Թերմոէկոնոմիկա

Թերմոէկոնոմիկան (հաճախ անվանում են բիոֆիզիկական տնտեսագիտություն), ոչ օրթոդոքս (heterodox) կամ այլընտրանքային տնտեսագիտության ուսմունք, որը վիճակագրական մեխանիկայի օրենքները կիրառում է տնտեսագիտության տեսության մեջ^[1]։ Թերմոէկոնոմիկան կարելի է համարել որպես տնտեսական արժեքի վիճակագրական ֆիզիկա^[2] և էկոնոֆիզիկայի ենթաճյուղ։

Թերմոդինամիկա

Թերմոտնտեսագետները պնդում են, որ մարդկանց տնտեսական համակարգերը կարող են մոդելավորվել որպես թերմոդինամիկ համակարգեր։ Նրանք հաստատում են, որ յուրաքանչյուր տնտեսական համակարգ միշտ էլ ներառում է նյութ, էներգիա, էնթրոպիա և ինֆորմացիա^[3]։ Այնուհետև, հիմնվելով այս փաստերի վրա, ստեղծվեցին և զարգացվեցին թերմոդինամիկայի առաջին և երկրորդ օրենքների տնտեսագիտական անալոգիաները^[4]։

Ավելին, տնտեսական գործունեության շատ տեսակներ հանգեցնում են սոցիալական դասակարգերի ձևավորման։ Այս գործառույթները մոդելավորելու համար, թերմոէկոնոմիկան կիրառում է չհավասարակշռված թերմոդինամիկայի վիճակագրական մեխանիկան^[1]։ Թերմոդինամիկայի տերմինաբանությամբ մարդու տնտեսական գործունեությունը կարող է նկարագրվել որպես դիսիպատիվ համակարգ, որը զարգանում է ապրանքների և ծառայությունների տրանսֆորմացիայի և փոխանակման էներգիան սպառելով^[5][6]։

Կիրառությունը կենսաբանության մեջ

Թերմոէկոնոմիկան հիմնված է այն գաղափարի վրա, որ էներգիայի դերը կենսաբանական էվոլյուցիայի մեջ պետք է սահմանվի ու հասկացվի ոչ թե թերմոդինամիկայի երկրորդ օրենքի, այլ տնտեսագիտական այնպիսի կատեգորիաների միջոցով, ինչպիսիք են արտադրողականությունը, արդյունավետությունն ու հատկապես տարբեր մեխանիզմների ծախքերն ու օգուտները (կամ եկամտաբերությունը), որոնք հավաքում և օգտագործում են կենսազանգվածի և աշխատանքի ստեղծման համար անհրաժեշտ էներգիան^[7][8]։

Ծանոթագրություններ

1. Sieniutycz, Stanislaw; Salamon, Peter (1990). Finite-Time Thermodynamics and Thermoeconomics. Taylor & Francis. ISBN 0-8448-1668-X.
2. Chen, Jing (2005). The Physical Foundation of Economics - an Analytical Thermodynamic Theory. World Scientific. ISBN 981-256-323-7.
3. Baumgarter, Stefan. (2004). Thermodynamic Models, Modeling in Ecological Economics (Ch. 18) Արխիվացված 2009-03-25 Wayback Machine
4. Burley, Peter; Foster, John (1994). Economics and Thermodynamics – New Perspectives on Economic Analysis. Kluwer Academic Publishers. ISBN 0-7923-9446-1.
5. Raine, Alan; Foster, John; Potts, Jason (2006). «The new entropy law and the economic process». Ecological Complexity. 3: 354–360. doi:10.1016/j.ecocom.2007.02.009.
6. Annila, A. and Salthe, S., Arto; Salthe, Stanley (2009). «Economies evolve by energy dispersal». Entropy. 11 (4): 606–633. Bibcode:2009Entrp..11..606A. doi:10.3390/e11040606.
7. Peter A. Corning 1*, Stephen J. Kline. (2000). Thermodynamics, information and life revisited, Part II: Thermoeconomics and Control information Արխիվացված 2012-06-30 archive.today Systems Research and Behavioral Science, Apr. 07, Volume 15, Issue 6 , Pages 453 – 482
8. Corning, P. (2002). “Thermoeconomics – Beyond the Second Law Արխիվացված 2008-09-22 Wayback Machine”