Valentino Riroroko Tuki

Valentino Riroroko Tuki

Biografía
Nacemento	13 de febreiro de 1932 Illa de Pascua, Chile
Morte	29 de xullo de 2017 (85 anos) Illa de Pascua, Chile
88º Rei da Illa de Pascua
8 de agosto de 2011 – 29 de xullo de 2017 ← Moisés Tuʻu Hereveri
Datos persoais
Grupo étnico	Pobo rapanui
Relixión	Catolicismo
Familia
Pai	Juan Riroroko Mahute
Parentes	Riro Kāinga, avó

Valentino Riroroko Tuki, nado o 13 de febreiro de 1932, e finado o 29 de xullo de 2017, foi un aspirante ao trono Rapa Nui da Illa de Pascua. Era o neto do derradeiro rei, Riro Kāinga, quen morreu en 1899 e pertencía ao clan real Miru, descendentes do fundador e primeiro ariki mau de Rapa Nui, o lendario Hotu Matu'a.^[1][2]

Traxectoria

Riroroko naceu o 13 de febreiro de 1932 na Illa de Pascua.^[3] Era fillo de Juan Riroroko, o fillo máis novo de Riro Kāinga,^[4][1] e Luisa Tuki.^[3] Casou con Andrea Servia en 1953.^[5]

Como neto máis vello do derradeiro rei de Rapa Nui, o título pertencía a Jacobo Riroroko, quen sendo meirande e encamado por unha doenza, pasoullo ao seu irmán máis novo Valentino Riroroko. Riroroko foi coroado rei o 8 de agosto de 2011, nunha cerimonia oficial ante o Concello de Rapanui en presenza do gobernador local en representación do goberno chileno.^[2] O Parlamento de Rapa Nui, un organismo local non recoñecido polo goberno chileno, utilizou isto ao seu favor para tentar coaccionar tanto a Riroroko como ao goberno chileno a cumprir a súa axenda de independencia, falando moitas veces en nome do Rei sen o seu permiso.^[6]

Continuando a loita dos seus devanceiros, Riroroko avanzou na posición de que a Illa de Pascua debería ser un país de seu separado de Chile.^[4] Escribindo para Griffith Journal of Law & Human Dignity, Leonardo A. Crippa dixo, "aínda que a coroación de Riroroko podería verse como soamente simbólica, pode resultar fundamental para os esforzos xerais da nación rapanui por reconstruír o seu goberno e recuperar o control do seu territorio."^[7]

Riroroko apareceu no documental de 2014 Treasures Decoded: Easter Island Heads, no que pide a devolución do moai Hoa Hakananai'a que se atopa no Museo Británico.^[8]

Morreu o 29 de xullo de 2017 e está enterrado no territorio do clan Miru xunto a Ahu Tereruti, a plataforma cerimonial que pertence ao seu bisavó.^[9] A súa muller Andrea morreu dous anos despois, en 2019.^[10]

Notas

1. Pakarati, Cristián Moreno (2015) [2010]. Los últimos 'Ariki Mau y la evolución del poder político en Rapa Nui. p. 12. 
2. Romero, Simon (6 de outubro de 2012). "Slow-Burning Challenge to Chile on Easter Island". New York Times. Consultado o 23 de novembro de 2019. 
3. Birth certificate of Valentino Riroroko Tuki. Civil Registry and Identification Service of Chile. Consultado o 19 de febreiro de 2021. 
4. Simonetti, Marcelo (12 de novembro de 2011). "El último Rey de la Isla de Pascua". Mapuche International. Consultado o 23 de novembro de 2019. 
5. Marriage certificate of Valentino Riroroko Tuki and Andrea Servia Laharoa. Civil Registry and Identification Service of Chile. Consultado o 19 de febreiro de 2021. 
6. Nelson, Aaron (30 de marzo de 2012). "A Quest for Independence: Who Will Rule Easter Island's Stone Heads?". Time. Arquivado dende o orixinal o 27 de marzo de 2017. Consultado o 23 de novembro de 2019. 
7. Crippa, Crippa (novembro de 2014). "TE PITO TE HENUA: The Inspiring Rapa Nui Nation's Efforts to Rebuild Its Government and Regain Control of Its Territory". Griffith Journal of Law & Human Dignity 2 (2): 253. ISSN 2203-3114. Consultado o 23 de novembror de 2019. 
8. Boersema, Jan J. (13 de abril de 2015). The Survival of Easter Island. Cambridge University Press. p. 248. ISBN 9781107027701. Consultado o 23 de novembro de 2019. 
9. Death certificate of Valentino Riroroko Tuki. Civil Registry and Identification Service of Chile. Consultado o 19 de febreiro de 2021. 
10. Death certificate of Andrea Servia Larahoa. Civil Registry and Identification Service of Chile. Consultado o 19 de febreiro de 2021.