Ekonomiala krizego di 1929

Migranta muliero, fotografuro de 1936, montras Florence Owens Thompson, matro di 7 pueri, serchante employo.

L'ekonomiala krizego di 1929 komencis dum la fino dil yaro 1929 ed afektis la kresko ekonomiala de la maxim multa landi dum la yari 1930ma, durinta til la komenco di la duesma mondomilito. Ol judikesas kom la maxim mala epoko por mondala ekonomio e por kapitalismo de la historio. Dum ca epoko, la landi subisis kresko en lia procento di chomeso, diminutado di lia TNP e diminutado di la produktado agrokultivala ed industriala.

La 24ma di oktobro 1929 judikesas kom la komenco dil ekonomiala krizego, tamen la nacionala produktado Usana ja komencis diminutar depos julio ca yaro, e to gradope afektis tota Usana ekonomio. Ca dio, la preci di acioni negociita che la Borso di New-York falis drastike, e ca informo rapide komunikesis a tota mondo. Do, ye la sequanta dio mili di acioneri di entraprezi perdabis granda quanto di lia spari kolokita en acioni, ed igis povri. La krulo ekonomiala duris dum la sequanta dii.

Omna landi en la mondo subisis l'efekti de la krizo, tamen lua efekti variis segun la lando. Ultre Usa, anke Germania, Nederlando, Australia, Francia, Italia, Unionita Rejio e Kanada subisis la maxim forta efekti en lia industrii. Mem l'exportaceri di agrokultivala produkturi, exemple Arjentinia e Brazilia, anke afektesis, nam lia klienti diminutis la kompri dum la krizo. Sen la revenui del exportaci, li ne povis komprar industriizita vari, e gradope komencis lokala fabrikado di vari por interna konsumo.

Nur Sovietia, lor l'unika socialista ekonomio de la mondo e klozita por extera komerco, ne afektesis da la krizo ekonomiala. De 1929 til 1932 la Totala produkturo de la mondo diminutis per 15%; kompare, dum l'ekonomiala krizo di 2008 til 2009 la TNP mondala diminutis per 1%.