Swahili-ngî (kiswahili) su̍k-yî Bantu ngî-chhu̍k, sṳ-fî chû ngî-ngièn sṳ́-yung ngìn-sú chui-tô ke ngî-ngièn chṳ̂-yit (5500 van tô ngìn), lâu Â-lâ-pak-ngî khi̍p Hausa-ngî pin lie̍t Fî-chû sâm-thai ngî-ngièn.
Swahili-ngî he Tanzania, Kenya, Uganda ke kôn-fông ngî-ngièn, Congo Mìn-chú Khiung-fò-koet ke koet-kâ ngî-ngièn chṳ̂-yit, Swahili-ngî ke fông-ngièn Comoria-ngî he Comoros ke kôn-fông ngî-ngièn chṳ̂-yit. Chhai Zambia, Malawi, Burundi, Rwanda, Mozambique tén Tûng-Fî lâu Chûng-Fî ke koet-kâ, Swahili-ngî pûn chok-vì kâu chi ngî-ngièn sṳ́-yung.
Chó chhai 1728-ngièn Swahili-ngî he yî Â-là-pak sṳ-mû lòi piâng-siá, chṳ̂-heu to 19 Sṳ-ki su-to Êu-chû chhṳ̍t-mìn chá ke yáng-hióng kói yî Là-tên sṳ-mû lòi piâng-yîm. Yì Swahili-ngî ya khi̍p-sû liáu thai-liòng Â-lâ-pak-ngî chia chhṳ̀ , lièn ngî-ngièn ke miàng-chhṳ̂n “Swahili” lòi-chhṳ Â-là-pak vùn سواحيل (Sawahil) “ phîn hói thi-khî
Li̍t-sṳ́
Lui-phe̍t
Thi-lî fûn-phu
Fông-ngièn
Ngî-yîm
Vùn-fap
Kî-pún Tshṳ̀-ki
Sṳ-mû péu
Tsu-sṳt
Tshâm-siòng
Ngoi-phu Lièn-kiet