A Lei para a Reforma Política (Lei 1/1977 de 4 de xaneiro) foi aprobada o 18 de novembro de 1976 polas Cortes Franquistas, recibindo o apoio de 435 dos 531 procuradores (81% a favor), e sometida a referendo o 15 de decembro de 1976, cunha participación do 77% do censo e un 94,17% de votos a favor. Tiña o carácter de Lei Fundamental, sendo a última das Leis Fundamentais do Reino do franquismo.
Trala aprobación do proxecto de lei polo Consello de Ministros preséntase ante o Consello Nacional do Movemento, sendo aprobado o 16 de outubro por 80 votos a favor, 13 en contra e 6 abstencións. Este organismo prologaba a súa propia disolución:
"... O Proxecto de Lei presente, que pretende e que busca, preferencialmente, que a maioría popular constitúase en instancia decisoria da reforma, só incardinando no orde político vixente pode atopar fonte e base para a súa lexítima formulación..."
A orixe desta transcendental lei atópase no vixente réxime legal no ano 1975. España estaba rexida por un sistema normativo pseudo-constitucional que se atopaba nas Leis Fundamentais do Reino e nos Principios Fundamentais do Movemento. Entre unhas e outros suxeitaban o modelo de Estado franquista. Nestes textos legais incluíanse, ademais, os procedementos para emendalos ou reformalos. Esta foi a forma que recomendou Torcuato Fernández Miranda, presidente das Cortes e do Consello do Reino para pasar dun réxime autoritario a outro de liberdades respectando as leis vixentes. Desde esa perspectiva, a nova norma sería unha especie de oitava lei fundamental do franquismo, que cumprise a idea de Fernández-Miranda de avanzar cara á democracia de "da lei á lei a través da lei", o que evitaría baleiros de norma, que derivasen nunha inestabilidade política. O resultado final constituíu unha "voadura controlada do réxime".
"... O Rei poderá someter directamente ao pobo unha opción política de interese nacional, sexa ou non de carácter constitucional, para que decida mediante referendo, cuxos resultados impoñer a todos os órganos do Estado..."
"... Se o obxecto da consulta refírese a materia de competencia das Cortes e estas non tomasen a decisión correspondente de acordo co resultado do referendo, quedarán disoltas, procedéndose á convocatoria de novas eleccións..."
Artigo quinto.
A reforma
O Goberno de Adolfo Suárez non atopaba unha fórmula viable para impulsar a urxente reforma do sistema franquista, malia os esforzos que realizaron Manuel Fraga e Alfonso Osorio con senllos proxectos de reforma. O tempo botábase encima e as prometidas reformas feitas aos grupos de oposición democrática non chegaban pola forte oposición do chamado búnker. Este non era senón a representación gráfica do sector inmobilista franquista que vía como se trataba de desmantelar o réxime. Por tal motivo, desde os organismos de poder que controlaban, Consello Nacional do Movemento, Consello do Reino e Cortes Españolas, mantiñan unha dura resistencia a calquera cambio.
Así pois, o Presidente das Cortes, Torcuato Fernández Miranda redactou un breve texto articulado coa súa correspondente exposición de motivos, entregándoo a Adolfo Suárez. Durante o proceso de estudo e aprobación por parte do Consello de Ministros retócanse algúns detalles e varíase a exposición de motivos que, tralo informe do Consello Nacional do Movemento, e antes da súa presentación ás Cortes é suprimida definitivamente .
Trámite parlamentario
Trala defensa do proxecto por parte de Miguel Primo de Rivera y Urquijo, quen expresou que era indiscutible que a autoridade de Franco había que substituíla por outra autoridade política e, sobre todo de Fernando Suárez en nome do relatorio, e diferentes e argumentados discursos en contra por parte de procuradores.
Votación
O proxecto someteuse a votación ás 21:35 horas do 18 de novembro de 1976 (a poucas horas do primeiro aniversario da morte de Franco o 20-N de 1975) co resultado de 425 votos a favor, 59 votos en contra e 13 abstencións. Esta votación e a consecuente aprobación da Lei para a Reforma Política coñécese como o «haraquiri das Cortes franquistas».
Con todo, a historiografía posterior contribuíu a desmitificar esta equívoca afirmación que parecería suxerir a renuncia voluntaria a esa mesma liña de lexitimidade franquista que nunca deixou de vertebrar o curso e discurso político dos asistentes a Cortes e aínda do executivo encabezado por Adolfo Suárez. Fronte ao cerramento de minúsculos sectores do búnker ou de Alianza Popular, atrincheirados en posicións integristas máis puramente suicidas, o si dado á Lei para a Reforma Política constituíu a adopción dunha senda politicamente definida á marxe da autodeterminada como oposición democrática (isto é, a Coordinación Democrática), que permitiu reconducir a transición desde posicións aínda máis asimétricas. Un fortalecemento que ademais se permitiu o luxo de maquillarse nesa hipérbole da inmolación programática, converténdose nunha ordalía case poética dun réxime que se entregaba a si mesmo como vítima primeiro irredenta e logo propiciatoria cara a unha democracia.[3]
↑Sobre a desmitificación de leste e outros episodios, acúdase a GALEGO, Ferran, O mito da transición. A crise do franquismo e as orixes da democracia (1973-1977), Crítica, Barcelona, 2008, Pág. 472-482.
