Le historia del lingua italian es le description diachronic del transformationes que italiano ha cognoscite in le tempore.
Le hereditate latin mundial
Le italiano es un lingua romanic hoc es un lingua derivate del latino: como tal, appertine al familia del linguas indoeuropee. Le indoeuropeo es un lingua virtual: non ha essite historicamente verificate, ma ha essite riconstruite retrospectivemente a partir del diverse linguas, sia vive sia morte. Se imagina que un gruppo de tribos, dislocate tra Europa e Asia inter le IV e III millennios aEC e parlante dialectos affin, se ha disaminate a traverso de diverse migrationes, absorbente le linguas del populos conquirite.
Verso le fin del II millennio aEC, un del populationes indoeuropee, que parlava le dialecto destinate a converter se in le lingua latin, se installava in le peninsula italian.
Secundo le idea traditional, tunc, in le etate classic le latino se imponeva super le linguas del populationes con cuje le Romanos se batteva in le peninsula italic. Se inter le seculos III e II aEC le peninsula italic es ancora un constellation de diverse linguas, in le tempore de Augusto se ha reducte a "vernaculos de scarse importantia".
Le guerras social (88 aEC) que vide le Romanos vincer le populationes italic, signa le declino del etrusco e del linguas osco/umbre. Bruno Migliorini nota que, del etrusco "necuna inscription es posterior al era christian": pare que le imperator Claudio (seculo I EC) in su studios del etrusco, se valeva de parlatores e que le lingua era ancora viva. Es pois probabile que le etrusco sia persistite como lingua cultural usque le seculo IV aEC e que le etruscos haruspices que accompaniava le armeas de Juliano consultava libros ancora scripte in etrusco.
Le celtic poterea haber supervivite in Gallia (e in particular in le Alpes helvetic) usque le seculo V EC e forsan multe plus tarde.
Le persistentia del greco in Calabria e Puglia in etate imperial es ancora un question controverse: probabilemente era le prestigio cultural del lingua e le facto que era lingua official del parte oriental del Imperio le causas de su resistentia usque le renovation byzantin.
