Բիզնես-տրամաբանություն

Բիզնես-տրամաբանությունը սովորական կանոն կամ ալգորիթմ է, որը կարգավորում է տվյալների բազայի և օգտագործողի ինտերֆեյսի միջև տեղեկատվության փոխանակումը։ Բիզնես-տրամաբանությունը, ըստ էության, համակարգչային ծրագրի մի մաս է, որը պարունակում է տեղեկատվություն(բիզնես-կանոնների տեսքով), որը սահմանափակում է բիզնեսի գործելակերպը։ Նման բիզնես-կանոնը գործառական քաղաքականություն է, որը արտահայտվում է ճշմարիտ կամ կեղծ երկուականությամբ։ Բիզնես-տրամաբանությունը երևում է նրանց աջակցած աշխատանքային հոսքերում, ինչպիսիք են հաջորդականությունները կամ քայլերը, որոնք մանրամասն ներկայացնում են տեղեկատվության կամ տվյալների հոսքը, հետևաբար նաև որոշումների կայացումը։ Բիզնես-տրամաբանությունը հայտնի է նաև որպես տիրույթի տրամաբանություն։ Բիզնես-տրամաբանությունը ընկերության տվյալների բազայի համակարգերում ընկերության ուղեցույցների ներդրման մեթոդ է, որը աշխատակիցներին հնարավորություն է տալիս համակարգչով կատարել կարևոր աշխատանքային գործողություններ։ Օգտակար է ուսումնասիրել բիզնես-տրամաբանության տարբեր բաղադրիչները, որպեսզի ընկերությունը կարողանա ստեղծել տվյալների արդյունավետ ընթացակարգեր և օպտիմացնել արտադրության ամենօրյա ջանքերը։ Բիզնես-տրամաբանությունը (անգլերեն նաև կիրառական տրամաբանություն) վերացական տերմին է ծրագրային տեխնոլոգիայի մեջ, որը նպատակ ունի տարբերել ծրագրային համակարգի տրամաբանությունը, որը պայմանավորված է բուն առաջադրանքով, տեխնիկական իրականացումից^[1][2]։

Մանրամասներ և օրինակներ

Բիզնես-տրամաբանություն

1. Սահմանում է, թե ինչպես են բիզնես օբյեկտները փոխազդում միմյանց հետ,
2. Աշխատեցնում է այն եղանակներն ու մեթոդները, որոնցով բիզնես օբյեկտները գտնվում և թարմացվում են,

Բիզնես-տրամաբանության օրինակներ

1. Վավերացում․օգտագործողի մուտքի վավերացման կանոններ,
2. Գործարքներ․գործարքի կատարման կանոնները, օրինակ՝ գնումը,
3. Հաշվարկ․հաշվարկելով այնպիսի արժեքներ, ինչպիսիք են զեղչը պատվերի համար,
4. Գործընթացների հոսք, որոշել, թե ինչպես սկսել գործընթացում քայլեր ձեռնարկելը^[3]։

Բիզնես-կանոններ

1. ․Իրական կյանքի բիզնես-օբյեկտների մոդելավորում(ինչպիսիք են հաշիվները, փոխառությունները, երթուղիները և պաշարները)

Բիզնես-կանոնների օրինակներ

1. Համապատասխանություն․կարգավորող գործակալությունները կարող են կիրառել խիստ կանոններ տարբեր ուղղություններով, ինչպիսիք են Ֆինանսները, ապահովագրությունը, առողջապահությունը և Մարքեթինգը։
2. Դիմումի հաստատում․բանկային և անշարժ գույքի շուկաները գործի են դնում բնակարանային վարկերի կամ վարձակալական անշարժ գույքի կիրառման գործընթացների բիզնես կանոնները^[4]։

Բիզնես-տրամաբանությունը ներառում է աշխատանքային հոսքեր, որոնք հանձնարարված են փաստաթղթեր կամ տվյալներ փոխանցել մեկ մասնակցից(մարդկային կամ ծրագրային համակարգից) մյուսին։ Բիզնես-տրամաբանությունը պետք է տարբերվի բիզնես-կանոններից։ Բիզնես-տրամաբանությունը ձեռնարկության համակարգի այն մասն է, որը որոշում է, թե ինչպես են տվյալները փոխակերպվում կամ հաշվարկվում, և ինչպես են դրանք փոխանցվում մարդկանց կամ ծրագրային ապահովմանը(աշխատանքային հոսքին)։ Բիզնես-կանոնները բիզնես-քաղաքականության պաշտոնական արտահայտումներն են։ Այն, ինչը գործընթաց է կամ ընթացակարգ, կոչվում է բիզնես-տրամաբանություն, իսկ բիզնես կանոնն այն է, ինչը չի հանդիսանում ո՛չ մեկը, ո՛չ մյուսը։ Նոր այցելուին ողջունելը ձեռնարկվող քայլերի գործընթաց է, մինչդեռ հայտարարությունը, որ յուրաքանչյուր նոր այցելու պետք է ողջունվի, բիզնես-կանոն է։ Ավելին, բիզնեսի տրամաբանությունը ընթացակարգային է, մինչդեռ կանոնները՝ հռչակագրային։

Օրինակ՝ Էլեկտրոնային առևտրի կայքը կարող է թույլ տալ այցելուին ապրանքներ ավելացնել զամբյուղի մեջ, նշել առաքման հասցեն և տրամադրել վճարման տեղեկատվություն։ Կայքի բիզնես-տրամաբանությունը կարող է ներառել այնպիսի աշխատանքային գործընթաց, ինչպիսին է Ստուգման ընթացքում տեղի ունեցող իրադարձությունների հաջորդականությունը, օրինակ՝ բազմաէջ ձևաչափ, որը սկզբում հարցնում է առաքման հասցեն, այնուհետև վճարման հասցեն, հաջորդ էջը կներառի վճարման եղանակը, իսկ վերջին էջը՝ շնորհավորանքներ, գնումներ կատարելու համար։

Կան նաև կայքի բիզնես-կանոններ․

1. Ապրանքի նկարագրության էջից մեկից ավելի անգամ տարր ավելացնելը մեծացնում է այդ ապրանքի քանակը,
2. Հատուկ ձևաչափեր, որոնք պետք է հետևեն այցելուի հասցեին, էլեկտրոնային փոստի հասցեին և վարկային քարտի տվյալներին։
3. Վարկային քարտերի ցանցի հետ կապ հաստատելու հատուկ հաղորդակցության արձանագրություն։

Վեբ կայքի ծրագրակազմը պարունակում է նաև այլ ծածկագիր, որը չի համարվում բիզնես-տրամաբանության կամ բիզնես-կանոնների մաս․

1. Երկրորդական բովանդակություն, որը կապված չէ բիզնեսի հիմնական կանոնների հետ, ինչպես HTML-ը, որը սահմանում է կայքի գույները, տեսքը, ֆոնային պատկերը և նավիգացիոն կառուցվածքը,
2. Սխալների կառավարման ընդհանուր ծրագիր,
3. Նախնականացման կոդը, որն աշխատում է վեբ սերվերի կողմից կայքի գործարկման ժամանակ, որը ստեղծում է համակարգը,
4. Ենթակառուցվածքների մոնիթորինգ՝ կայքի բոլոր մասերի ճիշտ աշխատանքի ապահովման համար։
5. Ընդհանուր ծածկագիր՝ ցանցային կապեր ստեղծելու և օբյեկտները տվյալների բազա փոխանցելու համար։

Բիզնես-տրամաբանության մակարդակները

Բիզնես-տրամաբանության շերտը պարունակում է օբյեկտներ, որոնք կատարում են բիզնեսի գործառույթները։ Բիզնես-տրամաբանությունը կարող է լինել ծրագրի ցանկացած հատվածում։ Օրինակ՝ հաշվի առնելով հասցեի որոշակի ձևաչափը, կարող եք ստեղծել տվյալների բազայի աղյուսակ, որն ունի սյունակներ, որոնք ճշգրիտ համապատասխանում են բիզնես-տրամաբանության մեջ նշված դաշտերին և ավելացնում են տիպի ստուգումներ՝ ապահովելու համար, որ անվավեր տվյալներ չեն ավելացվել։

Բիզնես-տրամաբանությունը հաճախ փոխվում է։ Օրինակ՝ հասցեների թույլատրելի ձևաչափերի հավաքածուն կարող է փոխվել, երբ առցանց մանրածախ առևտրականը սկսում է ապրանքներ առաքել նոր երկիր։ Այսպիսով, հաճախ ցանկալի է համարվում բիզնես-տրամաբանությունն իրականացնող ծածկագիրը համեմատաբար մեկուսացված կամ թույլ զուգորդված դարձնել։ Սա ավելի հավանական է դարձնում, որ բիզնես-տրամաբանության փոփոխությունները կպահանջեն ծածկագրերի մի փոքր շարքի փոփոխություն։ Հեռակա, բայց սերտորեն զուգակցված ծածկագիրը նաև ավելի մեծ վտանգ է ներկայացնում, որ ծրագրավորողը միայն որոշ անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարի և բաց թողնի համակարգի մի մասը, ինչը կհանգեցնի սխալ աշխատանքի։

Բազմաշերտ ճարտարապետությունը ձևակերպում է այս անջատումը՝ ստեղծելով բիզնես տրամաբանության շերտ, որն առանձնացված է այլ շերտերից, օրինակ՝ տվյալների հասանելիության շերտից կամ ծառայության շերտից։ Յուրաքանչյուր շերտ քիչ ինֆորմացիա<<ունի>> մյուս շերտերի ծածկագրերի մասին՝ այնքան, որքան անհրաժեշտ է առաջադրանքը կատարելու համար։ Օրինակ՝ <<մոդել-տեսք-կառավարիչ>> պարադիգմում վերահսկիչի և դիտման շերտերը կարող են հնարավորինս փոքր լինել, և ամբողջջ բիզնես-տրամաբանությունը կենտրոնացած կլինի մոդելի մեջ։ Էլեկտրոնային առևտրի օրինակում վերահսկիչը սահմանում է վեբ-էջերի հաջորդականությունը վճարման հաջորդականությամբ, ինչպես նաև պատասխանատու է բիզնեսի կանոններին բավարարող էլեկտրոնային հասցեի և վճարման տեղեկատվության վավերացման համար։ Հնարավոր են այլընտրանքային պարադիգմեր․ Օրինակ՝ համեմատաբար պարզ ձեռնարկատիրական կազմակերպությունների դեպքում ընդհանուր տեսքը և վերահսկիչը կարող են մուտք գործել տվյալների բազայի օբյեկտներ, որոնք իրենց մեջ պարունակում են համապատասխան բիզնես-տրամաբանությունը, թե ինչ ձևաչափեր են նրանք ընդունում և ինչ փոփոխություններ են հնարավոր^[5]։

Գործիքներ և մեթոդներ

Բիզնես-տրամաբանությունը կարելի է դուրս բերել ընթացակարգային օրենսգրքից՝ օգտագործելով բիզնես կանոնների կառավարման համակարգը։ Օգտվողի ինտերֆեյսի կառավարման համակարգերը մեկ այլ տեխնոլոգիա են, որոնք օգտագործվում են բիզնես-տրամաբանության և այլ ծածկագրերի միջև հստակ տարանջատում ապահովելու համար։ Կախարդական կոճակը համարվում է <<հակատիպ>>՝ տեխնիկա, որն այդ դեպքում ստեղծում է անցանկալի սահմանափակումներ, ինչը դժվարացնում է բիզնես-տրամաբանության հեշտ պահպանման եղանակով։

Ծանոթագրություններ

1. «Business Logic».
2. «Explanation of Business Logic».
3. «Business Logic examples».
4. «Examples of Business Rules».
5. «Business Logic layers».