Սատուրնի վեցանկյուն

Սատուրն. Հյուսիսային բևեռի վեցանկյունը և հողմապտույտը, ինչպես նաև օղակները (ապրիլի 2, 2014 թ.)։

Սատուրնի վեցանկյուն, վեցանկյուն ամպերի հաստատուն գոյացություն Սատուրն մոլորակի հյուսիսային բևեռի շուրջ, գտնվում է մոտ 78° հյուսիսային լայնության վրա^[1][2][3]։ Վեցանկյան կողմերը ունեն մոտ 13800 կմ երկարություն, ինչը գերազանցում է Երկրի տրամագծին^[4] (մոտ 12 700 կմ (7900 մղոն))։ Այն պտտվում է 10 ժ 39 րոպե 24 վայրկյան պարբերությամբ, այս պարբերությունը համընկնում է Սատուրնի ընդերքից ժայթքող ռադիո ճառագայթման պարբերության հետ^[5]։ Այնուամենայնիվ, վեցանկյունը չի տեղափոխվում լայնություններով ինչպոս մյուս տեսանելի մթնոլորտային ամպային գոյացությունները^[6]։

Սատուրնի հարավային բևեռում համաձայն Հաբբլ տիեզերական աստղադիտակից կատարված դիտարկումների այսպիսի գոյացություն չկա^[7]։ Սակայն այնտեղ կա հողմապտույտ, ինչպիսինն առկա է հյուսիսային բևեռում։

Սատուրնի հյուսիսային վեցանկյունը հայտնաբերվել է Վոյաջեր ծրագրի ժամանակ 1981 - 82 թվականներին^[8], դրանից հետո 2006 թվականին այն ևս մեկ անգամ դիտարկվել է Կասինի-Հյուգենս տիեզերական սարքից^[9]։ Միայն Կասինի սարքի միջոցով է հնարավոր եղել լուսանկարել վեցանկյունը ինֆրակարմիր լույսում, երբ այն հայտնվել է Արեգակի լույսի տակ 2009 թվականին^[10]։ Կասինի սարքի միջոցով հնարավոր է եղել նաև չափել վեցանկյուն գոյացության շարժման արագությունը, երբ սարքը շարժվում էր մոլորակի հետ նույն արագությամբ, այսպիսով գրանցում էր միայն վեցանկյան արագությունը^[11]։ Հայտնաբերումից հետո, և երբ վեցանկյունը հայտնվեց Արեգակի լույսի տակ, աստղագետներին նաև հաջողվեց դիտարկել այն Երկրից^[12][13]։

Բացատրություն

Համաձայն մի վարկածի, որը առաջ է քաշվել Օքսֆորդի համալսարանում, վեցանկյունը առաջացել է Սատուրնի մթնոլորտում քամիների արագության կտրուկ լայնությունային գրադիենտի պատճառով^[14]։ Նմանա կանոնավոր ուրվագծեր են ստացվել լաբորատորիայում, երբ շրջանաձև հեղուկով լի տարողության կենտրոնական և արտաքին մասերը պտտվում էին տարբեր արագություններով։ Ամենաշատ հանդիպող երկրաչափական մարմինը վեց կողմ ուներ, սակայն հնարավոր է եղել ստանալ նաև մինչև ութ կողմ ունեցող մարմիններ։ Այս մարմինները առաջանում էին երկու տարբեր արագությամբ պտտվող տարբեր հեղուկների շփման մասում, որտեղ առաջանում էին մրրկային հոսքեր^[14][15]։

Պատկերասրահ

• 
  Լուսանկարը իրական գույներով
• 
  Սատուրնի հյուսիսային բևեռը, իրական գույներով^[16]
• 
  ՏԵսարանը մոտ 630000 կմ հեռավորությունից (մոտ-ինֆրակարմիր)
• 
  Կեղծ գույներում լուսանկար
• 
  Ինֆրակարմիր լուսանկար
• 
  Վեցանկյան մեջ գտնվող հողմապտույտի խոշորացված լուսանկարը
• 
  Ինֆրակարմիր անիմացիա

Տես նաև

• Ռեյնոլդսի թիվ

Ծանոթագրություններ

1. Godfrey, D. A. (1988). «A hexagonal feature around Saturn's North Pole». Icarus. 76 (2): 335. Bibcode:1988Icar...76..335G. doi:10.1016/0019-1035(88)90075-9.
2. Sánchez-Lavega, A.; Lecacheux, J.; Colas, F.; Laques, P. (1993 թ․ ապրիլի 16). «Ground-based observations of Saturn's north polar SPOT and hexagon». Science. American Association for the Advancement of Science. 260 (5106): 329–32. Bibcode:1993Sci...260..329S. doi:10.1126/science.260.5106.329. PMID 17838249.
3. Overbye, Dennis (2014 թ․ օգոստոսի 6). «Storm Chasing on Saturn». New York Times. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 6-ին.
4. «New images show Saturn's weird hexagon cloud». MSNBC. 2009 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
5. Godfrey, D. A. (1990 թ․ մարտի 9). «The Rotation Period of Saturn's Polar Hexagon». Science. 247 (4947): 1206–1208. Bibcode:1990Sci...247.1206G. doi:10.1126/science.247.4947.1206. PMID 17809277.
6. Baines, Kevin H.; և այլք: (2009 թ․ դեկտեմբեր). «Saturn's north polar cyclone and hexagon at depth revealed by Cassini/VIMS». Planetary and Space Science. 57 (14–15): 1671–1681. Bibcode:2009P&SS...57.1671B. doi:10.1016/j.pss.2009.06.026.
7. Sánchez-Lavega, A.; Pérez-Hoyos, S.; French, R. G. (2002 թ․ հոկտեմբերի 8). «Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002». American Astronomical Society. Bibcode:2002DPS....34.1307S. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
8. Caldwell, John; Benoit, Turgeon; Hua, Xin-Min; Barnet, Christopher D.; Westphal, James A. (1993 թ․ ապրիլի 16). «The Drift of Saturn's North Polar Spot Observed by the Hubble Space Telescope». Science. AAAS. 260 (5106): 326–329. Bibcode:1993Sci...260..326C. doi:10.1126/science.260.5106.326. ISSN 0036-8075. PMID 17838248. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
9. «Saturn's Strange Hexagon». NASA. 2007 թ․ մարտի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.
10. «Saturn's Mysterious Hexagon Emerges From Winter Darkness». NASA. 2009 թ․ դեկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 1-ին.
11. «NASA's Cassini Spacecraft Obtains Best Views of Saturn Hexagon». Jet Propulsion Laboratory (NASA). 2013 թ․ դեկտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
12. [1]
13. TPS
14. Barbosa Aguiar, Ana C.; Read, Peter L.; Wordsworth, Robin D.; Salter, Tara; Yamazaki, Y. Hiro (2010 թ․ ապրիլ). «A laboratory model of Saturn's North Polar Hexagon». Icarus. 206 (2): 755–763. doi:10.1016/j.icarus.2009.10.022.
15. Lakdawalla, Emily (2010 թ․ մայիսի 4). «Saturn's hexagon recreated in the laboratory». Planetary.org. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 7-ին.
16. «NASA». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-06-ին. Վերցված է 2015-05-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

Սատուրնի վեցանկյուն էջը Վիքիպահեստում

• Սատուրնի պտույտը 175 Արխիվացված 2021-08-22 Wayback Machine, Կասինիի լուսանկարները, 27 նոյեմբերի, 2012 (անգլ.)
• Սատուրնի տարօրինակ վեցանկյունը, իրական գույներում - Universe Today (անգլ.)
• Վեցանկյան կողմը Մոլորակների ֆոտոամսագրից (անգլ.)
• Սատուրնի վեցանկյունը դուրս է գալիս լույսի տակ, APOD 22 հունվարի, 2012 (անգլ.)
• Սատուրնի հյուսիսային բևեռի հողմապտույտի կենտրոնում, Աստղագիտության օրվա լուսանկար, 4 դեկտեմբերի, 2012 (անգլ.)
• Վեցանկյան պտույտի ձայնագրություն, ՆԱՍԱ (անգլ.)
• ՆԱՍԱ-ի Կասինի կայանը կատարել է Սատուրնի վեցանկյան լավագույն լուսանկարները Արխիվացված 2017-06-16 Wayback Machine (4 դեկտեմբերի, 2013) (անգլ.)
• Հողմապտույտի անիմացիան (TPS) (անգլ.)
• Սատուրնի վեցանկյունը կրկնվել է լաբորատորիայում, վիդեո