран Содружества независимых государств, н...

 

Федоров Іван Григорович

У Вікіпедії є статті про інші значення цього терміна: Іван Федоров (значення). У Вікіпедії є статті про інших людей із прізвищем Федоров. Іван Григорович Федороврос. Иван Григорьевич Фёдоров Народження 14 серпня 1921(1921-08-14)КадіївкаСмерть 28 січня 1983(1983-01-28) (61 рік)КиївПохованн...

Hakim-Hakim 3

Hakim-hakim 3Kitab Hakim-hakim lengkap pada Kodeks Leningrad, dibuat tahun 1008.KitabKitab Hakim-hakimKategoriNevi'imBagian Alkitab KristenPerjanjian LamaUrutan dalamKitab Kristen7← pasal 2 pasal 4 → Hakim-hakim 3 (disingkat Hak 3) adalah pasal ketiga Kitab Hakim-hakim dalam Alkitab Ibrani dan Perjanjian Lama di Alkitab Kristen.[1] Pasal ini berisi catatan keadaan orang Israel setelah Yosua bin Nun mati,[2] di mana Allah membangkitkan hakim-hakim untuk memimpin ora...

 

Connacht Tribune

Connacht Tribune - Galway City TribuneTypeWeekly newspaperFormatTabloidFounder(s)Tom 'Cork' KennyLanguageEnglishHeadquarters21 Liosbán Business Park, Tuam Road, GalwayCityGalwayCountryIrelandWebsiteconnachttribune.ieMedia of IrelandList of newspapers The Connacht Tribune (An Curadh Connachtach) is a newspaper circulating chiefly in County Galway, Ireland. The main regional newspaper for the county, the Tribune Group prints two titles every week - the Connacht Tribune on Thursday and the Galw...

 

Pemilihan umum Presiden Afganistan 2009

Pemilihan umum Presiden Afganistan 20092004201420 Agustus 2009Kandidat   Calon Hamid Karzai Abdullah Abdullah Partai Independen Persatuan Nasional Suara rakyat 2,283,907 1,406,242 Persentase 49.67% 30.59% Presiden petahanaHamid Karzai Independen Presiden terpilih Hamid Karzai Independen Sunting kotak info • L • BBantuan penggunaan templat ini Pemilihan presiden diselenggarakan di Afganistan pada tanggal 20 Agustus 2009.[1] Pemilu ini kembali dimenangkan oleh Ha...

Jiang (rank)

Rank held by general officers in some East Asian militaries JiangChinese nameTraditional Chinese將Simplified Chinese将TranscriptionsStandard MandarinHanyu PinyinjiàngWade–GileschiangVietnamese nameVietnamese alphabetTướngChữ Hán將Korean nameHangul장Hanja將TranscriptionsRevised RomanizationjangJapanese nameKanji将TranscriptionsRomanizationshō Jiang, formerly romanized chiang and usually translated general, is a rank held by general officers in the armed forces of both the ...

 

List of mayors of Ferrara

Mayor of FerraraSindaco di FerraraIncumbentAlan Fabbrisince 11 June 2019AppointerPopular electionTerm length5 years, renewable onceFormation1859WebsiteOfficial website Ferrara's City Hall The Mayor of Ferrara is an elected politician who, along with Ferrara City Council, is accountable for the strategic government of Ferrara in Emilia-Romagna, Italy. The current Mayor is Alan Fabbri, a member of the right-wing populist party Lega Nord, who took office on 11 June 2019.[1][2 ...

 

Kylie Padilla

Filipino actress, singer and model (born 1993) In this Philippine name, the middle name or maternal family name is Sicangco and the surname or paternal family name is Padilla. Kylie PadillaPadilla in 2014 short about the making of DilimBornKylie Nicole Sicangco Padilla (1993-01-25) 25 January 1993 (age 30)Angeles, Pampanga, PhilippinesOccupationsActresssingermodelYears active2006-presentKnown forErenea in Joaquin BordadoHeidi in Tween HeartsBea in The Good DaughterAda in A...

Knocks Folly

Historic house in Maryland, United States United States historic placeKnocks FollyU.S. National Register of Historic Places Show map of MarylandShow map of the United StatesNearest cityKennedyville, MarylandCoordinates39°21′6″N 75°59′4″W / 39.35167°N 75.98444°W / 39.35167; -75.98444Built1753Architectural styleFederalNRHP reference No.76001006 [1]Added to NRHPJune 17, 1976 Knocks Folly, also known as Janvier House and Barroll House, is...

 

Wright House (Somerville, Massachusetts)

Historic house in Massachusetts, United States United States historic placeWright HouseU.S. National Register of Historic Places Show map of MassachusettsShow map of the United StatesLocationSomerville, MassachusettsCoordinates42°23′6.50″N 71°5′48.59″W / 42.3851389°N 71.0968306°W / 42.3851389; -71.0968306Built1892ArchitectShepard S. WoodcockArchitectural styleQueen Anne, Shingle StyleMPSSomerville MPSNRHP reference No.89001293[1]Added...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!