Վարքային նյարդաբանություն

Վարքային նյարդաբանություն, նյարդաբանության ոլորտի նեղ մասնագիտացում, որը ուսումնասիրում է վարքի, հիշողության և մտածողության նյարդաբանական հիմքը, այս ֆունկցիաների վրա նյարդաբանական հիվանդության կամ նյարդային համակարգի վնասվածքի ազդեցությունը և դրանց բուժումը։ Երկու ուղղությունները, որոնք կապված են վարքային նյարդաբանության հետ նյարդահոգեբանությունն ու նյարդահոգեբուժությունն են։ Միացյալ Նահանգներում «Վարքային նյարդաբանությունն ու նյարդահոգեբուժությունը» դիտարկվել է որպես մեկ ընդհանուր նեղ մասնագիտացում Նյարդաբանական Նեղ Մասնագիտացումների Միացյալ Խորհրդի (UCNS) կողմից՝ սկսած 2004 թվականից։

Վարքային հոգեբանությունն այն մարդու ուսումնասիրության առարկան է, ով գործ ունի վարքի, հիշողության և մտածողության նյարդաբանական հիմքը, վնասվածքի ազդեցությունը նրանց վրա և բուժումը։

Վարքային նյարդաբանության կողմից ուսումնասիրվող սինդրոմներից ու հիվանդություններից են.

1. Ագրաֆիա
2. Ագնոսիաս
3. Ագրաֆեսթեսիա
4. Ալեքսիա
5. Ամնեզիաս
6. Անոսոգնոսիա
7. Աֆազիաս
8. Ապրաքսիաս
9. Ապրոսոդիաս
10. Ուշադրության դեֆեկտ/հիպերակտիվության խանգարում
11. Աուտիզմ
12. Դեմենտիա
13. Դիսլեքսիա
14. Էպիլեպսիա
15. Հեմիսպատիկ անտարբերություն
16. Փսիխոզ
17. Կաթված
18. Գանգուղեղային վնասվածք

Պատմություն

Մինչ վարքային սինդրոմների նկարագրությունները հասել են մեզ դեռևս Հին Հունաստանից ու Եգիպտոսից, միայն 19-րդ դարում վարքային նյարդաբանությունը սկսեց ծաղկում ապրել, ի սկզբանե՝ Ֆրանց Գալլի պարզագույն լոկալիզացիոն տեսությունների միջոցով, ապա՝ 19-րդ դարի կեսերին Փոլ Բղոկայի և, հետագայում, Կարլ Վերնիկի աֆազիասի առաջին լոկալիզացիաների միջոցով։ Լոկալիզացիոն նյարդաբանությունն ու կլինիկական նկարագրությունները հասան իրենց գագաթնակետին հասան 19-րդ դարի վերջից 20-րդ դարի կեսերն ընկած ժամանակաշրջանում, որի արդյունքն էին Ալոիս Ալցհայմերի և Արնոլդ Փիքի՝ դեմենտիաների կլինիկական նկարագրությունները։ Կարլ Լաշլիի փորձերը առնետների հետ ապացուցեցին լոկալիզացիոն թեորիաների և վարքային գործառույթների տեղային մոդելների սխալականությունը։

ԱՄՆ-ում Նորման Գեշվինդի աշխատանքը բերեց վարքային նյարդաբանության վերածննդին։ Գեշվինդը հայտնի է անջատման սինդրոմների ուսումնասիրության և վարքային նյարդաբանության ամբողջ սերունդներ կրթելու իր վաստակի համար։ 1980-ական թվականներին in vivo նյարդապատկերման հայտնագործություն մեծացրեց հետաքրքրությունը կոգնիտիվ նյարդային գիտության և առաջարկեց մի գործիք, որը թույլ տվեց տեղային, կառուցվածքային և գործառութային կորելլացիաներ իրականացնել կենդանի մարդկանց մեջ։

Աղբյուրներ

• Benson DF (1993). «The history of behavioral neurology». Neurol Clin. 11 (1): 1–8. PMID 8441365.
• Martha J. Farah, Todd E. Feinberg; Behavioral Neurology and Neuropsychology; McGraw-Hill Professional Publishing; 1st edition (August 1, 1996)
• Valenstein, Edward; Heilman, Kenneth M. (2003). Clinical neuropsychology (4th ed.). Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. ISBN 0-19-513367-6.

Արտաքին հղումներ

• Վարքային և Կոգնիտիվ նյարդաբանության ասոցիացիա