A República Popular de Hungría (húngaro: Magyar Népköztársaság) foi o nome da breve república creada logo da disolución do Imperio Austrohúngaro o 16 de novembro de 1918 e a proclamación da independencia de Hungría do Imperio.
Nada a partir do comité nacional controlado pola coalición dos partidos socialdemócrata, radical e de Mihály Károlyi, tentou reformar o Estado, manter as súas fronteiras austrohúngaras e negociar a paz coa Tripla Entente. Ante a imposibilidade de conservar a integridade territorial, cedeu o poder a unha coalición de comunistas e socialistas que proclamou a República Soviética Húngara en marzo de 1919. Rexurdiu por un breve período logo da derrota desta a mans dos exércitos dos estados veciños en agosto de 1919, sendo substituída aos poucos días polo reino restaurado.
O 31 de outubro de 1918, creouse un Goberno de coalición que controlaría a política da república mediante un pacto entre o Partido Socialdemócrata, o Partido Radical e o partido de Mihály Károlyi.[1][2] Este último, dirixente á esquerda dos Independentes, presidiu o novo gabinete.[1][2] Estes partidos defendían entón a adopción dun sistema político democrático baseado na xustiza social e a equidade de trato das minorías.[1][2]
Paralizadas as forzas do antigo réxime pola derrota na guerra, a revolución triunfou case incruentamente.[3] O representante paradigmático daquelas, o conde Esteban Tisza, foi unha das poucas vítimas, asasinado durante o período do alzamento.[3] Tanto a opinión pública, como a capital, mostraron enorme apoio ao novo Goberno de Károlyi.[3] No campo, as revoltas facilitaron o traspaso do poder aos consellos revolucionarios.[3] A dereita encontrábase ademais dividida entre os partidarios dunha restauración íntegra da vella orde e aqueles pertencentes á dereita radical que defendían a necesidade dalgunhas reformas.[3] Debilitados, estes grupos trataron inicialmente de contemporizar co novo réxime.[4]
Goberno de Károlyi (1918-1919)
Proclamación da república
Mihály Károlyi dirixíndose á multitude dende a escalinata do Parlamento logo da proclamación da república, o 16 de novembro de 1918 .
Dende o comezo, a xunta nacional exixiu a proclamación da república e a abolición da dinastía.[2] O representante do emperador do Imperio Austrohúngaro Carlos I e rei de Hungría en Budapest, o arquiduque Xosé Augusto de Habsburgo-Lorena, convencido da imposibilidade de conservar o sistema monárquico, mantivo conversas co monarca e logrou que o 1 de novembro este liberara a Károlyi e os seus ministros do seu xuramento de lealdade. Así mesmo, resolveu que a partir do 13 de novembro renunciaría a participar nos asuntos políticos húngaros e aceptaría de antemán a forma de Estado que a poboación decidira adoptar.[5] Tres días máis tarde, o 16 de novembro de 1918 proclamouse a república popular.[5] Nomeouse a Károlyi presidente provisional, cargo que se converteu en permanente o 11 de xaneiro de 1919.[5]
Situación política
Derrotada e desacreditada temporalmente a dereita política, as rendas do goberno quedaron firmemente en mans da esquerda democrática.[6] Durante varios meses, a recuperación do poder polos conservadores parecía quimérica.[6] Ao contrario que os numerosos refuxiados, a poboación en xeral opúxose á continuación da guerra, a resistir coas armas a partición do país e deu prioridade ás reformas sociais e económicas, pendentes dende ía moito tempo.[6] O cambio no poder, con todo, non foi total; aínda que os postos chave do Exército e a administración pasaron a mans dos seguidores do Goberno, ambos contaban con numerosos partidarios do antigo réxime, que se opuxeron ás reformas.[7]
Durante o primeiro mes de Goberno, Kaŕolyi, visto como aquel que había de aplicar as reformas políticas e económicas dos distintos grupos sociais, recibiu o apoio maioritario destes.[4] Os obreiros das cidades esperaban unha transformación socialista; os campesiños, unha profunda reforma agraria; e os intelectuais, a democratización da sociedade.[4] Víase a Károlyi ademais como o único político capaz de pactar cos vencedores e evitar unha partición total de Hungría.[8] A Entente, con todo, non recoñeceu o Goberno de Károlyi nin satisfixo as esperanzas da poboación de evitar contarse entre os vencidos e ser ocupados.[8]
As esperanzas de cambio que sustentaban o gabinete de Károlyi víronse menoscabadas polo caos posbélico.[4] En setembro, arredor de catrocentos mil soldados desertaran e o mes seguinte este número aumentou.[4] Aos desertores uníronse os 725 000 prisioneiros de guerra liberados polos soviéticos durante o outono —cerca de medio[9] millón deles proviñan do territorio do antigo reino—.[4] A finais de novembro, setecentos mil soldados regresaron da fronte e en decembro desmobilizáranse máis dun millón douscentos mil soldados.[4] O caos causado por estes, xunto coas revoltas campesiñas, forzaron o Goberno a concentrarse no mantemento da orde e a protección da propiedade e a aprazar as reformas, o que reduciu os seus apoios e favoreceu á dereita.[4] O Goberno consideraba fundamental o mantemento da orde como símbolo do control do poder ante os Aliados e para evitar as acusacións de bolxevismo dos países veciños.[4]
Debilidades do Goberno
A debilidade do Goberno fíxose patente axiña: a falta dunha organización de masas que o respaldara, un control imperfecto das institucións, a falta dunha forza armada e unha policía leais e o seu fracaso en política exterior eran os seus principais puntos fracos.[7] Károlyi non puido contar tampouco cunha administración competente e leal, enchéndose esta de aventureiros, oportunistas e opositores ao novo réxime.[10] As unidades militares que o levaran ao poder tampouco se unificaron nunca para crear un Exército revolucionario fiel, seguiron sendo autónomas e frecuentemente fomentaron o caos.[10] As unidades verdadeiramente leais ao Goberno eran extremadamente escasas.[10] Os intentos de recrutamento fracasaron ante a dureza da vida militar, o cansazo bélico e as alternativas dispoñibles aos posibles voluntarios.[11] Catro ministros de Defensa sucedéronse nos meses da república popular e nin sequera o último, o socialista Vilmos Böhm, logrou crear un exército proletario segundo o modelo austríaco ante a falta de voluntarios.[9]
Cada vez quedou máis claro que o Goberno tiña que optar entre apoiarse nos antigos oficiais do Exército imperial ou nas unidades leais aos socialistas, os únicos capaces de formar unidades que acabaran co caos da posguerra.[11] Károlyi optou polos últimos, mais non logrou o seu obxectivo de controlar a alianza.[11]
A pesar da derrota na Primeira guerra mundial, a mentalidade de moitos políticos maxiares non cambiara no concernente á conveniencia da hexemonía maxiar en Hungría.[12] No outono de 1918, con todo, a intelectualidade achábase dividida entre os seguidores do sistema anterior, de control político total maxiar, e un crecente número de partidarios das reformas.[1]
O directorio transilvano, formado por representantes romaneses da rexión, pasou a controlala. Iuliu Maniu —no centro, sentado—, principal representante romanés, negouse a aceptar as propostas de Jászi e esixiu a secesión e a unión con Romanía.
Oszkár Jászi, eminente sociólogo e dirixente dos Radicais, foi nomeado ministro de Nacionalidades.[1] Partidario do federalismo,[13] tratou de chegar a un acordo coas minorías que evitara o desmembramento do territorio.[1] O Goberno trataba de conxugar, a través de Jászi, o respecto ao dereito de autodeterminación co seu desexo de manter a integridade territorial da nova Hungría independente,[14] a pesar das súas escasas ilusións de logralo.[11] Un obstáculo para chegar a un acordo era o convencemento, mesmo dos políticos máis reformistas, da supremacía maxiar sobre as minorías.[15] A pesar do intento sincero de Károlyi e Jászi de converter a opresión anterior nunha protección das nacionalidades minoritarias, o seu proxecto non deixaba de amosar un certo paternalismo cara a estas.[15] Na súa meta de tratar de conservar a unidade territorial, Károlyi confiaba ademais no mantemento dos postulados do presidente estadounidense Woodrow Wilson, que evitarían as excesivas esixencias territoriais dos países veciños.[11] Convencido de que as queixas das minorías non se debían á opresión maxiar, senón á aplicación dun sistema social e político anticuado por parte da nobleza que sometera por igual a maxiares e minorías, consideraba que as reformas políticas, sociais e culturais acabarían con elas.[8]
Jászi, que planeaba reformar o Estado de acordo ao modelo suízo,[8] trasladouse axiña a Arad para comezar as conversas cos dirixentes nacionalistas romaneses de Transilvania, que se iniciaron o 12 de novembro.[16] Dous días máis tarde, o principal dirixente transilvano romanés, Iuliu Maniu, presentouse para participar nas conversas e defendeu a postura de que a autodeterminación significaba a consecución da soberanía nacional, mais referíndose unicamente á poboación de cultura romanesa.[17] Ao resto das comunidades unicamente se lles prometía unha ampla autonomía cultural.[17] Maniu contaba ademais coa vantaxe de que coñecía o tratado segredo de alianza entre Romanía e a Entente que prometía a aquela a anexión de Transilvania, o que fixo imposible o acordo coa delegación maxiar.[17]
O fracaso das negociacións en Arad desilusionou á opinión pública maxiar, indignándoa.[18] Toda a prensa, incluída a socialista, clamou en defensa da integridade territorial de Hungría segundo as fronteiras austrohúngaras.[18]
O Goberno de Praga interferiu as posteriores negociacións de Jászi co político eslovaco Milan Hodža; aquel non recoñeceu a Hodža como representante lexítimo dos eslovacos.[19] Mentres, as tropas checas avanzaron por territorio eslovaco, segundo o primeiro ministro checoslovaco, Karel Kramář, a invitación dos eslovacos e para evitar a anarquía ante a retirada da administración húngara.[19] As negociacións de Jászi non tiñan posibilidades de frutificar ante o recoñecemento pola Entente da nova república checoslovaca, xa antes do inicio da Conferencia de Paz de París.[20]
Crises fronteirizas
Territorio baixo control da nova república ao final da súa existencia, na primavera de 1919.
O Goberno de Károlyi conseguiu asinar o 9 de novembro de 1918 un armisticio coa Entente en Belgrado.[1] Neste delimitáronse unhas fronteiras provisionais que debían separar ás tropas húngaras das checoslovacas, romanesas e serbias (pronto iugoslavas).[15] Estas cruzaron moi pronto as liñas de demarcación, co visto e prace do alto mando da Entente.[15] O Goberno non podía contar cun Exército capaz: en parte polo cansazo bélico logo da guerra mundial, en parte pola desorganización interna e tamén polo pacifismo do propio Goberno, non existían unhas forzas armadas nas que Károlyi puidera apoiarse para contrarrestar as agresións dos Estados veciños.[15]
O primeiro ministro e posterior presidente da república, Mihály Károlyi, tratou de reformar profundamente o novo país e establecer un goberno democrático, ao mesmo tempo que tentou sen éxito manter a integridade territorial segundo as antigas fronteiras, derrotado polo forte nacionalismo e a hostilidade da Entente.
Para cando o ministro de Nacionalidades comezou as súas negociacións cos romaneses en Arad a mediados de novembro, a administración e o Exército maxiares desapareceran da rexión e as tropas romanesas xa cruzaran a fronteira dos Cárpatos.[16] Estábanse creando milicias romanesas, e comités nacionais romaneses controlaban xa numerosas localidades.[16] O 1 de decembro de 1918 , a asemblea nacional dos romaneses transilvanos proclamou a unión con Romanía.[20] A continuación as tropas romanesas cruzaron o río Mureş (en húngaroMaros) e ocuparon o territorio que se lles prometera no acordo segredo de 1916.[20] O Goberno de Budapest, descoñecedor do mesmo, protestou.[20] O 23 de decembro, o coronel Vix —representante da Entente en Budapest— informou o gabinete de Károlyi da intención desta de permitir a ocupación romanesa dos territorios en disputa.[20] En xaneiro freouse o avance romanés.[21]
Ao mesmo tempo, o Goberno protestou polo avance das tropas iugoslavas máis aló das liñas trazadas en Belgrado en novembro.[20]
Nas tres fronteiras, tanto a administración militar como a civil (isto último a pesar do estipulado no armisticio) pasaron a mans das potencias ocupantes.[20] O 25 de xaneiro de 1919, engadiuse un anexo ao armisticio que reiteraba o carácter militar e non político das fronteiras provisionais, mais foi en van.[20]
O 25 de decembro de 1918, proclamouse a autonomía de Rutenia, sinal da súa debilidade política, que lle impedía optar pola independencia como as demais nacionalidades máis poderosas.[20]
A Entente, baseándose no recoñecemento de Checoslovaquia, esixiu a evacuación dos territorios eslovacos, ao que o Goberno húngaro protestou referíndose ao armisticio de Belgrado.[20] A Entente respondeu o 10 de xaneiro de 1919 alegando que só se podía aplicar ás frontes oriental e meridional e que a fronteira norte quedaba excluída do mesmo.[20] A mediados de xaneiro de 1919, completárase a toma dos territorios eslovacos por parte das tropas checas.[21]
Xa no discurso de Aninovo de Károlyi manifestouse a crecente desilusión do Goberno ante a dura realidade política,[21] que impuña o nacionalismo como solución e deixaba a Hungría claramente no bando perdedor da guerra.
A mediados de xaneiro, as proclamas do gabinete amosaban o seu derrotismo[21] e pasaron axiña a defender a celebración de plebiscitos como método de dirimir as diferenzas territoriais cos países veciños.[21] Estes rexeitaron a proposta.[21] Polas mesmas datas, a dereita radical acrecentou os seus ataques aos moderados, o que levou ao Goberno a prohibir aos radicais de esquerda e de dereita: en febreiro arrestou aos dirixentes comunistas e prohibiu o seu partido e unha asociación de ultradereita.[22] A pesar das súas conxuras, incapaz de organizarse e de presentar un programa atractivo para a maioría da poboación, a dereita radical non puido aproveitar a crecente debilidade do Goberno, ao contrario que os comunistas, moito menores en número, pero mellor organizados e cuns obxectivos con maior apoio.[22]
En marzo o Goberno de Károlyi e os seus aliados da revolución de outubro perderan completamente as súas ilusións e xa o 2 de marzo o propio presidente Károlyi —nomeado para o cargo o 10 de xaneiro de 1919 — expuxo a posibilidade de tratar de liberar o país pola forza, ante o fracaso das sucesivas negociacións.[23] A falta dunhas forzas armadas e a desorde interna facían que esta proposta fora inviable.[23] A intelectualidade e o proletariado radicalizados polas penurias da posguerra e a lentitude das reformas respaldaban cada vez con menos entusiasmo ao Goberno.[7] O campesiñado, privado da súa ansiada reforma agraria e reprimido con dureza en ocasións, tamén perdeu a súa ilusión en Kaárolyi.[7] A situación radicalizouse; creceu a forza da extrema esquerda e da extrema dereita, e o Goberno quedou debilitado polos seus fracasos en política exterior e a falta de reformas internas.[24]
O 20 de marzo, o coronel Vyx presentou unha nova esixencia en forma de ultimato: as tropas maxiares debían retirarse a unha nova liña de separación coas romanesas que resultaba favorable a estas.[23] Ambos exércitos quedarían separados por unha zona neutral que comprendía rexións claramente húngaras, como as cidades de Debrecen e Szeged.[23] Incapaz de aceptar unha nova cesión territorial, o Goberno traspasou o poder a unha coalición de comunistas e socialistas, que proclamou a República Soviética Húngara o día seguinte.[23]
Gobernos provisionais (1919-1920)
Logo da derrota da República Soviética Húngara, o 1 de agosto de 1919, o goberno pasou a mans dos socialdemócratas sindicais, que formaron un gabinete con Gyula Peidl á fronte.[25] Peidl aspiraba a restaurar a democracia en Hungría, anulando os decretos revolucionarios.[26] A súa situación era delicada: as potencias Aliadas non o recoñeceron, a poboación recibiuno con hostilidade e as unidades romanesas encontrábanse ás portas da capital.[25] Poucos días despois, o 6 de agosto e xa coa metade da capital en mans do Exército romanés —ocupada a pesar dos desexos dos Aliados—,[27] un grupo de contrarrevolucionarios derrocou o Goberno de Peidl.[25] Os seus intentos de contentar aos Aliados coa inclusión de elementos burgueses non chegaron frutificar.[28]
István Friedrich, que participara no Goberno da república durante o período de Károlyi, ocupou a presidencia do novo Consello de Ministros, mentres que o arquiduque Xosé Augusto de Austria, primo distante do último emperador, ocupou en funcións a xefatura do Estado.[25]
.svg)
.svg)
