Lingua protomaia

Xenealoxía das linguas maias.

O protomaia é o devanceiro hipotético das linguas maias, tanto das que aínda se falan hoxe, como das xa extintas, incluíndo o maia clásico documentado nas inscricións xeroglíficas maias.

Fonoloxía

O protomaia ten as seguintes sons, de acordo coa reconstrución feita por Campbell e Kaufman (1985).^[1]

Cinco vogais: a, e, i, o e u. Cada unha delas ten unha versión curta e unha longa versión: aa, ee, ii, oo e uu.

	Bilabial		Alveolar		Palatal		Velar		Uvular		Glotal
	sinxela	exectiva	sinxela	exectiva	sinxela	exectiva	sinxela	exectiva	sinxela	exectiva	sinxela
Oclusivas	p  [p]	b'  [ɓ]	t   [t]	t'  [t']	ty  [tʲ]	ty'  [tʲ']	k  [k]	k'  [k']	q  [q]	q'  [q']	'   [ʔ]
Africadas			ts  [ʦʰ]	ts'  [ʦ’]	ch  [ʧʰ]	ch'  [ʧ’]
Fricativas			s  [s]		x  [ʃ]				j  [X]		h  [h]
Nasais	m  [m]		n  [n]				nh  [ŋ]
Líquidas			l  [l]  r  [r]
Liscantes					y  [j]		w  [w]

Regras sonoras

O seguinte conxunto de cambios no protomaia para as linguas modernas emprégase como base da clasificación das linguas maias. Cada cambio de son pode ser compartido por moitas linguas, un fondo agrisado sinala que non goubo ningún cambio.

Resumo das correspondencias fonéticas entre o protomaia e grupos modernos das linguas maias.

Huasteca	Iucateca	Chol-tzeltal		Q’anjob’al-Chuj		K'iche'-Mam
		Chol	Tzeltal	Q’anjob’al	Chuj	K'iche'		Mam
						K'iche'	Kaqchikel	Mam	Ixil
*w > b
*h > w/_o,u
*q > k, *q' > k'
*ŋ > h	*ŋ > n					*ŋ > x
		*e: > i, *o: > u
	*a: > ɨ
	*-t > -tʃ							*t > tʃ
							*-h > -j
						CVʔVC > CVʔC
								*r > t
								*r > j
								*tʃ > tʂ
							*-ɓ > -ʔ/VCV_#

Notas

1. Lyle Campbell, Terrence Kaufman. 1985. "Mayan Linguistics: Where are We Now?" Annual Review of Anthropology.

A Galipedia ten un portal sobre: Pobos indíxenas de América